To 2023 όλες οι εκτιμήσεις έδειχναν πως θα ήταν μια εξαιρετική χρονιά για την οικονομία της Ευρώπης. Στη μετά-covid-19 εποχή οι πάντες ανέμεναν υψηλή κατανάλωση, υποστηριζόμενη από κρατικές δαπάνες που θα έθεταν την οικονομία και πάλι σε ρυθμούς ανάπτυξης και θα έδιναν την αίσθηση της κανονικότητας ξανά στα νοικοκυριά. Ήταν δυο δύσκολα χρόνια. Εν τέλει, ο Βλαντιμίρ Πούτιν αποφάσισε διαφορετικά. Η κανονικότητα συνοδεύτηκε με μια νέα κρίση η οποία πήρε μόνιμη μορφή. Η ύφεση είναι σχεδόν σίγουρη, ο πληθωρισμός έχει φτάσει σε διψήφια ποσοστά και ο χειμώνας πλησιάζει γρήγορα ταυτόχρονα με μια ενεργειακή κρίση.

Η κρίση ως “νέα κανονικότητα” μετά το Covid

Αυτά αναφέρει σε ανάλυση του το πρακτορείο Reuters προαναγγέλλοντας μια εξαιρετικά δυσμενή οικονομική κατάσταση, η οποία δεν αναμένεται πως θα διορθωθεί εντός του 2023.

«Η κρίση είναι η νέα κανονικότητα», αναφέρει ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Carrefour Alexandre Bompard μιλώντας στο Reuters, προσθέτοντας πως τις τελευταίες δύο δεκαετίες συνηθίσαμε σε χαμηλό πληθωρισμό και διεθνές εμπόριο το οποίο πλέον έχει τελειώσει.

Η αλλαγή είναι δραματική. Πριν από ένα χρόνο οι αναλυτές εκτιμούσαν ανάπτυξη της τάξης του 5% το 2022. Αυτή τη στιγμή, η χειμωνιάτικη ύφεση είναι το βασικό σενάριο.

Πρωτοφανής πληθωρισμός 

Τόσο τα νοικοκυριά όσο και οι επιχειρήσεις υποφέρουν λόγω των επακόλουθων του πολέμου, τις υψηλές τιμές στα τρόφιμα και την ενέργεια και πλέον εξαιτίας της σοβαρής ξηρασίας και των χαμηλών επιπέδων των ποταμών που περιορίζουν τις μεταφορές.

Ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη κινείται στο 9%, επίπεδα τα οποία δεν έχει δει κανείς τον τελευταίο μισό αιώνα. Περιορίζεται η αγοραστική δύναμη, αφού τα ρευστά ξοδεύονται σε καύσιμα, φυσικό αέρι και βασικά αγαθά.

Τους τελευταίους μήνες οι πωλήσεις στο λιανικό εμπόριο έχουν βυθιστεί, ενώ όσο προσεγγίζουμε τον χειμώνα το φαινόμενο αναμένεται να ενταθεί. Τον Ιούνιο ο όγκος των λιανικών πωλήσεων μειώθηκε σχεδόν κατά 4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, με το ρεκόρ να εντοπίζεται στη Γερμανία όπου η μείωση έφτασε το 9%. Οι καταναλωτές στρέφονται σε εκπτωτικές αλυσίδες και τερματίζουν τις ακριβές αγορές, ενώ έχουν ήδη αρχίσει να τερματίζουν την κατανάλωση συγκεκριμένων προϊόντων που κρίνουν ως πολυτέλεια.  

«Η ζωή γίνεται όλο και πιο ακριβή και οι καταναλωτές όλο και πιο επιφυλακτική να καταναλώσουν», αναφέρει ο CEO της εταιρείας Zalando.

Η ενεργειακή κρίση

Οι επιχειρήσεις δείχνουν να αντέχουν και να προσαρμόζονται μέχρι στιγμής ωστόσο δεν συμβαίνει το ίδιο όσο αφορά τους τομείς που είναι πιο άμεσα επηρεαζόμενοι από την ενέργεια. Σχεδόν το ήμισυ της ικανότητας τήξης αλουμινίου και ψευδαργύρου της Ευρώπης είναι ήδη στον πάγο, ενώ μεγάλο μέρος της παραγωγής λιπασμάτων, που βασίζεται στο φυσικό αέριο, έχει κλείσει.

Ο τουρισμός πήγε σχετικά καλά, αφού για πρώτη φορά μετά το 2019, αρκετός κόσμος στην Ευρώπη επέλεξε να δαπανήσει τις οικονομίες του σε λίγες στιγμές ξεγνοιασιάς. Στον συγκεκριμένο τομέα όμως υπάρχουν ζητήματα ανθρώπινου δυναμικού και διαθεσιμότητας αφού έγιναν μαζικές αποδεσμεύσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Η κρίση στις μεταφορές 

Σημαντικά αεροδρόμια της Ευρώπης, όπως για παράδειγμα αυτά της Φραγκφούρτης και του Λονδίνου αναγκάστηκαν να ακυρώσουν πτήσεις αφού δεν ήταν σε θέση να εξυπηρετήσουν τον όγκο των επιβατών. Στο αεροδρόμιο του Άμστερνταμ, επιβάτες ανέμεναν από τέσσερις μέχρι και πέντε ώρες αυτό το καλοκαίρι. Ούτε και οι αεροπορικές εταιρείες κατάφεραν να προσαρμοστούν, με την Lufthansa να αναγκάζεται να δημοσιοποιήσει απολογία για το χάος που συχνά προκαλείτο στις πτήσεις της.

Το σκηνικό αναμένεται να επιδεινωθεί ιδιαίτερα σε περίπτωση που η Ρωσία τερματίσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου. Η ενεργειακή κρίση θεωρείται χειρότερη από εκείνη που ξέσπασε τη δεκαετία του ’70 με το πετρέλαιο.

Η προσπάθεια απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο έχει κόστος. Για τους ανθρώπους της καθημερινότητας σημαίνει πιο κρύα σπίτια και γραφεία στο άμεσο μέλλον. Στη Γερμανία για παράδειγμα αποφασίστηκε ότι η θερμοκρασία στους δημόσιους χώρους θα είναι 19 βαθμοί αντί 22 που ήταν προηγουμένως. Ψηλότερη τιμή για ενέργεια, σημαίνει αύξηση του πληθωρισμού και μείωση της ανάπτυξης, ιδιαίτερα στον τομέα της βιομηχανίας.

Οι εκτιμήσεις είναι πως η Γερμανία και η Ιταλία, οι πιο σοβαρά εξαρτημένες μεγάλες οικονομίες από το φυσικό αέριο, θα εισέλθουν σε ύφεση σύντομα.

Εργασία

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε αντίθεση με τις ΗΠΑ προχώρησε μόλις μια φορά σε αύξηση επιτοκίων, μια κίνηση η οποία έγινε με πολύ προσοχή. Η αύξηση των επιτοκίων θα σήμαινε για χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Ελλάδα ότι πιθανόν να αντιμετώπιζαν ζήτημα αποπληρωμής.

Στα θετικά καταγράφεται το γεγονός ότι η Ευρώπη εισέρχεται σε ύφεση έχοντας εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα ανεργίας, ενώ παράλληλα αρκετές εταιρείες δυσκολεύονται να εξεύρουν προσωπικό. Αυτό συνεπάγεται ότι οι πιθανότητες απολύσεων είναι πιο περιορισμένες.