Σοβαρή οπισθοδρόμηση του σεβασμού των δημοκρατικών προτύπων, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών αρχών η οποία συνεχίστηκε, καταγράφει η  Κομισιόν στην έκθεσή της για την ενταξιακή πολιτική της Τουρκίας, την οποία υιοθέτησε το Κολέγιο των Επιτρόπων και παρουσίασε στην Επιτροπή Εξωτερικών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ο αρμόδιος για τη διεύρυνση Επίτροπος Βαρχέλι.

Η έκθεση περιέχει μια συγκεκριμένη και λεπτομερή καταγραφή των εντάσεων που προκάλεσε η Τουρκία στην κυπριακή αποκλειστική οικονομική ζώνη, τις παράνομες γεωτρήσεις, σημειώνει τις εξαγγελίες για την Αμμόχωστο, καταγράφει τις ενέργειες εναντίων της Ελλάδος και τον άκυρο χαρακτήρα του λεγόμενου τουρκολυβικού μνημονίου. Επιπλέον σημειώνει λεπτομερώς όλα τα μέτρα της διπλής προσέγγισης που αποφάσισε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την περασμένη εβδομάδα, ενώ καταγράφει και τα περιστατικά του περασμένου Φεβρουαρίου – Μαρτίου στα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Έβρο. Ο χαρακτήρας της έκθεσης είναι απογραφικός και προορίζεται για χρήση από τα κράτη μέλη.

Συγκεκριμένα, στην έκθεσή της η Κομισιόν αναφέρει ότι “η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας συγκρούστηκε όλο και περισσότερο με τις προτεραιότητες της ΕΕ στο πλαίσιο της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας. Οι εντάσεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αυξήθηκαν περαιτέρω κατά την περίοδο αναφοράς ως αποτέλεσμα των παράνομων ενεργειών και προκλητικών δηλώσεων της Τουρκίας που αμφισβητούν το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκμεταλλεύεται πόρους υδρογονανθράκων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας”.

Όπως σημειώνεται στην έκθεση, “η Τουρκία ανέπτυξε δύο γεωτρήσεις και δύο σεισμικά σκάφη στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών που έχουν αδειοδοτηθεί από την κυπριακή Κυβέρνηση σε ευρωπαϊκές εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και σε χωρικά ύδατα της Κύπρου. Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις συνόδευσαν τα γεωτρήσεις και τα σεισμικά πλοία κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων τους, δημιουργώντας σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της περιοχής. Η Τουρκία αμφισβήτησε επίσης το καθεστώς της περιφραγμένης πόλης των Βαρωσίων”.

Η Κομισιόν υπενθυμίζει ότι “η ΕΕ έχει τονίσει επανειλημμένα την ανάγκη σεβασμού των κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών μελών της ΕΕ, τα οποία περιλαμβάνουν τη σύναψη διμερών συμφωνιών και την εξερεύνηση και εκμετάλλευση των φυσικών τους πόρων σύμφωνα με το κεκτημένο της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας”.

Ξεκαθαρίζει ότι “η Τουρκία πρέπει να δεσμευτεί απερίφραστα στις σχέσεις καλής γειτονίας, στις διεθνείς συμφωνίες και στην ειρηνική επίλυση των διαφορών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, προσφεύγοντας, εάν είναι απαραίτητο, στο Διεθνές Δικαστήριο”.

Σημειώνει ότι “υπό το πρίσμα των μη εξουσιοδοτημένων δραστηριοτήτων γεώτρησης της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, τον Ιούλιο του 2019 το Συμβούλιο αποφάσισε ορισμένα μέτρα, μεταξύ των οποίων και να αναβληθούν προς το παρόν ως Συμβούλιο Σύνδεσης ΕΕ-Τουρκίας, καθώς και περαιτέρω συνεδριάσεις της ΕΕ-Τουρκίας σε επίπεδο διαλόγων. Η ΕΕ υιοθέτησε περαιτέρω ένα πλαίσιο στοχοθετημένων μέτρων κατά της Τουρκίας τον Νοέμβριο του 2019 και αποφάσισε τον Φεβρουάριο του 2020 να προσθέσει δύο άτομα στον κατάλογο των ονομασιών βάσει αυτού του πλαισίου κυρώσεων”.

