Για διακεκριμένη μαστροπεία κατηγορείται η μητέρα της 12χρονης στον Κολωνό. Μια βαριά κατηγορία που διαφέρει από την κατηγορία της μαστροπείας. Ποια είναι η διαφορά και πως μεταφράζεται σε ποινές; Τι ισχύει στην Κύπρο και ποιο θα ήταν το κατηγορητήριο σε ένα κυπριακό δικαστήριο;

Όλα αυτά συζητήσαμε με τη νομικό Κατερίνα Σοφοκλέους, ώστε να μας εξηγήσει γιατί θεωρείται μια βαριά κατηγορία αλλά και αν θα ήταν χρήσιμο να ενταχθεί και στο δικό μας δίκαιο…την ώρα που η μαστροπεία με θύματα ενήλικες μπορεί αν αφορά μόνο…γυναίκες. Όπως φαίνεται, σε περιπτώσεις ανήλικων περιλαμβάνονται και τα δύο φύλα, ωστόσο όταν μιλάμε για ενήλικες, δεν περιλαμβάνεται η πλευρά του άντρα, γεγονός που καθιστά ανέφικτη την υπεράσπισή του σε περίπτωση που πέσει θύμα μαστροπείας.

Τι σημαίνει διακεκριμένη μαστροπεία και τι ισχύει στην Κύπρο;

Καταρχάς να πούμε ότι στην Κύπρο η μαστροπεία είναι αδίκημα που τιμωρείται από τον κοινό Ποινικό Κώδικα Κεφ. 154, στο άρθρο 157. Το άρθρο αυτό τιμωρεί το πρόσωπο το οποίο (α) προάγει γυναίκα, που έχει ηλικία κάτω των είκοσι ενός χρόνων σε παράνομη σαρκική επαφή με ένα ή περισσότερα πρόσωπα, είτε στη Δημοκρατία είτε αλλού ή (β) προάγει γυναίκα σε κοινή πορνεία, είτε στη Δημοκρατία είτε αλλού ή (γ) προάγει γυναίκα να εγκαταλείψει τη Δημοκρατία, με σκοπό να γίνει τρόφιμη σε οίκο ανοχής αλλού ή (δ) προάγει γυναίκα να γίνει, για το σκοπό άσκησης πορνείας τρόφιμη σε οίκο ανοχής, στη Δημοκρατία ή αλλού. Το εν λόγω αδίκημα στην Κύπρο είναι πλημμέλημα και υπόκειται σε φυλάκιση που δεν υπερβαίνει τα πέντε έτη.

Όπως γίνεται αντιληπτό αυτό είναι το αδίκημα που υπάρχει στην Κύπρο και αξιοσημείωτο είναι το εν λόγω αδίκημα αφορά μόνο προαγωγή γυναίκας. Ξανά, στον Ποινικό μας Κώδικα, υπάρχει το ζήτημα του φύλου, καθώς το αδίκημα της μαστροπείας αφορά μόνο γυναίκα. Η προαγωγή άντρα δεν εντάσσεται στον εν λόγω ποινικό αδίκημα και ούτε φαίνεται να εντάσσεται σε οποιοδήποτε άλλο αδίκημα.

Ωστόσο, να σημειωθεί ότι για την προαγωγή παιδιού σε πορνεία προνοούνται συγκεκριμένες διατάξεις στον Ο Περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμος του 2014 (91(Ι)/2014).

Η διακεκριμένη μαστροπεία που έχει δημοσιευθεί σε σχέση με την υπόθεση της 12χρονης στην Ελλάδα, δεν φαίνεται να υπάρχει στην Κύπρο. Αρχικά να αναφερθεί ότι διακεκριμένο έγκλημα, σύμφωνα με την θεωρία του Γενικού Ποινικού Κώδικα, τα εγκλήματα είναι διακεκριμένης μορφής όταν ο νομοθέτης επιλέγει, όπως τιμωρήσει με αυστηρότερη ποινή πρόσωπο όταν υπάρχουν συγκεκριμένης συνθήκες στην διάπραξη ενός αδικήματος. Ο νομοθέτης, δηλαδή, σύμφωνα με την θεωρία ενσωματώνει ένα απλό έγκλημα, και στην συνέχεια προνοεί όπως, υπό συγκεκριμένες περιστάσεις, η ποινή θα είναι αυστηρότερη.

