“Τιτσίν τιτσίν λουκάνικον, κομμάτι ξεροτήανο να φάτε τζιαι να φύετε εσείς οι καλικάντζαροι”.

Τι ήταν οι καλικάντζαροι; Υπήρξαν στ’ αλήθεια ή ήταν ένας από τους πολλούς μύθους της Κυπριακής παράδοσης; Όντως εμφανίζονταν στη γη και προκαλούσαν φόβο στους ανθρώπους; Όντως κατέστρεφαν τα πάντα στο πέρασμα τους και προκαλούσαν ζημιές σε ότι έβρισκαν μπροστά τους; Έκλεβαν; Έπαιρναν διάφορες μορφές; Διασκέδαζαν, τραγουδούσαν, χόρευαν; Πολλά είναι τα ερωτήματα που προκύπτουν για αυτά τα πλάσματα. Και ενώ εμείς ακούμε για αυτούς, γελάμε και λέμε παραμύθια με τους καλικάντζαρους, αρκετοί πρόγονοι μας ισχυρίζονται πως τους…είδαν. 

Καλικάντζαροι: Μύθος ή πραγματικότητα; 

Ο κ. Αδάμος Κατσαντώνης είναι Κύπριος συγγραφέας, συνθέτης και ποιητής και προσπάθησε να απαντήσει όλα αυτά τα ερωτήματα πραγματοποιώντας μία έρευνα που διήρκεσε 20 ολόκληρα χρόνια. Ο κ. Κατσαντώνης έκανε το γύρο της Κύπρου και κατάφερε να συλλέξει μαρτυρίες από ανθρώπους που ισχυρίζονται ότι είδαν…καλικάντζαρους. Τα κατέγραψε σε ένα βιβλίο πέντε ξεχωριστών τόμων. 

Ο μύθος τους θέλει να βγαίνουν από τα έγκατα της γης.

“Τα ίχνη της παρουσίας τους έχουν καταγραφεί σε αμέτρητες περιπτώσεις.  Οι περιγραφές από τους αυτόπτες μάρτυρες των εμφανίσεων τους συγκλίνουν εκπληκτικά.  Οι εξιστορήσεις από τις εμφανίσεις των καλικαντζάρων, σε μερικές φορές επιβεβαιώνουν, συντηρούν και ζωντανεύουν τους θρύλους”, αναφέρεται στον πρόλογο του βιβλίου. 

Σύμφωνα με την παράδοση οι καλικάντζαροι βρίσκονται κατά τη διάρκεια του χρόνου στα έγκατα της γης και πασκίζουν να κόψουν τον κορμό πάνω στον οποίο στηρίζεται η γη. Προτού ωστόσο να ολοκληρώσουν το…”σατανικό” τους έργο, φθάνουν τα δωδεκάμερα, περίοδος που τους επιτρέπεται να ανέβουν στον πάνω κόσμο, και έτσι, με την επιστροφή τους στον κάτω κόσμο, ο κορμός έχει ήδη ξαναθρέψει.

Τι αναφέρουν αυτοί που ισχυρίζονται ότι τους είδαν; 

– Ήταν ασχημούλιδες. Έπαιρναν διαφορές μορφές, ανθρώπων, ζώων και…πραγμάτων. 

– Ήταν γλεντζέδες….τραγουδούσαν, χόρευαν και διασκέδαζαν, ενώ μπορούσαν να…εξαφανιστούν ανά πάσα στιγμή

– Ήταν βάνδαλοι…προκαλούσαν ζημιές και τρόμαζαν τους ανθρώπους

– Έμεναν σε δάση, ποταμούς, σπηλιές, λάκκους, γκρεμούς και γενικά σε οποιοδήποτε σκοτεινό, δύσβατο και απρόσιτο μέρος, καθώς και σε μέρη όπου υπήρχαν νερά.

– Ταυτίζονταν με τους νεκρούς και τους σάτυρους

– Εμφανίζονταν στις 24 Δεκεμβρίου και έφευγαν στις 6 Ιανουαρίου.

