Μπορεί να γίνει η εκταφή οστών Ασσιωτών αγνοουμένων που πιστεύεται ότι είναι θαμμένα στον πρώην σκυβαλότοπο του κατεχόμενου Δικώμου, σύμφωνα με την προκαταρκτική μελέτη του Πορτογάλου τεχνικού, για την οποία ενημερώθηκε την Τρίτη η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Προσφύγων σε συνεδρία κεκλεισμένων των θυρών. Αναφέρθηκε επίσης πως προχωρεί πιο συγκεκριμένη μελέτη σε σχέση με χρονοδιαγράμματα και το κόστος για το έργο της εκταφής.

Στη συνεδρία της αρμόδια Επιτροπής της Βουλής συμμετείχε και εκπρόσωπος της Επιτροπής Συγγενών Αγνοουμένων Άσσιας ο οποίος τόνισε πως η νέα εξέλιξη στο Ορνίθι με τον εντοπισμό αγνώστου εντός της ομάδας καθιστούν επιβεβλημένο όπως εξεταστούν όλα τα οστά.

Η Επιτροπή Προσφύγων συζήτησε εκ νέου τις εξελίξεις γύρω από το θέμα της διακρίβωσης της τύχης των αγνοουμένων και ειδικότερα τη νέα εξέλιξη σε σχέση με την περιοχή Ορνίθι, όπου 70 Ασσιώτες εκτελέστηκαν και ρίφθηκαν σε πηγάδια, καθώς και τη μετέπειτα μετακίνησή τους σε σκυβαλλότοπο στο Δίκωμο.

Όπως λέχθηκε στα μέλη της Επιτροπής Προσφύγων, άρχισε σταδιακά η προσπάθεια για αποστολή σε εργαστήριο, με το οποίο συνεργάζεται η Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων (ΔΕΑ) στην Αμερική, των 2.500 οστών των αγνοουμένων, που παραμένουν εδώ και χρόνια στις αποθήκες της Επιτροπής, με σκοπό την ταυτοποίησή τους. Αναφέρθηκε ακόμη ότι υπάρχει ενδεχόμενο μέσα στα κασόνια της ΔΕΑ να υπάρχουν και άλλοι αγνοούμενοι.

Φτωχά τα αποτελέσματα των ερευνών

Σε δηλώσεις του, μετά τη συνεδρία ο Επίτροπός Προεδρίας, Φώτης Φωτίου,  εξέφρασε τον προβληματισμό του για «τα φτωχά αποτελέσματα» των ερευνών, σημειώνοντας ότι «ασφαλώς η κύρια αιτία που υπάρχουν αυτά τα αποτελέσματα είναι η αδιάλλακτη στάση της Τουρκίας, η οποία συνεχίζει να βλέπει απάνθρωπα το θέμα των αγνοουμένων».

Όπως είπε ο ίδιος έχει πει πολλές φορές ότι έχει διαπιστωθεί και επιστημονικά ότι οι πλείστοι των ομαδικών τάφων, που εντοπίστηκαν και έχουν τύχει εκταφής μέχρι σήμερα «έχουν τύχει σκόπιμης επέμβασης από τον τουρκικό στρατό και τα λείψανα μετακινήθηκαν σε αγνώστους μέχρι στιγμής χώρους για εμάς».

Πρόσθεσε ότι αυτή τη στιγμή η ελληνοκυπριακή πλευρά αναζητά 750 Ελληνοκυπρίους αγνοούμενους, για να σημειώσει πως «η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των αγνοουμένων είναι αποτέλεσμα αυτών των μετακινήσεων».

«Πιστεύω ότι το διπλό αυτό έγκλημα δεν αποτελεί πράξεις ή πρωτοβουλίες μεμονωμένων ατόμων. Ήταν μια συνειδητή οργανωμένη πολιτική της κατοχικής δύναμης και αυτό έγινε, για να καταστρέψει τεκμήρια και αποδείξεις, που θα στοιχειοθετούν τα εγκλήματα της. Δεν είναι τυχαίο που αρνείται πεισματικά να ανοίξει τα αρχεία του ο τουρκικός στρατός και δεν είναι τυχαίο που δεν θέλει να βοηθήσει το έργο της ΔΕΑ, ώστε να εντοπιστούν αυτά τα οστά, που μετακινήθηκαν από τους αρχικούς χώρους ταφής», τόνισε ο Επίτροπος Προεδρίας.