Τι ποινές προνοούνται στο ελληνικό δίκαιο για τη διακεκριμένη μαστροπεία;

Στην συγκεκριμένη περίπτωση, στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον Ελληνικό Ποινικό Κώδικα:

1. Όποιος, για να εξυπηρετήσει την ακολασία άλλων, προάγει ή εξωθεί στην πορνεία ανήλικο ή υποθάλπει ή εξαναγκάζει ή διευκολύνει ή συμμετέχει στην πορνεία ανηλίκων, τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη και χρηματική ποινή.
2. Με κάθειρξη και χρηματική ποινή τιμωρείται ο υπαίτιος αν το έγκλημα τελέστηκε: α) εναντίον προσώπου νεότερου των δεκαπέντε (15) ετών, β) με απατηλά μέσα, γ) από τον ανιόντα συγγενή εξ αίματος ή εξ αγχιστείας ή από θετό γονέα, σύζυγο, επίτροπο ή από άλλον στον οποίο έχουν εμπιστευθεί τον ανήλικο για ανατροφή, διδασκαλία επίβλεψη ή φύλαξη, έστω και προσωρινή, δ) από υπάλληλο ο οποίος κατά την άσκηση της υπηρεσίας του ή επωφελούμενος από την ιδιότητά του αυτή διαπράττει ή συμμετέχει με οποιονδήποτε τρόπο στην πράξη, ε) με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας, στ) με προσφορά ή υπόσχεση πληρωμής χρημάτων ή οποιουδήποτε άλλου ανταλλάγματος.

Η παράγραφος 1 του εν λόγω άρθρου αφορά το απλό αδίκημα της μαστροπείας ενώ η δεύτερη παράγραφος αφορά το διακεκριμένο αδίκημα της μαστροπείας, καθώς ως είναι αντιληπτό, στην περίπτωση που συντρέχουν οι εν λόγω προϋποθέσεις του άρθρου τότε η ποινή αυστηροποιείται. Σύμφωνα με την αντίληψη που έχω, και με επιφύλαξη, η ποινή που προβλέπεται για την διακεκριμένη μαστροπεία είναι αόριστη, σε σχέση με την απλή όπου προσδιορίζεται στον ποινικό κώδικα.

Τι θα γινόταν σε ανάλογη περίπτωση στην Κύπρο;

Στην Κύπρο, ως προς την μαστροπεία, υπάρχει μόνο το απλό αδίκημα ως αποτυπώνεται πιο πάνω. Είναι ξεκάθαρο ότι η ιδιότητα του προσώπου που προβαίνει στην μαστροπεία δεν ενδιαφέρει τον ποινικό νομοθέτη. Ως εκ τούτου, το ότι η μαστροπεία γίνεται από την μητέρα, δεν αφορά την διάπραξη του αδικήματος, ώστε αυτό να καθίσταται αυστηρότερο. Ωστόσο, αυτό που πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι ότι η μητέρα που θα μπορούσε να κατηγορηθεί στην Κύπρο, θα μπορούσε να καταδικαστεί για μαστροπεία μόνο εάν προέβαινε σε προαγωγή γυναίκας (μόνο θηλυκού γένους) και θα μπορούσε να της επιβληθεί ποινή μόνο μέχρι 5 έτη. Το αδίκημα στην Κύπρο, τονίζω, είναι πλημμέλημα και όχι κακούργημα ανεξάρτητα από την ιδιότητα του προσώπου που προβαίνει στην μαστροπεία αλλά και ανεξάρτητα από την ηλικία του θύματος της μαστροπείας. Μέσω αυτής μου της παρέμβασης μπορώ και πάλι να τονίσω το απαρχαιωμένο του Ποινικού Κώδικα που χρειάζεται άμεσα τροποποιήσεις όχι μόνο ως προς τις ποινές αλλά και ως προς τα βασικά χαρακτηριστικά που αφορούν το φύλο των θυμάτων. Τα πιο πάνω ισχύουν πιο ξεκάθαρα όταν έχουμε περίπτωση ενήλικου προσώπου.