Υπενθυμίζει ότι “την 1η Οκτωβρίου 2020, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δήλωσε ότι, υπό την προϋπόθεση ότι θα διατηρηθούν εποικοδομητικές προσπάθειες για να σταματήσουν οι παράνομες δραστηριότητες έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε να ξεκινήσει μια θετική πολιτική ατζέντα ΕΕ-Τουρκίας με ιδιαίτερη έμφαση στον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης και τη διευκόλυνση του εμπορίου, τις επαφές μεταξύ ανθρώπων, τους διαλόγους υψηλού επιπέδου, η συνεχής συνεργασία σε θέματα μετανάστευσης, σύμφωνα με τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας του 2016”.

“Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τόνισε επίσης ότι σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων σύμφωνα με το άρθρο 29 ΣΕΕ και το άρθρο 215 ΣΛΕΕ, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της”, καταγράφει η  Κομισιον.

Επιπλέον η Κομισιόν καταγράφει ότι “η Τουρκία δεν έχει ακόμη εκπληρώσει την υποχρέωσή της να διασφαλίσει την πλήρη και αμερόληπτη εφαρμογή του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Τουρκίας και δεν έχει εξαλείψει όλα τα εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, συμπεριλαμβανομένων των περιορισμών στις απευθείας συγκοινωνιακές συνδέσεις με την Κύπρο. Δεν σημειώθηκε πρόοδος στην εξομάλυνση των διμερών σχέσεων με την Κυπριακή Δημοκρατία”.

Σημειώνεται ακόμη ότι “η υπογραφή διμερούς μνημονίου συμφωνίας για την οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης τον Νοέμβριο του 2019 αύξησε τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς αγνόησε τα κυριαρχικά δικαιώματα των νησιών της Ελλάδας στην εν λόγω περιοχή”.

“Υπήρξε μια απότομη αύξηση των προκλητικών ενεργειών από την Τουρκία προς την Ελλάδα, ιδίως τις τουρκικές υπερπτήσεις ελληνικών κατοικημένων περιοχών”, αναφέρεται.

“Από αυτή την άποψη, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τον Δεκέμβριο του 2019, επιβεβαίωσε κατηγορηματικά την αλληλεγγύη του προς την Ελλάδα και την Κύπρο σχετικά με τις δράσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο Πέλαγος”, σημειώνει. 

“Τόνισε ότι το Μνημόνιο παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν μπορεί να έχει νομικές συνέπειες για τρίτα κράτη”, καταγράφει η Κομισιόν. 

Υπενθυμίζει ότι “τον Μάιο του 2020, οι Υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ επιβεβαίωσαν τη θέση της ΕΕ για τις συνεχιζόμενες παράνομες δραστηριότητες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο καθώς και για την προκλητική και επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας σε σχέση με την Κύπρο και την Ελλάδα, υπογραμμίζοντας ότι η αποχή από μονομερείς ενέργειες είναι βασικό στοιχείο που επιτρέπει την προώθηση του διαλόγου μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας και ότι οι παράνομες ενέργειες της Τουρκίας έχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις σε όλο το φάσμα των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας”.

“Τον Οκτώβριο του 2020, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε την Τουρκία να αποδεχτεί την πρόσκληση της Κύπρου να ξεκινήσει διάλογο με στόχο την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου”, καταγράφεται.

Στην ίδια έκθεση η Κομισιόν αναφέρει ότι “η ΕΕ καταδίκασε τη μονομερή στρατιωτική δράση της Τουρκίας στη βορειοανατολική Συρία και προέτρεψε την Τουρκία να τερματίσει τη στρατιωτική της δράση, να αποσύρει τις δυνάμεις της και να σεβαστεί το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο”.

