Δεν θα πρέπει να υπάρχει επιβάρυνση του καταναλωτή ηλεκτρισμού για το έργο Great Sea Interconnector πριν από τη λειτουργία του καλωδίου και τη συνακόλουθη μείωση του κόστους ηλεκτρισμού, δήλωσε ο Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας Γιώργος Παπαναστασίου, ερωτηθείς σχετικά κατά τον απολογισμό του έργου του Υπουργείου του τη Δευτέρα.

Ο κ. Παπαναστασίου είπε ότι το θέμα της απαίτησης του φορέα υλοποίησης για γρήγορη ανάκτηση των εσόδων, εξετάζεται αυτή τη στιγμή από τους ρυθμιστές ενέργειας Κύπρου και Ελλάδας, οι οποίοι θα αποφασίσουν λαμβάνοντας υπόψη και την προστασία του καταναλωτή ηλεκτρικής ενέργειας.

Σημειώνοντας τα πολλαπλά οφέλη που θα φέρει το έργο για την Κύπρο, με αναμενόμενη εμπορική λειτουργία το 2029, ανέφερε ότι το έργο είναι πραγματικά υψηλού κόστους, ωστόσο θα είναι γρήγορη η απόσβεσή του, ενώ είπε ότι η διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) εξαρτάται από την ηλεκτρική διασύνδεση.

Όπως είπε, ο διαμοιρασμός των εξόδων είναι 63% στην Κύπρο και 37% στην Ελλάδα, αφού τεκμηριωμένα το καλώδιο αυτό θα φέρει περισσότερα πλεονεκτήματα στον Κύπριο καταναλωτή.

Σημείωσε ωστόσο ότι θέση του Υπουργείου Ενέργειας είναι ότι θα πρέπει να υπάρχει ροή ηλεκτρονίων στο καλώδιο για να δικαιολογηθεί η επιβάρυνση για τον καταναλωτή.

«Αυτό είναι θέμα αρχής. Όταν δεν υπάρχει σε λειτουργία ένα καλώδιο δεν δικαιολογείται κανένας να χρεώσει οποιονδήποτε που θα απολαύσει αυτή τη ροή στο μέλλον», ανέφερε.

Πρόσθεσε ότι αν επιβαρυνθεί ο καταναλωτής πριν να λειτουργήσει το καλώδιο, τότε θα είναι επιπρόσθετη επιβάρυνση στο ήδη βεβαρημένο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο.

«Επιμένουμε να επιβαρυνθεί ο καταναλωτής την ώρα που θα δει και το όφελος από το κέρδος», ανέφερε, σημειώνοντας ότι η ΡΑΕΚ μελετά το θέμα ύστερα από τις επίσημες αιτήσεις του φορέα υλοποίησης.

Επανέλαβε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία ζήτησε επικαιροποιημένη μελέτη κόστους -οφέλους για το έργο για λήψη τελικής επενδυτικής απόφασης αγοράς μετοχικού κεφαλαίου στο έργο, ύψους μέχρι €100 εκ. και η οποία θα πρέπει να είναι συγκεκριμένη για την Κυπριακή Δημοκρατία.

Θετικές ενδείξεις για το τεμάχιο «5» της ΑΟΖ

Αναλύοντας τις εξελίξεις αναφορικά με τις ανακαλύψεις φυσικού αερίου στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), ο κ. Παπαναστασίου ανέφερε ότι υπάρχει αυτή τη στιγμή δραστηριότητα στο τεμάχιο «5» από την κοινοπραξία ExxonMobil – Qatar Energy με κάποιες τρισδιάστατες μελέτες να δημιουργούν κάποια αισιοδοξία.

Ανέφερε ακόμα ότι εντός του 2024 θα γίνουν επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις για το κοίτασμα Γλαύκος του τεμαχίου 10 με υπολογιζόμενες ποσότητες 5-8 tcf.

Στη βάση και των δεδομένων της γεώτρησης αξιολόγησης «Γλαύκος-2», εντός του 2023 αναγνωρίστηκαν πιθανοί ερευνητικοί στόχοι σε Τεμάχια 5 και 10, ενώ εξετάστηκαν και πιθανές συνέργειες με γειτονικές ανακαλύψεις.