Θα πρέπει να σημειωθεί, όμως, ότι σε μία ανάλογη περίπτωση στην Κύπρο, ίσως το σύστημα μας να ήταν πιο αποτελεσματικό λόγω αυστηρών αδικημάτων που υπάρχουν στον νόμο Περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμος του 2014 (91(Ι)/2014). Στον εν λόγω, ειδικό νόμο, υπάρχει πιο αυστηρό αδίκημα της πορνείας, όταν αυτό διαπράττεται σε σχέση με παιδί. Η προϋπόθεση, όμως, για την ένταξη στην νομοθεσία είναι το θύμα να ήτα παιδί. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον νόμο της Κύπρου, η συμμετοχή, πρόκληση, εξαναγκασμός παιδιού σε παιδική πορνεία είναι αδίκημα που προβλέπει 20- 25 έτη φυλάκισης ανάλογα με την πράξη του δράστη. Ωστόσο,  η έννοια της διακεκριμένης μαστροπείας, ως υπάρχει στην Ελλάδα, δεν υπάρχει στην Κύπρο. Στην Κυπριακή νομοθεσία αυτό που έχει τον ρόλο του στην διάπραξη των αδικημάτων αυτών σε σχέση με παιδί είναι η κατάχρηση θέσης εμπιστοσύνης. Καμία, όμως, σχέση δεν έχει η ιδιότητα του προσώπου ως γονέας για την διάπραξη των αδικημάτων.

Θα ήταν χρήσιμο να ενταχθεί και στον δικό μας κώδικα;

Ο δικός μας ποινικός κώδικας χρειάζεται ριζικές τροποποιήσεις σε σχέση με το σύνολο του άρθρου της μαστροπείας αλλά και άλλα σεξουαλικά αδικήματα. Το άρθρο της μαστροπείας είναι απαρχαιωμένο και δεν συνάδει με τις σύγχρονες αντιλήψεις. Δεν μπορεί να γίνεται ανεκτό από τον ποινικό νομοθέτη άρθρα τέτοιας φύσης να είναι από μόνα τους ανίκανα να προστατεύσουν τα ενήλικα θύματα και στο τέλος της ημέρας, αναποτελεσματικά. Τι θα γίνει αν έχουμε ένα άντρα που προβεί σε τέτοια καταγγελία; Πώς θα τιμωρηθεί το πρόσωπο που το προάγει σε πορνεία; Δεν μπορεί η Κυπριακή κοινωνία να αναμένει το πρόβλημα και μετά να προβαίνει στη λήψη μέτρων.

Δεύτερο πρόβλημα της δικής μας νομοθεσίας είναι η ποινή ακόμα και για το απλό έγκλημα της μαστροπείας, δηλαδή αυτό που ήδη υπάρχει στον Ποινικό Κώδικα. Η ένταξη του ως πλημμέλημα ίσως να μην αποδίδει την σοβαρότητα που ενέχεται σε ένα τέτοιο αδίκημα. Και θα πω το εξής: αν η υπόθεση της δωδεκάχρονη γινόταν στην Κύπρο, οι κατηγορούμενοι δεν θα μπορούσαν να τιμωρηθούν για πάνω από 5 έτη άμεσης φυλάκισης, ανεξαρτήτως ιδιότητας.

Τρίτο, ως προς το κατά πόσο θα μπορούσε να ενισχυθεί η νομοθεσία μας με την διακεκριμένη μαστροπεία, θεωρώ πως ναι. Η εισαγωγή μίας συγκεκριμένης νομοθεσίας που να καθιστά, για παράδειγμα, κακούργημα το αδίκημα αν αυτό διαπράττεται από γονέα ή κάποιο που έχει θέση εξουσία ή οποιαδήποτε άλλη ιδιάζουσα συνθήκη, τότε θα καθιστούσε το ποινικό κώδικα πιο συγκεκριμένο και ταυτόχρονα πιο αυστηρό, δίνοντας ένα μήνυμα στην κοινωνία.

Βεβαια, οφείλω να αναφέρω ότι η ύπαρξη ειδικής νομοθεσίας για την πορνεία παιδιών και η ύπαρξη αυστηρών ποινών είναι μία θετική στάση του Κύπριου νομοθέτη. Τα παιδιά, είναι μία ομάδα ευάλωτη που αφήνεται στην προστασία ενός προσώπου και υπάρχει σχέση εξάρτησης και εμπιστοσύνης. Δεν μπορεί η κοινωνία να ανέχεται, τόσο απλά, ένα πρόσωπο που έχει μία σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί, να εκμεταλλεύεται αυτή την θέση προς δικό του όφελος. Φαίνεται ότι στην Κύπρο, σε πιο ευάλωτη θέση είναι τα ενήλικα πρόσωπα σε σχέση με την μαστροπεία καθώς, φαίνεται, ότι τα παιδιά έχουν το δικό τους προστατευτικό πλαίσιο, που χρήζει, όμως, κάποιων βελτιώσεων.