Χαρακτήρισε τραγικό το ζήτημα των Ασσιωτών αγνοουμένων, για να συμπληρώσει ότι «είναι ένα μεγάλο έγκλημα, ήταν μια σφαγή».

Σε σχέση με την μετακίνηση των οστών των Ασσιωτών ανέφερε πως υπήρχε πληροφορία από Τουρκοκύπριο το 2019 ότι αυτά τα οστά έχουν μετακινηθεί στο Δίκωμο, στον παλιό σκυβαλλότοπο που σε κάποιο στάδιο αποκαταστάθηκε με τη συνδρομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αναφέρθηκε στην ενημέρωση που έτυχε η Επιτροπή Προσφύγων τόσο από τον ίδιο, όσο και από τον  εκπρόσωπο της ΔΕΑ, για την προκαταρκτική μελέτη, που έγινε από τον Πορτογάλο τεχνικό.

Ο κ. Φωτίου είπε πως αυτό που προκύπτει από την προκαταρκτική μελέτη είναι ότι μπορεί να γίνει αυτή η εκταφή και η Κυβέρνηση θέλει να γίνει, για να προσθέσει πως θα συνεχίσουν στο δεύτερο σκέλος, ώστε να γίνει πλέον πιο συγκεκριμένη μελέτη με χρονοδιαγράμματα και με το κόστος, κάνοντας λόγο για τεράστιο έργο, που θα διενεργηθεί, ώστε να εντοπιστούν αν πραγματικά τα οστά βρίσκονται εκεί.

Για το αίτημα των οικογενειών της Άσσιας να σταλούν στην Αμερική, στο εργαστήριο που συνεργάζεται η ΔΕΑ, τα 2.500 οστά που εντοπίστηκαν κατά τις εκταφές στα δύο πηγάδια στο Ορνίθι και δεν έτυχαν των επιστημονικών εξετάσεων από τη ΔΕΑ, είπε ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία είναι διατεθειμένη να καταβάλει και αυτό το κόστος, το οποίο είχε εκτιμηθεί περίπου στο 1 εκατομμύριο, ώστε να ολοκληρωθεί και να γίνει με επιτυχία αυτή η προσπάθεια.

Ανέφερε πως  υπάρχουν συγγενείς που δεν πήραν ολοκληρωμένα οστά ή πήραν μερικά ή λίγα οστά από τους συγγενείς τους, για να συμπληρώσει ότι μέσα από την ταυτοποίηση και των επιπρόσθετων οστών θα έπαιρναν περισσότερα οστά, για να προχωρήσουν σε κηδείες.

«Πολλοί Ασσιώτες», συνέχισε, δεν έχουν προχωρήσει σε κηδείες γι’ αυτό το λόγο».

Επίσης, είπε ότι πιθανόν σε αυτά τα οστά να προκύψουν και νέες περιπτώσεις, σημειώνοντας ότι φαίνεται από κάποιες πληροφορίες ότι υπάρχουν μία – δύο περιπτώσεις τέτοιες αγνοουμένων.

«Επιβάλλεται η ΔΕΑ να στείλει αυτά τα οστά και πραγματικά είναι με απογοήτευση που ενημερωθήκαμε ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά δεν συναινεί στην αποστολή των δειγμάτων και ξέρετε πολύ καλά ότι για να υπάρχει απόφαση στην ΔΕΑ πρέπει να είναι ομόφωνη και των τριών μελών. Έτσι ενημερωθήκαμε και σήμερα ότι η ΔΕΑ θα προχωρήσει να στέλνει σταδιακά αυτά τα οστά. Είναι αυτό μια μικρή πρόοδος ασφαλώς και πρέπει να το πούμε αυτό, θα στέλνονται σταδιακά», ανέφερε.

Διαβεβαίωσε, τέλος, τους συγγενείς των αγνοουμένων ότι από πλευράς της η Κυβέρνηση σε συνεργασία με τη Βουλή θα εντατικοποιήσει τις προσπάθειες, για εντοπισμό των χώρων ταφής που επανατάφηκαν για τα οστά, που σκόπιμα μετακινήθηκαν  από μαζικούς χώρους ταφής από τον τουρκικό στρατό.