Το 2024 πραγματοποιείται προετοιμασία και θα αδειοδοτηθούν ερευνητικές γεωτρήσεις στα Τεμάχια 5 και 10. Ο Υπουργός ανέφερε ότι υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για το «5» και θα δουν τι θα εξευρεθεί.

Ανέφερε ακόμα ότι το Υπουργείο ενθαρρύνει τις εταιρείες στην κυπριακή ΑΟΖ για συνέργειες, ώστε να συνδεθούν με αγωγούς οι ανακαλύψεις και να υπάρξουν κοινές υποδομές ανάπτυξης. Είπε ακόμα ότι υπάρχει σοβαρή συζήτηση με τις εταιρείες ότι θα πρέπει να υπάρξει και ανάπτυξη σχετικής υποδομής στην Κύπρο.

Ο Υπουργός ανέφερε ότι οι εταιρείες λαμβάνουν υπόψη και την αστάθεια που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην ευρύτερη περιοχή της Κύπρου, για την αξιολόγηση του ρίσκου τους. Ανέφερε ότι στην Α. Μεσόγειο υπάρχει η Αίγυπτος που είναι μια τεράστια χώρα που έχει απόλυτη ανάγκη το φυσικό αέριο και το Ισραήλ που φαίνεται να απομονώνεται από τη γύρω περιοχή και βλέπει διεξόδους προς την κατεύθυνση της Κύπρου.

Πρόσθεσε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει την υποχρέωση, ως μια από τις πιο σταθερές χώρες, να διατηρήσει τη σταθερότητα στην περιοχή διότι οποιαδήποτε άλλη αστάθεια θα έχει αντίκτυπο και στην οικονομία της χώρας.

«Είμαστε πολύ προσεκτικοί στις κινήσεις που κάνουμε», ανέφερε υποδεικνύοντας τις σχέσεις της Κύπρου με τις χώρες της περιοχής της.

Όσον αφορά το τεμάχιο «Αφροδίτη» ανέφερε ότι αναμένουν την υποβολή βελτιστοποιημένου Σχεδίου από την αδειούχο κοινοπραξία και ότι αναμένεται να προχωρήσει εντός του 2024 με εκπόνηση σχετικών μελετών και ολοκλήρωση του 2024. Παράλληλα ανέφερε ότι στους επόμενους τρεις μήνες θα πρέπει να κλείσει το θέμα της διαφοράς με το Ισραήλ για το κοίτασμα Ισάι.

Όσον αφορά τα κοιτάσματα «Κρόνος» και «Ζευς» με τις εταιρείες Eni και TotalEnergies, ανέφερε ότι είναι εξαιρετική η ποιότητα του περιεχομένου και πιθανόν και η ποσότητα και αναμένουν την υποβολή σχετικού Σχεδίου Ανάπτυξης για το κοίτασμα «Κρόνος», το οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία θα αξιολογήσει με σκοπό την κατάληξη σε συμφωνία εντός του 2024.

Είπε επίσης ότι γίνονται ερευνητικές εργασίες σε τεμ. 2, 3, 7, 8, 9 και 11 και εντός του 2024, θα καθοριστεί περιοχή που θα διενεργηθεί τρισδιάστατη σεισμική επισκόπηση και εργασίες αδειοδότησης στο Τεμ. 7, ενώ είναι υπό αξιολόγηση πιθανοί γεωτρητικοί στόχοι σε Τεμάχια 2, 3, 8, 9 και 11.

Ανέφερε ακόμα ότι υπάρχει πιθανότητα από εταιρείες υγροποίησης μικρής ποσότητας φυσικού αερίου στην Κύπρο για μικρές ποσότητες και εξαγωγή από τις εταιρείες, λόγω και της αστάθειας που υπάρχει στην περιοχή.

Ερωτηθείς κατά πόσο αναβαθμίζεται ή υποβαθμίζεται ο ρόλος της Κύπρου στην περιοχή λόγω της αστάθειας, ο Υπουργός ανέφερε ότι υπάρχουν και τα δύο ενδεχόμενα αφού η αστάθεια δημιουργεί αβεβαιότητα επενδύσεων, ενώ οι εταιρείες, κοιτάζουν εναλλακτικές.

