Ως «πολύ σημαντικά» αξιολογεί ο Δρ Λεόντιος Κωστρίκης, Καθηγητής Βιολογικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και Επικεφαλής του Εργαστηρίου Βιοτεχνολογίας και Μοριακής Ιολογίας, τα ευρήματα μελέτης για την ανακάλυψη στην Κύπρο ενός νέου ανασυνδυασμένου στελέχους του ιου HIV-1 με το όνομα “CRF91_cpx”. H ανακάλυψη, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του Πανεπιστημίου Κύπρου, έγινε από τους επιστήμονες Τσιτσέκ Τοπτσιού και Βασίλη Γεωργίου του Εργαστηρίου Μοριακής Ιολογίας του Τμήματος Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου με επικεφαλής τον Δρ Κωστρίκη, και τον Δρ. Brian Thomas Foley του Εθνικού Εργαστηρίου HIV του Λος Άλαμος, Νέο Μεξικό στις ΗΠΑ.

Τα αποτελέσματα έχουν δημοσιευτεί την περασμένη εβδομάδα, στις 18 Αυγούστου, στο έγκριτο διεθνές ιατρικό περιοδικό, Virulence, που εκδίδεται στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Σε δηλώσεις του στο ΚΥΠΕ, ο Δρ Κωστρίκης είπε ότι πρόκειται για μια μοριακή έρευνα που ξεκίνησε το 2017 στο πλαίσιο της οποίας, συνελλέγονται δείγματα αίματος σχεδόν όλων των νεοδιαγνωσθέντων ασθενών με HIV-1, μετά από έγκριση της Επιτροπής Βιοιατρικής και τη γραπτή συγκατάθεση των ασθενών. Κατά τη διάρκεια της έρευνας ανακαλύφθηκε μια συστάδα ασθενών, πρόσθεσε, που ξεκίνησε να δημιουργείται από το 2017, 14 άτομα, συν δύο που ανακαλύφθηκαν μετά την δημοσίευση της μελέτης, οι οποίοι είχαν μολυνθεί με αυτό το νέο ανασυνδυασμένο στέλεχος του ιου HIV-1 με το όνομα “CRF91_cpx”. Ο Δρ Κωστρίκης είπε ότι η έρευνα είναι μέρος της διδακτορικής διατριβής της Τουρκοκύπριας διδακτορικής φοιτήτριας Τσιτσέκ Τοπτσιού, η οποία αναμένεται να αποκληρώσει τη διατριβή της προς το τέλος του χρόνου.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του πανεπιστημίου, οι μοριακές έρευνες που πραγματοποιούνται στο Πανεπιστήμιο Κύπρου σε συνεργασία με την Γρηγόρειο Κλινική AIDS του Γενικού Νοσοκομείου Λάρνακας, οδήγησαν στην ανακάλυψη ενός νέου ανασυνδυασμένου/χιμαιρικού στελέχους HIV-1, αποτελούμενου από τέσσερα διαφορετικά στελέχη: CRF02_AG, G, J και U (U είναι άγνωστος υπότυπος, ο οποίος δεν ανήκει σε κανέναν καθιερωμένο υπότυπο). «Αυτό το νέο ανασυνδυασμένο στέλεχος HIV-1 ταξινομήθηκε ως νέα ανασυνδυασμένη μορφή HIV-1 που κυκλοφορεί (Circulating Recombinant Form, CRF) και ονομάστηκε «CRF91_cpx» από τις Βάσεις Δεδομένων HIV του Εθνικού Εργαστηρίου του Λος Άλαμος (ΗΠΑ)», αναφέρεται.

Ο Δρ Κωστρίκης εξήγησε στο ΚΥΠΕ ότι, μετά την λήψη των δειγμάτων από τους ασθενείς, απομονώνεται ο ιός HIV και ταυτοποιείται πλήρως το γονιδίωμα του ιού και τα αποτελέσματα αναλύονται ενδελεχώς όσον αφορά τη φύση του γονιδιώματος, τι στέλεχος είναι, τι πρωτεΐνες εκφράζει, τι φυλογενετική σχέση εκφράζει με άλλα στελέχη που ανακαλύφθηκαν στην Κύπρο και σε άλλες χώρες, συγκρίνοντας με μεγάλες βάσεις δεδομένων. Είπε ότι η παγκόσμια βάση δεδομένων που ασχολείται με αυτά τα γονιδιώματα είναι στις ΗΠΑ, στο Λος Άλαμος.

«Με αυτή την μελέτη ανακαλύψαμε μια συστάδα ασθενών, 14 συν δύο που ανακαλύφθηκαν μετά την δημοσίευση της μελέτης, και αυτή η συστάδα ξεκίνησε να δημιουργείται από το 2017. Ο τελευταίος ασθενής ανακαλύφθηκε πρόσφατα, άρα είναι μια αναπτυσσόμενη συστάδα», είπε. Τα επιδημιολογικά της χαρακτηριστικά, πρόσθεσε, είναι ομοφυλόφιλοι άνδρες, τονίζοντας ότι η μελέτη δεν στιγματίζει οποιονδήποτε, απλώς αυτό έχουν δηλώσει όσον αφορά την ομάδα κινδύνου.