“Η συντριπτική πλειονότητα των κρατών μελών αποφάσισε να σταματήσει την άδεια εξαγωγής όπλων στην Τουρκία”, υπενθυμίζει.

Σε ό,τι αφορά το μεταναστευτικό σημειώνεται ότι “η Τουρκία σημείωσε κάποια πρόοδο”.

“Καθ `όλη τη διάρκεια του 2019, η Τουρκία δεσμεύτηκε για την εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας του Μαρτίου 2016 και έπαιξε βασικό ρόλο στη διασφάλιση της αποτελεσματικής διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών κατά μήκος της οδού της Ανατολικής Μεσογείου”, αναφέρεται. 

“Η Τουρκία συνέχισε τις εξαιρετικές προσπάθειές της για παροχή άνευ προηγουμένου ανθρωπιστικής βοήθειας και υποστήριξης σε περισσότερους από 3,6 εκατομμύρια εγγεγραμμένους πρόσφυγες από τη Συρία και περίπου 370.000 εγγεγραμμένους πρόσφυγες από άλλες χώρες, φιλοξενώντας έτσι τη μεγαλύτερη προσφυγική κοινότητα στον κόσμο”.

“Ωστόσο, τον Μάρτιο του 2020, η Τουρκία ενθάρρυνε ενεργά τους μετανάστες και τους πρόσφυγες να πάρουν τη χερσαία διαδρομή προς την Ευρώπη μέσω της Ελλάδας. Αυτό οδήγησε στη δημιουργία ενός ανεπίσημου στρατοπέδου σε ένα από τα ελληνοτουρκικά συνοριακά σημεία διέλευσης στο Pazarkule, που φιλοξενεί περίπου 60.000 μετανάστες και πρόσφυγες σε άθλιες συνθήκες. Αργότερα τον Μάρτιο, οι τουρκικές αρχές οργάνωσαν μεταφορές για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες μακριά από την παραμεθόρια περιοχή και έκλεισαν τα σύνορα με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία εκτός από την εμπορική κυκλοφορία λόγω της εκδήλωσης της πανδημίας COVID-19”, σημειώνεται. 

“Ωστόσο, ο Τούρκος Υπουργός Εσωτερικών ανέφερε ότι αυτή η κίνηση δεν σήμαινε αλλαγή στην πολιτική της Τουρκίας να επιτρέψει την έξοδο παράνομων μεταναστών στα σύνορά της και η κυβέρνηση δεν είχε καμία πρόθεση να αποτρέψει οποιονδήποτε επιθυμεί να φύγει από την Τουρκία. Ενώ η ΕΕ αναγνώρισε τον αυξημένο μεταναστευτικό φόρτο και τους κινδύνους που αντιμετώπιζε η Τουρκία στην επικράτειά της και τις σημαντικές προσπάθειες που έκανε για να φιλοξενήσει πρόσφυγες, απέρριψε έντονα τη χρήση της μεταναστευτικής πίεσης από την Τουρκία για πολιτικούς σκοπούς. Συνολικά, ο αριθμός των παράνομων συνόρων μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας παρέμεινε σημαντικά χαμηλότερος από ό, τι πριν από την έγκριση της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας”, υπενθυμίζει η Κομιισόν.

Τέλος τονίζει ότι “η Τουρκία εξακολουθεί να μην εφαρμόζει τη συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας προς όλα τα κράτη μέλη ούτε τις διατάξεις που αφορούν τους υπηκόους τρίτων χωρών. Παρά την εξαγγελθείσα επιτάχυνση των εργασιών για την απελευθέρωση των θεωρήσεων, δεν εκπληρώθηκαν εκκρεμή κριτήρια αναφοράς για την απελευθέρωση των θεωρήσεων και εξακολουθούν να εκκρεμούν τροποποιήσεις του νόμου κατά της τρομοκρατίας και της προστασίας των δεδομένων. Η Τουρκία πρέπει ακόμη να ευθυγραμμίσει περαιτέρω τη νομοθεσία της με το κεκτημένο της ΕΕ για την πολιτική θεωρήσεων”, σημειώνεται.