Την ανάγκη διατήρησης δημοσιονομικού χώρου εν μέσω των αυξημένων κινδύνων λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και προκειμένου να υπάρξει δυνατότητα κρατικής παρέμβασης για την στήριξη της ψηφιακής και της πράσινης μετάβασης και της κοινωνικής συνοχής, υπογράμμισε ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Κωνσταντίνος Ηροδότου.

Σε ομιλία του σε χθεσινή εκδήλωση της YPO Cyprus με τίτλο «Η παγίδα του παγκόσμιου χρέους: επιπλοκές για την ανάπτυξη και τρόποι αντιμετώπισής της», ο κ. Ηροδότου ζήτησε επίσης αυξημένη επαγρύπνηση σε όλα τα επίπεδα προκειμένου να αποτραπούν οι κίνδυνοι επιδείνωσης των στοιχείων ενεργητικού, που θα οδηγούσε σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα ιδιωτικού χρέους.

Αναφερόμενος στο χρέος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο κ. Ηροδότου είπε πως μετά την οικονομική κρίση του 2012 – 2013, το δημόσιο χρέος ακολούθησε μια πτωτική πορεία, με εξαίρεση το 2018 και τον αντίκτυπο των μέτρων που σχετίζονταν με την πρώην Συνεργατική Κυπριακή Τράπεζα και το 2020 λόγω της πανδημίας της Covid-19.

Όπως είπε, το χρέος ως προς το ΑΕΠ υποχώρησε κάτω από 90% το 2022 λόγω της επανεκκίνησης της οικονομικής δραστηριότητας και την οικονομική ανάκαμψη που ακολούθησε. Επεσήμανε ωστόσο ότι οι κίνδυνοι παραμένουν αυξημένοι λόγω του εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και της επιδείνωσης του παγκόσμιου οικονομικού περιβάλλοντος.

Στην τρέχουσα συγκυρία, τόνισε, η διατήρηση δημοσιονομικού χώρου είναι κρίσιμη, καθώς η κυβερνητική παρέμβαση είναι σημαντική για στήριξη της ψηφιακής και της πράσινης μετάβασης, της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και της προώθησης της κοινωνικής συνοχής.

Όπως είπε, τα κονδύλια του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μπορούν να στηρίξουν αυτούς τους στόχους και θα έχουν θετικό αντίκτυπο στην πραγματική ανάπτυξη. Η επιτυχής υιοθέτηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και της πράσινης και ψηφιακής ατζέντας θα είναι κλειδί για τον μετασχηματισμό της οικονομίας σε πιο βιώσιμη και ανθεκτική, συμπλήρωσε.

Όσον αφορά το ιδιωτικό χρέος, ο κ. Ηροδότου είπε πως η παραχώρηση δανείων μετά το 2013 διέπεται από αυστηρότερες κατευθυντήριες γραμμές, με τα στοιχεία να δείχνουν ότι ο ρυθμός αθέτησης των νέων δανείων να είναι αρκετά χαμηλός. Ωστόσο, πρόσθεσε, τα επίπεδα του εγχώριου ιδιωτικού χρέους επιβαρύνονται ακόμη από τα παλαιότερα δάνεια, που είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν και χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή.

Όπως ανέφερε, το ιδιωτικό χρέος στην Κύπρο, που αποτελεί το σύνολο των δανείων νοικοκυριών και επιχειρήσεων, από την κορύφωσή του στο 353% του ΑΕΠ το πρώτο τρίμηνο του 2015, υποχώρησε στο 236% του ΑΕΠ το δεύτερο τρίμηνο του 2022.

«Παρά αυτή τη σημαντική μείωση, το εγχώριο ιδιωτικό χρέος παραμένει ακόμη σχετικά υψηλό σε σύγκριση με τον μέσο ότι της ευρωζώνης που είναι 140%», είπε, επισημαίνοντας πως τόσο τα νοικοκυριά όσο και οι μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις παρουσιάζουν μια παθητική συμπεριφορά απομόχλευσης, δεδομένου ότι η μείωση καθοδηγείται κυρίως από την αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ».

Παρατήρησε ακόμη ότι σε ένα περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού, υψηλών επιτοκίων και εξασθένισης των προοπτικών ανάπτυξης, οι κίνδυνοι επιδείνωσης της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού, οδηγώντας σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα ιδιωτικού χρέους θεωρούνται ανοδικοί.

Μάλιστα, επεσήμανε ο κ. Ηροδότου, το υψηλό ιδιωτικό χρέος της Κύπρου που ανέρχεται στο 236% του ΑΕΠ σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ευρωζώνης του 140% και του ορίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 115%, σε συνάρτηση με το υψηλό ποσοστό δανείων στην Κύπρο με κυμαινόμενο επιτόκιο, τα καθιστά ιδιαίτερα ευαίσθητα σε μια εποχή υψηλών επιτοκίων στην οποία εισερχόμαστε.

Σημειώνοντας πως το προληπτικό εργαλείο της σχέσης του χρέους έναντι εισοδήματος της εποπτείας της ΚΤΚ, που καθορίζεται ως οι μηνιαίες αποπληρωμές χρέους ενός νοικοκυριού διαιρεμένες από το μηνιαίο διαθέσιμο εισόδημα αναμένεται να μετριάσουν κάπως τον αντίκτυπο των υψηλότερων δανειστικών επιτοκίων, ο κ. Ηροδότου κατέληξε λέγοντας ότι χρειάζεται επιπλέον επαγρύπνηση και συντονισμένη δράση σε όλα τα επίπεδα προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι του χρέους.