Επιπλέον, είπε πως θα συνεχίσουν να στηρίζουν και οικονομικά και άλλως πώς τη διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων, για να προσθέσει πως «αυτό αποτελεί δέσμευση, υποχρέωση και καθήκον της κυβέρνησης και της πολιτείας απέναντι στους ήρωες μας, αλλά και απέναντι στου συγγενείς τους».

Ουσιαστικά αδιευκρίνιστο έγκλημα στο Ορνίθι, να εξεταστούν όλα τα οστά

Μιλώντας για το θέμα της μετακίνησης των οστών από το Ορνίθι στο Δίκωμο, ο εκπρόσωπος της Επιτροπής Συγγενών Αγνοουμένων Άσσιας, Γιάννος Δημητρίου, είπε πως το έγκλημα που διαπράχθηκε στο Ορνίθι είχε πολλές παραλλαγές στην εξέλιξή του, εξηγώντας ότι υπήρχε μια ομάδα 70 αμάχων, που συνελήφθησαν στην Άσσια στις 21 Αυγούστου 1974, και η οποία μεταφέρθηκε αρχικά στο Γκαράζ Παυλίδη.

Ανέφερε πως ακολούθως αυτή η ομάδα εκτελέστηκε στο Ορνίθι και οι δολοφονηθέντες ρίχθηκαν σε δύο πηγάδια, με την εκταφή του να γίνεται μεταξύ 2008 και 2009 και στις αρχές του 2010 να ολοκληρώνεται.

«Αφού ολοκληρώθηκε η ανάλυση των οστών», συνέχισε, «ήταν εμφανές ότι είχαν μετακινηθεί οργανωμένα οι δύο τάφοι. Αυτό φάνηκε από τα ευρήματα, δηλαδή υπήρχε παραβίαση των δύο πηγαδιών. Βρέθηκε μικρός αριθμός σκελετών, που ήταν μέσα σε λαγούμια, γύρω στα 4 και τα υπόλοιπα ήταν τεμάχια ή και μικρά ή θρύψαλα, μερικές χιλιάδες ήταν τα μικρά οστά», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Δημητρίου.

Πρόσθεσε ότι η ΔΕΑ έκανε μια προσπάθεια με ανθρωπολογικά κριτήρια να βρει σκελετικά στοιχεία, τα οποία ανήκαν σε διαφορετικούς ανθρώπους. Επίσης, είπε ότι αφού έγινε αυτή η ανθρωπολογική μελέτη, στάληκαν αρκετά δείγματα, όπου έγινε ανάλυση DNA και από τα ευρήματα ταυτοποιήθηκαν 68 άτομα από την ομάδα, που ανεμένετο να υπήρχαν 70 άτομα.

Όπως σημείωσε «υπήρχαν τουλάχιστον δύο προφίλ, τα οποία παρέμεναν αδιευκρίνιστα εδώ και χρόνια», για να προσθέσει πως οι συγγενείς των Ασσιωτών επέμεναν εδώ και πάρα πολλά χρόνια στις συναντήσεις τους με τη ΔΕΑ ότι έπρεπε όλα τα οστά να τύχουν ανάλυσης DNA και να αποδοθούν στις οικογένειες, ώστε να εκπληρώσουν το ιερό καθήκον του σεβασμού απέναντι στους νεκρούς τους.

Ταυτόχρονα, ανέφερε υποδείκνυαν ότι το έγκλημα στο Ορνίθι «παρέμενε ουσιαστικά αδιευκρίνιστο ως προς τον αριθμό των ανθρώπων, που πιθανόν να ήταν μέσα, καθότι δεν είχε ολοκληρωθεί η ταυτοποίηση και των 70 που ανεμένετο και υπήρχαν και δύο προφίλ, τα οποία δεν μπόρεσαν να τα αποδώσουν».

Ο κ. Δημητρίου είπε ότι «δυστυχώς, πέρασαν 10 χρόνια για να αποδειχθεί ότι όντως υπήρχε ένα πρόσθετο άγνωστο άτομο μέσα σε εκείνο το πηγάδι», εκφράζοντας τη θλίψη το, διότι οι συγγενείς ανέμεναν ότι θα μπορούσε να τύχει διαχείρισης το συγκεκριμένο ζήτημα πολύ πιο πριν.

Αναφέρθηκε εκ νέου στην περίπτωση του Γεώργιου Φορή, η οικογένεια του οποίου το 2015,  προχώρησε με εξέταση των οστών που της αποδόθηκαν και εντόπισε ότι της είχαν δοθεί οστά τεσσάρων διαφορετικών ανθρώπων.

