Είναι η περίοδος που χιλιάδες νέοι εγκαινιάζουν την ακαδημαϊκή τους σταδιοδρομία. Μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο και ρευστό περιβάλλον, επιλέγουν κλάδο και χαράσσουν σταδιακά την προσωπική επαγγελματική τους στρατηγική.  

Κατά πόσο, όμως, οι προτιμήσεις τους ακολουθούν τις ανάγκες της αγοράς; Και πώς η τελευταία συμπορεύεται με την αναπόφευκτη «εισβολή» της τεχνητής νοημοσύνης; 

Μιλώντας στο AlphaNews.live ο Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού, Χαράλαμπος Παπαγιάννης, παραθέτει τα κριτήρια που θα πρέπει να καθορίζουν την επιλογή τομέα, απαντάει στο κατά πόσο στρεφόμαστε σε ένα μοντέλο συχνής εναλλαγής επαγγέλματος και μιλάει για τις τάσεις που θα επικρατήσουν στην αγορά εργασίας τα επόμενα χρόνια. 

Ποια είναι τα κριτήρια που θα πρέπει να καθορίζουν την επιλογή επαγγέλματος; Πώς θα επιλέξει Πανεπιστήμιο ένας νέος;

Πρωτίστως, πρέπει να μας ικανοποίει το επάγγελμά μας. Εάν αγαπώ αυτό που κάνω και όντως με ενδιαφέρει, δεν θα είναι δουλειά! Άρα τα επαγγελματικά ενδιαφέροντα είναι σημαντικό να τα εντοπίσουμε στα πλαίσια της επιλογής κλάδου σπουδών.

Εάν μου δίνει το επάγγελμα αυτά τα οποία θέλω, δηλαδή τις επαγγελματικές αξίες, προφανώς θα είμαι ευτυχισμένος. Πρέπει να ληφθούν υπόψη παράγοντες όπως ο χώρος και οι συνθήκες εργασίας, το ωράριο, οι απολαβές, οι προοπτικές ανέλιξης, η ευελιξία και το work life balance, κατά τη λήψη απόφασης για επιλογή σπουδών.

Φυσικά, πολύ σημαντικό στοιχείο είναι τα χαρακτηριστικά που έχω, καθώς και οι ικανότητές και δεξιότητες, ώστε να μπορώ να ανταπεξέλθω, τόσο στις σπουδές, όσο και επαγγελματικά.

Αυτός που καταφέρνει να παντρέψει τα ενδιαφέροντα, τις αξίες και τα χαρακτηριστικά του, σαφώς έχει περισσότερες πιθανότητες να πετύχει και να είναι ευτυχισμένος με αυτό που κάνει τόσο ως σπουδές, όσο και ως επάγγελμα.

Για την επιλογή πανεπιστημίου καλό είναι να λαμβάνονται υπόψη:

– Η ποιότητα του πανεπιστημίου σύμφωνα με διεθνείς κατατάξεις, σε ό,τι αφορά στο συγκεκριμένο αντικείμενο.

– Το κόστος διδάκτρων και διαβίωσης.

– Οι ευκαιρίες εργοδότησης στη χώρα σπουδών για απόκτηση εμπειρίας.

– Τα μαθήματα που διδάσκονται στο τμήμα που ενδιαφέρει τον υποψήφιο.

– Τα επαγγελματικά δικαιώματα που του δίνει το τμήμα και η προοπτική αναγνώρισης από το ΚΥΣΑΤΣ.

– Οι επαγγελματικές διέξοδοι που του προσφέρει το τμήμα (πού μπορεί να δουλέψει ως απόφοιτος του συγκεκριμένου τμήματος, πόσες και ποιες εναλλακτικές έχει).

