της Στέλλας Ανδρέου

O εθελοντισμός ως έννοια συνδέεται με την αλληλεγγύη και την ανιδιοτελή προσφορά υπηρεσιών στη κοινωνία ή σε ένα σύνολο. Μπορεί να εκφραστεί με πολλούς τρόπους, ο καθένας από αυτούς με τη δική του φυσιογνωμία και μέθοδο δράσης. Κοινό χαρακτηριστικό όμως όλων είναι η συνδρομή τους στην προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Στη σύγχρονη εποχή ο εθελοντισμός έχει καθιερωθεί ως ο θεσμός εκείνος, που συμβάλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων και καλείται να αναπληρώσει τα κενά που δημιουργεί η αδυναμία του κράτους και οι μηχανισμοί της αγοράς.  Δεν είναι απλά ένας όρος, είναι στάση ζωής και δρα εποικοδομητικά στο κοινωνικό στερέωμα καθώς αφορά όλους ανεξάρτητα από κοινωνικές και οικονομικές διακρίσεις, προάγει την ενεργή συμμετοχή των πολιτών στην προάσπιση των θεμελιωδών τους δικαιωμάτων και ενδυναμώνει την κοινωνική αλληλεγγύη και συνοχή.

Με την ευκαιρία της παγκόσμιας Ημέρας του Προσκόπου η οποία γιορτάζεται από όλους τους Προσκόπους Παγκόσμια κάθε χρόνο στις 22 Φεβρουαρίου θα αναφερθώ στην εθελοντική κίνηση  της οποία είμαι μέλος από παιδί , το Σώμα Προσκόπων Κύπρου, και πώς μέσα από τη δική μου οπτική γωνία συνεισφέρει αυτή η κίνηση στη πατρίδα μας και στον κόσμο ευρύτερα.

Ο προσκοπισμός είναι μια εθελοντική, μη πολιτική παιδαγωγική κίνηση, για νέους ανθρώπους, ανοικτή σε όλους, χωρίς διάκριση καταγωγής, φυλής ή πίστης, με σκοπό να συμβάλλει στην ανάπτυξη των νέων σωματικά, διανοητικά, κοινωνικά και πνευματικά μέσω της αλληλεκπαίδευσης με έμφαση στην υπαίθρια ζωή.

Η κίνηση δημιουργήθηκε το 1907 από τον Λόρδο Μπέηντεν Πάουελ και αυτή την στιγμή περιλαμβάνει πάνω από 50 εκατομμύρια μέλη σε 217 χώρες και περιοχές.

Στη Κύπρο ο Προσκοπισμός ξεκίνησε το 1913 από τον   δικηγόρο και πολιτευτή  Ν.Κλ. Λανίτη και Δρα Πάμπο Νικολαΐδη.

Οι συμμετέχοντες στον Προσκοπισμό προσέρχονται εθελοντικά τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες, αποδεχόμενοι τις αρχές του Προσκοπισμού. Οι ενήλικες είναι εθελοντές που με τις κατάλληλες εκπαιδεύσεις γίνονται υπεύθυνοι για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών στο Προσκοπικό πρόγραμμα.

Σκοπός της Προσκοπικής Κίνησης είναι να συμβάλλει στην ανάπτυξη των νέων ώστε να αξιοποιήσουν πλήρως τις σωματικές, διανοητικές, κοινωνικές και πνευματικές τους ικανότητες, να παραδώσει δηλαδή στην κοινωνία άξιους, χρήσιμους, ηθικούς και υπεύθυνους πολίτες. 

Αποστολή του είναι να συνεισφέρει στην εκπαίδευση των νέων, μέσω ενός συστήματος αξιών βασισμένου στην Προσκοπική Υπόσχεση και Νόμο, να βοηθήσει στην οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου, όπου οι άνθρωποι ολοκληρώνονται σαν άτομα και διαδραματίζουν έναν εποικοδομητικό ρόλο στην κοινωνία.

Ο Προσκοπισμός βασίζεται σε τρεις Θεμελιώδεις αρχές, που αντιπροσωπεύουν τους  νόμους και τις αρχές του. Αυτά αναφέρονται ως : “Καθήκον προς τον Θεό”, “Καθήκον προς τους άλλους” και “Καθήκον προς τον εαυτό μας.”