«Ήταν η μόνη περίπτωση που είχε ελεγχθεί για να επιβεβαιωθεί τι έπαιρνε η κάθε οικογένεια. Οπότε συνδυαστικά η περίπτωση του Γεώργιου Φορή και η νέα εξέλιξη στο Ορνίθι με τον εντοπισμό αγνώστου εντός της ομάδας καθιστούν επιβεβλημένο να εξεταστούν όλα τα οστά, διότι πολύ πιθανόν μέσα στα κασόνια της ΔΕΑ να υπάρχουν και άλλοι αγνοούμενοι», ανέφερε.

Δεν προχωρούν οι έρευνες παρά τις μαρτυρίες

—————————-

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Προσφύγων, Νίκος Κέττηρος, είπε ότι υπάρχει επιπρόσθετο πρόσωπο ή και δυο πρόσωπα στον ομαδικό τάφο στο Ορνίθι από τα 68 άτομα που έχουν ταυτοποιηθεί.

Όπως ανέφερε και ο ίδιος οι πληροφορίες έλεγαν ότι ο αριθμός των ατόμων που έχουν ταφεί στον ομαδικό τάφο ήταν 70, για να σημειώσει πως το ένα επιπρόσθετο πρόσωπο, που έχει ταυτοποιηθεί, είναι πέραν των δυο που ψάχνει η ΔΕΑ και ενδεχομένως να είναι ένα, δυο ή τρία πρόσωπα.

Διευκρίνισε ότι το προφίλ που έχει βρεθεί, δεν είναι από τα δυο που έψαχνε η ΔΕΑ.

Επιπρόσθετα, σημείωσε ότι στην Επιτροπή Προσφύγων, συγγενείς κατήγγειλαν ότι υπάρχουν πληροφορίες για Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, που έχουν ταφεί κατά τη διάρκεια του 1964 και του 1974 και οι έρευνες δεν έχουν προχωρήσει, για να συμπληρώσει ότι αυτή η μαρτυρία είναι πολύ σοβαρή, λέγοντας ότι είναι απαράδεκτο να υπάρχουν πληροφορίες και να μην έχουν διερευνηθεί.

Για τον σκυβαλότοπο στο Δίκωμο είπε ότι παραδόθηκε η προκαταρκτική μελέτη του Πορτογάλου εμπειρογνώμονα, σημειώνοντας ωστόσο ότι οι δυσκολίες θα συνεχιστούν και ενδεχομένως να χρειαστεί να δοθεί άδεια, για να προχωρήσει η εκταφή στον σκουπιδότοπο.

Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, είπε πως το κόμμα της συντάσσεται ανεπιφύλακτα με τους συγγενείς των αγνοουμένων, των Ασσιωτών και όλων των άλλων, που περνούν αυτό το δράμα.

Δεν θέλησε να σχολιάσει τις διαδικασίες και για το πώς εργάζονται οι υπηρεσίες, ούτε να δώσει όπως είπε, τα εύσημα σε κανέναν.

«Μπορεί να εργάζονται πολύ καλά, μπορεί να έχουν αναπτύξει τους τρόπους με τους οποίους βρίσκουν και ταυτοποιούν ίσως αγνοουμένους, ωστόσο, το δράμα των αγνοουμένων παραμένει ως είχε για 48 χρόνια τώρα. Δεν γίνεται να παραδίδεται στους συγγενείς ένα μέρος από το σώμα των αγαπημένων τους, δεν γίνεται με ένα πέλμα να τους λέμε ‘πάρτε το αυτό και θάψτε τους δικούς σας’ ή με μια επιγονατίδα ή με κάτι άλλο. Πραγματικά έχουμε συντριβεί με αυτά που έχουμε ακούσει σήμερα», είπε.

Υπογράμμισε πως πρέπει να αλλάξουν τα πρωτόκολλα, να αλλάξει ο τρόπος και γίνουν πιο διεκδικητικοί, για να συμπληρώσει πως πρέπει όλοι «να υψώσουμε τη φωνή μας και να μην αναφερόμαστε σε αριθμούς, στατιστικά, στο να έχουμε ίση κατανομή των ταυτοποιήσεων Τ/κ και Ε/κ και σε όποιες άλλες συμφωνίες γίνονται».