Στόχος η εισαγωγή φυσικού αερίου στα μέσα του 2025

Ο Υπουργός αναφέρθηκε στην επανέναρξη των κατασκευαστικών εργασίμων για το τερματικό εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Βασιλικό και είπε ότι αναμένουν ολοκλήρωση υποδομών περί τα τέλη 2024 / αρχές 2025. Αναμένεται επίσης, όπως είπε, η παραλαβή πλωτής μονάδας τον Μάιο / Ιούνιο 2024.

Είπε ακόμα ότι προωθείται παράλληλα υλοποίηση εσωτερικού δικτύου διανομής φυσικού αερίου και υπάρχουν επίσης παράλληλες ενέργειες από τη ΔΕΦΑ για κατακύρωση διαγωνισμού για εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Απαντώντας σε ερώτηση πότε αναμένεται να υπάρξει χρήση φυσικού αερίου στην Κύπρο είπε ότι αυτά αναμένεται στα μέσα του 2025.

Όσον αφορά την ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού ο Υπουργός αναφέρθηκε στις διαδικασίες πρόσληψης προσωπικού και διευθυντών για τον ΔΣΜΚ και την ολοκλήρωση του νομοθετικού πλαισίου με στόχο την πλήρη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού και είπε ότι η τελική δοκιμαστική περίοδος ξεκινά τέλος 2024  και θα είναι μέχρι 6 μήνες. Ανέφερε ότι έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες τον Μάρτιο και θα γίνει τελική αποδοχή του συστήματος τον Απρίλιο.

Είπε ακόμα ότι γίνεται τροποποίηση Κανόνων Μεταβατικής Ρύθμισης ώστε να καταστεί δυνατή η συμμετοχή των εγκαταστάσεων αποθήκευσης ενέργειας.

Προώθηση ΑΠΕ και ΕΞΕ

Όσον αφορά την προώθηση των ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας αναφέρθηκε στη λειτουργία 1ης φάσης ψηφιακής πλατφόρμας για υποβολή και διαχείριση αιτήσεων για αδειοδότηση, όπως και στην ολοκλήρωση μελέτης για απλοποίηση διαδικασιών αδειοδότησης και την επικαιροποίηση Εθνικού Σχεδίου για Ενέργεια και Κλίμα. Το τελικό Σχέδιο, ανέφερε, θα υποβληθεί τον Ιούνιο του 2024.

Αναφέρθηκε ακόμα σε ενέργειες για αναβάθμιση, ψηφιοποίηση και επέκταση ηλεκτρικού δικτύου με εξασφάλιση χρηματοδότησης από ΕΕ ύψους €120 εκ. και υλοποίηση του Δεκαετούς Προγράμματος Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς για την περίοδο 2024-2033.

Αναφορικά με τα συστήματα αποθήκευσης ανέφερε ότι υποβλήθηκε αίτημα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για εξασφάλιση παρέκκλισης ώστε ΔΣΜΚ και ο ιδιοκτήτης συστήματος μεταφοράς να κατέχουν και να διαχειρίζονται κεντρικά συστήματα αποθήκευσης. Ετοιμάζεται επίσης σχέδιο χορηγιών (μειοδοτικού διαγωνισμού) για υβριδικά συστήματα αποθήκευσης σε συνδυασμό με έργα ΑΠΕ που αναμένεται να τεθούν σε τελική διαβούλευση εντός Απριλίου.

Όσον αφορά το σχέδιο «Φωτοβολταϊκά για Όλους» ανέφερε ότι υπήρξαν 5.100 αιτήσεις μέχρι σήμερα και ότι η κατηγορία αυτή θα συνεχιστεί και μετά τη συμπλήρωση των 6.000 αιτήσεων που ήταν και ο αρχικός στόχος. Ανέφερε ακόμα ότι υπήρξε αύξηση 300% στις καταβληθείσες χορηγίες από το Ταμείο ΑΠΕ και ΕΞ.Ε το 2023 σε σχέση με το 2022, στα €23, 5 εκ. από €5,8 εκ. Υπήρξε επίσης αύξηση 64% στις υποβληθείσες αιτήσεις.

Είπε ακόμα ότι προστέθηκαν αρκετές νέες κατηγορίες στην ειδική διατίμηση για τους ευάλωτους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας.

Στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων

Ο Υπουργός ανέφερε ότι οι κύριοι στόχοι του πρώτου έτους του στο Υπουργείο είναι η έμπρακτη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων και ο επανακαθορισμός ενεργειακής στρατηγικής για μείωση κόστους ηλεκτρισμού, διασφάλιση εφοδιασμού, άρση απομόνωσης, επίσπευση πράσινης μετάβασης.

Αναφέρθηκε σε στήριξη ύψους €354 εκ. σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις και Τοπική Αυτοδιοίκηση την τριετία 2023-2025 για παροχή ενισχυμένων κινήτρων για πράσινες επενδύσεις και ενδυνάμωση του επιχειρείν, προώθηση ενεργειακών αναβαθμίσεων και χρήσης ΑΠΕ για μείωση κόστους ενέργειας και στροφή στην κυκλική οικονομία.

Αναφέρθηκε επίσης στη βελτίωση του επιχειρηματικού οικοσυστήματος με στόχο να καταστεί η Κύπρος φιλόξενος προορισμός για επενδύσεις, με συνεχή αναβάθμιση της Μονάδας Διευκόλυνσης Εταιρειών, στρατηγική προώθηση κυπριακών προϊόντων και υπηρεσιών στο εξωτερικό εκσυγχρονισμό Τμήματος Εφόρου Εταιρειών και Διανοητικής Ιδιοκτησίας και εισαγωγή αποτελεσματικών διαδικασιών Αφερεγγυότητας.

Αναφερόμενος στις εξαγωγές υπηρεσιών είπε ότι το 2023 ανήλθαν στα €22.9 δις που αποτελεί αύξηση 2,2% σε σύγκριση με το 2022. Οι κύριες εξαγόμενες υπηρεσίες το 2023 ήταν οι υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών, πληροφορικής και πληροφόρησης με  €7,1 δις, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες με €4,7 δις., οι μεταφορές με €4,2 δις., οι ταξιδιωτικές υπηρεσίες  με €3,3 δις. και οι υπηρεσίες έρευνας και ανάπτυξης με €1,6 δις.

Το σύνολο των εγχώριων εξαγωγών και επανεξαγωγών προϊόντων ανήλθε σε €4,7 δις το 2023 καταγράφοντας αύξηση 11% σε σύγκριση με το 2022. Οι εγχώριες εξαγωγές ήταν €2,4 δις το 2023, αυξημένες κατά 42% σε σχέση με 2022. Κύρια εξαγόμενα προϊόντα το 2023 ήταν λάδια πετρελαίου κυρίως από ξένες εταιρείες με €1,2 δις, φάρμακα με €354 εκ., τυρί και τυρόπηγμα με €318 εκ. και χυμοί με €44 εκ.

Οργανώνεται η πλατφόρμα για το e-kalathi

Όσον αφορά την προστασία των καταναλωτών, ο Υπουργός ανέφερε ότι το Υπουργείου είναι σε πορεία οργάνωσης της πλατφόρμας για το e-kalathi που αναμένεται να λειτουργήσει τέλος του 2024.

Ο Υπουργός αναφέρθηκε σε εντατικοποίηση μέτρων και δράσεων για προστασία των καταναλωτών εν μέσω μεγάλων προκλήσεων που προκαλούν οι εξωγενείς κρίσεις στην αγοραστική δύναμη των καταναλωτών.

Είπε επίσης ότι αναμένεται σύντομα η ψήφιση του νόμου για τον καθορισμό ανωτάτων τιμών λιανικής πώλησης προϊόντων σε συγκεκριμένα σημεία πώλησης αρχίζοντας από το νερό.

Σημείωσε ακόμα ότι ένας Οδηγός Προσφορών/Εκπτώσεων θα δημοσιευθεί εντός Μαΐου 2024  σε διαβούλευση με τις επιχειρήσεις, με αφορμή τον εντοπισμό αριθμού αθέμιτων πρακτικών σε σχέση με τις προωθητικές ενέργειες επιχειρήσεων (π.χ. σε προσφορές 2+1 και συσκευασίες με έξτρα προϊόν).

Ανέφερε ακόμα ότι αυτή τη στιγμή ισχύει μηδενικός και μειωμένος ΦΠΑ σε 11 κατηγορίες προϊόντων πρώτης ανάγκης.