Η Προσκοπική Μέθοδος Διαπαιδαγώγησης είναι ο τρόπος τον οποίο χρησιμοποιεί ο Προσκοπισμός για να επιτύχει τους εκπαιδευτικούς του σκοπούς. Η Μέθοδος αυτή βασίζεται στην αυτοεκπαίδευση , την προοδευτικότητα, την αυτενέργεια.

Τα βασικά συστατικά της είναι εφτά αλληλένδετα στοιχεία τα οποία συνθέτουν την Προσκοπική Μέθοδο Διαπαιδαγώγησης:

• Ο Νόμος και η Υπόσχεση, που εισάγουν ένα πλαίσιο ηθικών αρχών.

• Η μάθηση μέσα από την πράξη

• Η δράση σε μικρές ομάδες

• Το συμβολικό πλαίσιο, που δημιουργεί το ιδιότυπο Προσκοπικό περιβάλλον και αναπτύσσει το Προσκοπικό πνεύμα

• Το προοδευτικό σύστημα ατομικής προόδου

• Η φύση και η ζωή στη φύση

• Η υποστήριξη των ενηλίκων και το προσωπικό παράδειγμα.

Οι Πρόσκοποι είναι παρόντες σε κάθε κάλεσμα της κοινωνίας και της πολιτείας είτε αυτό αφορά παροχή βοήθειας σε διάφορες καταστροφές, είτε σε διάφορες φιλανθρωπικές δραστηριότητες και πολλά άλλα.

Για παράδειγμα στον Αντικατοχικό Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959 αλλά και στο προδοτικό Πραξικόπημα το 1974 , πρόσκοποι έδωσαν το παρόν τους και πολέμησαν  για τη Πατρίδα αλλά και συνεργάστηκαν με τα νοσοκομεία για την περίθαλψη των ασθενών.

Η υπηρεσία του Προσκοπισμού στην κοινωνία είναι πολύπλευρη και πολυδιάστατη. Πρέπει όμως να γίνει ξεκάθαρο και το έχει ήδη ξεκαθαρίσει πριν από 100 χρόνια ο ιδρυτής του Προσκοπισμού  Λόρδος Baden Powell ότι ο Προσκοπισμός :

• ΔΕΝ είναι μια φιλανθρωπική οργάνωση

• ΔΕΝ είναι πρακτορείο υπηρεσιών προς το κοινό

• ΔΕΝ είναι στρατιωτική προπαίδευση ούτε επιφανειακή επίδειξη δραστηριοτήτων που τις παρακινούν απονομές ευσήμων.

Ο Προσκοπισμός, γράφει ο Baden Powell, είναι ένα παιχνίδι στο οποίο οι μεγαλύτεροι αδελφοί δημιουργούν για τους μικρότερους αδελφούς τους ένα υγιές περιβάλλον και τους προσφέρουν απασχολήσεις  ικανές να τους βοηθήσουν να γίνουν καλοί πολίτες.

Ο Προσκοπισμός σύμφωνα με τον Ιδρυτή, με την εφαρμογή των προγραμμάτων του επιδιώκει:

• Να μεταβάλλει κάθε άνθρωπο σε δραστήριο και ευτυχισμένο πολίτη ,

• Να κάνει το άτομο να εργάζεται για την ολότητα

• Να ενισχύσει τους δεσμούς της χώρας του με άλλες χώρες

• Να συντελέσει στην παγίωση της ειρήνης με την ανάπτυξη της Προσκοπικής Αδελφοσύνης.

Σε αυτούς τους δυσοίωνους καιρούς γεμάτους προκλήσεις για την ανάπτυξη των νέων της Κύπρου, του μέλλοντος της πατρίδας μας ένα από τα σπουδαιότερα που έχει να προσφέρει ο Προσκοπισμός είναι να συμβάλει στη σωστή διαμόρφωση χαρακτήρων ούτως ώστε να δημιουργηθούν οι αυριανοί ενεργοί πολίτες και ηγέτες που θα προσπαθήσουν να αλλάξουν αυτό που εμείς είτε έχουμε καταστρέψει ή δε μπορέσαμε να αλλάξουμε.

Να αλλάξουν τον κόσμο, να τον κάνουν καλύτερο.