Πώς μπορούσες να αποκτήσεις τον δικό σου…καλικάντζαρο; 

Εάν δε κάποιος επιθυμούσε να “αποκτήσει” τον δικό του άσχημο, κακό, πονηρό καλικάντζαρο, υπήρχε ο τρόπος. Αν ποτέ δεις ένα καλικάντζαρο, πρέπει να δέσεις το πόδι του ή ένα δάκτυλο του ποδιού του με μια κόκκινη κλωστή. Αν τα καταφέρεις ο καλικάντζαρος θα υπακούει τις εντολές σου και θα κάνει ότι του ζητήσεις. Ο μύθος μάλιστα το πάει ένα βήμα παραπέρα. Κάποιοι που κατάφεραν να δέσουν καλικάντζαρους με κόκκινη κλωστή, τους αξιοποιούσαν στο house-keeping. Προσοχή όμως! Αν κοπεί η κόκκινη κλωστή, πάει, τον χάσαμε τον καλικάντζαρο…

 

Επινόηση των ανθρώπων;

Πολλοί λένε ότι οι καλικάντζαροι ήταν επινόηση των κλεφτών. Οι κλέφτες της εποχής επινόησαν τους καλικάντζαρους για να κλείνονται οι άνθρωποι στα σπίτια τους και να μπορούν να κλέψουν ανενόχλητοι. Άλλοι έλεγαν ότι ήταν επινόηση των άπιστων συζύγων. Οποιαδήποτε εξωσυζυγική σχέση μπορούσαν να την κρύψουν, χρησιμοποιώντας τους καλικάντζαρους. Ακόμη και τα εξώγαμα μωρά, μπορούσαν να δικαιολογήσουν τον ερχομό τους λέγοντας ότι είναι από καλικάντζαρο.

Το έθιμο των λουκουμάδων

Οι σκανδαλιάρηδες καλικάντζαροι είχαν όμως και μια αδυναμία. Τους λοκουμάδες. Είναι για αυτό που οι νοικοκυρές την ημέρα των “Φώτων” έριχναν τους νόστιμους λουκουμάδες στη στέγη των σπιτιών. Οι καλικάντζαροι τους έτρωγαν και αποχωρούσαν ικανοποιημένοι. 

Το έθιμο αυτό έχει περάσει από γενιά σε γενιά και μέχρι σήμερα την ημέρα των Φώτων ψήνουμε λουκουμάδες και για να φάμε αλλά και για να πετάξουμε στις οροφές των σπιτιών για να διώξουμε τους καλικάντζαρους/σκαλαπούνταρους λέγοντας τη συγκεκριμένη φράση:

“Τιτσίν τιτσίν λουκάνικον, κομμάτι ξεροτήανο να φάτε τζιαι να φύετε εσείς οι καλικάντζαροι“.

Το βιβλίο του Αδάμου Κατσαντώνη, δίνει απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα που περιστρέφονται γύρω από τους καλικάντζαρους. Ο συγγραφέας αναφέρει:

“Στο βιβλίο αυτό, θα αρκεστούμε απλώς στις εκδοχές της προέλευσης τους, και στις διάφορες ιδιότητες που περιέβαλλαν τους καλικάντζαρους ή τους πιθανούς προγόνους τους, ξεκινώντας από την αρχαία Ελλάδα, και κάνοντας ένα πολύ μεγάλο ταξίδι που περιλαμβάνει πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, την αρχαία Κρήτη, την Τουρκία, την Ινδία, την Περσία και άλλες χώρες του Αραβικού κόσμου, φτάνοντας στις διάφορες αφηγήσεις των Κυπρίων, μερικοί από τους οποίους ισχυρίζονται ακόμα και σήμερα (το 2004-2018) ότι είδαν καλικάντζαρους”. 

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το βιβλίο επικοινωνήστε στο 99613833.