Είπε ακόμη ότι αυτά τα άτομα έχουν δηλώσει ότι η μόλυνση τους έγινε στην Κύπρο, άρα η λοίμωξη είναι ντόπια.

«Μετά από γενετική ανάλυση των γονιδιωμάτων αυτών των ιών, ανακαλύψαμε ότι είναι ένας μωσαϊκός ιός, μια γενετική χίμαιρα, όπως ονομάζεται στα αγγλικά, η οποία αποτελείται από τέσσερα διαφορετικά κομμάτια γνωστών ιών. Άρα, για κάποιο μηχανισμό που δεν γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή, δημιουργήθηκε αυτό το ανασυνδυασμένο στέλεχος από τέσσερα διαφορετικά κομμάτια και αποτελεί ένα από τα πιο πολύπλοκα ανασυνδυασμένα στελέχη που έχουν καταγραφεί σε παρόμοιες μελέτες στον HIV τα τελευταία 40 χρόνια», είπε ο Δρ Κωστρίκης. Τα ευρήματα, σημείωσε, έχουν επιβεβαιωθεί από το Λος Άλαμος και δόθηκε το όνομα CRF91.

«Πιστεύουμε αυτά τα αποτελέσματα είναι σημαντικά διότι δείχνει την πολυπλοκότητα που εξελίσσεται αυτός ο ιός και πιθανώς να εξελίσσονται με αυτό τον τρόπο και άλλοι ιοί», πρόσθεσε. Είναι σημαντικό να αναφερθεί, συμπλήρωσε, ότι η επιδημία του HIV υφίσταται εδώ και 40 χρόνια, από τις αρχές  της δεκαετίας του ’80, «και η πολυπλοκότητα των γενετικών στελεχών έχει φτάσει σε πάρα πολύ ψηλό επίπεδο, σε σημείο ώστε να είναι αδύνατο, κατά την ταπεινή μου άποψη, να δημιουργηθεί προληπτικό εμβόλιο αυτή την στιγμή, λόγω ακριβώς της πολύπλοκης γενετικής εξέλιξης αυτού του ιού».

«Το λέω αυτό για να συγκρίνουμε, αν θέλετε και την πορεία που έχει και ο SARS-CοV-2 που είναι σε πανδημία για μόνο δυόμισι χρόνια», πρόσθεσε. Άρα, είπε, η τάση των ιών είναι να εξελίσσονται και να γίνονται γενετικά πολύ πιο πολύπλοκοι.

Σε ερώτηση του ΚΥΠΕ αν το στέλεχος αυτό βρίσκεται μόνο στην Κύπρο, ο Δρ Κωστρίκης είπε ότι αυτή την στιγμή δεν έχει ταυτοποιηθεί πουθενά αλλού. «Το μεγάλο ερώτημα είναι ‘έχει δημιουργηθεί στην Κύπρο ή εισήχθη στην Κύπρο’; Η απάντηση είναι ότι δεν ξέρουμε αυτή την στιγμή», είπε.  Τώρα, όμως, που έχει δημοσιευτεί η μελέτη και τα γονιδιώματα των ιών έχουν κατατεθεί σε διεθνείς βάσεις δεδομένων στο Λος Άλαμος, όλοι οι επιστήμονες μπορεί να συγκρίνουν τα γονιδιώματα των δικών τους χωρών και να δουν αν έχουν κι αυτοί και αυτό το γονιδίωμα, τώρα που έχει ταυτοποιηθεί, πρόσθεσε. «Η δική μου αίσθηση είναι ότι πιθανότατα, ένα μεγάλο μέρος του γονιδιώματος, ίσως όχι της πολυπλοκότητας αυτού που ταυτίστηκε, να εισήχθη στην Κύπρο από την Δυτική Αφρική, γιατί ένας από τους εμπλεκόμενους είναι κάτοικος Δυτικής Αφρικής, αλλά πιθανότατα, η εξέλιξη να συνεχίστηκε και εδώ στην Κύπρο και να δημιούργησε και μεγαλύτερη πολυπλοκότητα όπως εμφανίζεται αυτή την στιγμή», είπε ο Δρ Κωστρίκης.

Ερωτηθείς αν αυτό θα βοηθήσει και στην εξέλιξη της θεραπευτικής αγωγής όσον αφορά τους ασθενείς με HIV, ο Δρ Κωστρίκης είπε ότι αυτή την στιγμή, μελετούν, σε συνεργασία με τους κλινικούς λοιμοξιολόγους της Γρηγορίου Κλινικής, την εξέλιξη της νόσου σε αυτούς τους ασθενείς, από την ημέρα της δειγματοληψίας, που ήταν πολύ κοντά στην διάγνωσή τους, «για να διακριβώσουμε αν η πορεία της εξέλιξης είναι διαφορετική από άτομα που έχουν μολυνθεί με διαφορετικό γονότυπο, η αν είχαν κάποια διαφοροποίηση όσον αφορά την θεραπευτική τους αγωγή».