Ο τουριστικός κλάδος είναι ζωτικής σημασίας στην Κύπρο. Αντανακλάται αυτό στις επιλογές των νέων;

Οι σπουδές σχετικά με τον τουριστικό κλάδο έχουν αναβαθμιστεί τα τελευταία χρόνια με τη λειτουργία του Τμήματος Διοίκησης  Ξενοδοχείων και Τουρισμού από το ΤΕΠΑΚ. Από το Σεπτέμβριο 2013 θα έχουμε την ένταξη του ΑΞΙΚ και ταυτόχρονη μετεξέλιξη του Τμήματος σε αυτόνομη σχολή και μεταφορά του σε υπερσύγχρονές εγκαταστάσεις στην Πάφο. Οι νέοι όντως πλέον αντιλαμβάνονται τις καλές προοπτικές που υπάρχουν στον τομέα και συνολικά 207 υποψήφιοι πέτυχαν την εισαγωγή τους στο ΤΕΠΑΚ σε κλάδους σχετικούς με τον τουρισμό.

Ενδεικτικά, στο Τμήμα Διοίκησης του ΤΕΠΑΚ έχουν εισαχθεί φέτος 75 άτομα, με βαθμολογία 16 και άνω και το είχαν δηλώσει 131 άτομα ως πρώτη επιλογή, αποδεικνύοντας έτσι το υψηλό ενδιαφέρον για τον κλάδο. Επίσης, 95 άτομα έγιναν δεκτά στα δύο προγράμματα Μαγειρικών Τεχνών και άλλα 37 άτομα έγιναν δεκτά στο τριετές πρόγραμμα Ξενοδοχειακής και Τουριστικής Διεύθυνσης που μέχρι τώρα λειτουργούσαν στο ΑΞΙΚ και έχουν ενταχθεί στο ΤΕΠΑΚ.  Πέραν των πιο πάνω, αρκετοί υποψήφιοι φοιτούν σε σχετικούς κλάδους σε ιδιωτικά Πανεπιστήμια και Κολλέγια καθώς και στα ΜΙΕΕΚ. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι στα Μεταλυκειακά Ινστιτούτα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτησς (ΜΙΕΕΚ) λειτουργούν κλάδοι Αρτοποιίας – Ζαχαροπλαστικής, Μαγειρικών Τεχνών και Τεχνών Εστίασης δίνοντας στην αγορά υποψηφίους με κατάλληλη εκπαίδευση και κατάρτιση.

Εκφράζεται η εκτίμηση ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα επαναπροσδιορίσει το εργασιακό περιβάλλον και θα επηρεάσει σημαντικά θέσεις εργασίας. Είναι ένας παράγοντας που πλέον πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν κατά τον επαγγελματικό προσανατολισμό;

Η οικονομία και η αγορά εργασίας παρουσιάζουν σημαντικές αλλαγές λόγω των οικονομικών συνθηκών και ανακατατάξεων την τελευταία δεκαετία, της επιτάχυνσης της τεχνολογικής ανάπτυξης, της ανάγκης εις βάθους εξειδίκευσης (κυρίως τεχνικής και επιστημονικής) αλλά και με την επιτάχυνση της εξ’ αποστάσεως εργασίας.

Η ταχύτητα και το εύρος διείσδυσης της σύγχρονης τεχνολογίας, της πληροφορικής επικοινωνιών και της ρομποτικής στην οικονομία, θα αναδιαρθρώσει το είδος και τη σύνθεση των επαγγελμάτων.

Με την παγκοσμιοποίηση, την τεχνητή νοημοσύνη και την ηλεκτρονική διεκπεραίωση θα διαμορφωθεί η αγορά τα επόμενα χρόνια. Η αυτοματοποίηση και η χρήση τεχνολογίας, μειώνουν τη σημασία των επαγγέλματατων που έχουν ως βάση την προσωπική επαφη. 

Η πανδημία αλλά και η ρευστότητα που χαρακτηρίζει τις σημερινές συνθήκες , απαιτούν ευελιξία και προσαρμοστικότητα. Θεωρείτε ότι στρεφόμαστε σταδιακά σε ένα μοντέλο συχνής εναλλαγής επαγγέλματος;

Η πανδημία ανέδειξε την ανάγκη προσαρμογής σε νέες συνθήκες εργασίας, χωρίς να απαιτείται η φυσική παρουσία των εργζομένων και είναι κάτι που ήρθε για να μείνει.  Όλοι οι οργανισμοί σε διεθνές επίπεδο εκτίμησαν τη σημασία εκτέλεσης εργασιών, χωρίς φυσική παρουσία και αναζητούν συνεργάτες σε όλο τον κόσμο χωρίς γεωγραφικούς περιορισμούς.

Στη σύγχρονη εποχή των ραγδαίων αλλαγών ένας εργαζόμενος είναι πολύ πιθανό να αλλάξει πολλά επαγγέλματα στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του. Σήμερα υπάρχουν πολλά και διαφορετικά επαγγέλματα που ταιριάζουν στον καθένα. Αν για κάποιους λόγους δεν είναι δυνατόν να ακολουθήσει αυτό που του αρέσει περισσότερο, μπορεί να διαλέξει ένα άλλο που να τον ενδιαφέρει επίσης, αποφεύγοντας οπωσδήποτε εκείνα που δεν του ταιριάζουν.

Σε όλα τα επαγγέλματα μέσης και υψηλής εργασιακής ιεραρχίας, απαραίτητη είναι η γνώση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, της αγγλικής γλώσσας, καθώς και η διαρκής ανανέωση των γενικών και ειδικών γνώσεων και εμπειριών.

Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, οι δέκα κύριες δεξιότητες που επιβάλλεται να έχουν οι νέοι μας είναι: επίλυση σύνθετων/πολύπλοκων προβλημάτων, κριτική σκέψη, δημιουργικότητα, διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, συντονισμός με άλλους, συναισθηματική νοημοσύνη, κρίση και λήψη αποφάσεων, προσανατολισμός στην εξυπηρέτηση, διαπραγμάτευση και γνωστική ευελιξία.

Ποιες τάσεις διακρίνετε να επικρατούν στην αγορά εργασίας τα επόμενα χρόνια;

Οι σπουδές σχετικά με τα επαγγέλματα υγείας και πρόνοιας, νοσηλευτές, ιατροί, ψυχολόγοι και νευροεπιστήμονες και γενικότερα όλα τα παραϊατρικά, παρουσιάζουν  ίσως την μεγαλύτερη ζήτηση.

Κλασική επιλογή με ψηλό ενδιαφέρον στους Κύπριους είναι οι σπουδές λογιστικής και νομικής, όπου υπάρχει μεγάλη ζήτηση στην αγορά εργασίας.

Η επαγγελματική κατηγορία STEM (επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική, μαθηματικά) έχει σαφώς υψηλή ζήτηση, όπου ξεχωρίζουν ο κλάδος των μαθηματικών και εξειδικευμένα η ανάλυση δεδομένων και η ανάλυση ρίσκου, καθώς και της μηχανολογίας.

Ενδιαφέρον υπάρχει για Αρχιτεκτονική και Πολιτικούς Μηχανικούς, καθώς ο κατασκευαστικός τομέας ανακάμπτει και πάλι.  Την ίδια στιγμή, ενδιαφέρον υπάρχει και για εξειδικεύσεις σχετικά με τα πράσινα επαγγέλματα.

Ενδιαφέρον υπάρχει και για σπουδές σχετικές με τα Γαλάζια επαγγέλματα, καπετάνιοι, μηχανικοί πλοίων,  όπου παρουσιάζουν  διαχρονικά άμεση αποκατάσταση και υψηλές αμοιβές.

Βλέπουμε και αρκετούς νέους να εξειδικεύονται στο digital marketing, σε θέματα συμμόρφωσης  σε νομοθεσίες π.χ. GDPR και σε θέματα εκπαίδευσης και πιστοποίησης επαγγελματικών προσόντων ενηλίκων.

Η εκπαίδευση κάνει μια έντονη στροφή από την ευρεία ακαδημαϊκή προς την εξειδικευμένη επαγγελματική κατάρτιση.   Οι εργαζόμενοι στο εγγύς μέλλον αλλά και πιο μακροπρόθεσμα θα «επιβιώνουν» στην αγορά εργασίας έχοντας τεχνολογικές δεξιότητες, προσαρμοστικότητα, και εις βάθος εξειδίκευση.