Συνέχιση της ανάπτυξης και μείωση του πληθωρισμού αναμένεται στην Κύπρο το 2024 και το 2025, σύμφωνα με το κεφάλαιο για την Κύπρο των Εαρινών Προβλέψεων 2024 που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις για την Κύπρο, η οικονομική δραστηριότητα στη χώρα αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά το 2024 λόγω της σταθερά ισχυρής εγχώριας ζήτησης και της βελτιωμένης εικόνας των εξαγωγών.

Ο πληθωρισμός συνεχίζει την πτωτική του τάση προς τον στόχο του 2%, καθώς οι τιμές της ενέργειας και των τροφίμων μετριάζονται, ενώ η αγορά εργασίας παραμένει ανθεκτική.

Ο κρατικός προϋπολογισμός αναμένεται να παραμείνει πλεονασματικός, με το δημόσιο χρέος να μειώνεται με ταχύ ρυθμό, προστίθεται.

Ειδικότερα, οι προβλέψεις για την Κύπρο κάνουν λόγο για ανάπτυξη 2,8% το 2024 και 2,9% το 2025. Η απασχόληση αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται με σταθερό ρυθμό 1,4% ετησίως.

Ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί από 3,9% το 2023 σε 2,4% το 2024 και σε 2,1% το 2025. Ο προϋπολογισμός αναμένεται να παραμείνει πλεονασματικός το 2024, σε ποσοστό 2,9% του ΑΕΠ.

Σύμφωνα με τις Εαρινές Προβλέψεις σε επίπεδο ΕΕ τις οποίες παρουσίασε ο Επίτροπος Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι, αναμένεται πως, μετά την οικονομική στασιμότητα που επικράτησε το 2023, η καλύτερη από την αναμενόμενη ανάπτυξη στις αρχές του 2024 και η συνεχιζόμενη υποχώρηση του πληθωρισμού δημιουργούν το έδαφος για σταδιακή επέκταση της οικονομικής δραστηριότητας στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων.

Στις Εαρινές Προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπεται αύξηση του ΑΕΠ το 2024 κατά 1,0 % στην ΕΕ και κατά 0,8 % στην ευρωζώνη. Το 2025, η αύξηση του ΑΕΠ προβλέπεται να επιταχυνθεί σε 1,6 % στην ΕΕ και σε 1,4 % στην ευρωζώνη. Ο πληθωρισμός στην ΕΕ (βάσει του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή) αναμένεται να υποχωρήσει από 6,4 % το 2023 σε 2,7 % το 2024 και σε 2,2 % το 2025. Στην ευρωζώνη, αναμένεται, βάσει των προβολών, να επιβραδυνθεί από 5,4 % το 2023 σε 2,5 % το 2024 και σε 2,1 % το 2025.

Οι προβλέψεις για την Κύπρο

Οι προβλέψεις καταγράφουν ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης, με την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ να ανέρχεται σε 2,5% το 2023. Η αύξηση αυτή οφείλεται στην εγχώρια ζήτηση, και ιδίως στην κατανάλωση, χάρη στην αυξανόμενη απασχόληση και την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος σε ένα περιβάλλον μείωσης του πληθωρισμού.

Οι καθαρές εξαγωγές είχαν αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη (-6 ποσοστιαίες μονάδες), κυρίως επειδή οι εξαγωγές χρηματοπιστωτικών και επαγγελματικών υπηρεσιών μειώθηκαν σημαντικά λόγω των γεωπολιτικών εντάσεων, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν απότομα λόγω της αύξησης της κατανάλωσης και των επενδύσεων. Η μεγάλη αύξηση της νηολόγησης πλοίων επηρέασε επίσης τα στοιχεία του προηγούμενου έτους.

Η οικονομική ανάπτυξη προβλέπεται να ενισχυθεί και να κυμανθεί σε 2,8% το 2024 και σε 2,9% το 2025. Η εγχώρια ζήτηση αναμένεται να συνεχίσει να προωθεί την ανάπτυξη, τροφοδοτούμενη από την αναμενόμενη αύξηση των επενδύσεων τόσο από υφιστάμενα όσο και από επικείμενα μεγάλα κατασκευαστικά έργα. Αυτή η ώθηση των επενδύσεων θα συμπληρώσει την ήδη θετική συμβολή των νοικοκυριών και της δημόσιας κατανάλωσης.

Οι δημόσιες επενδύσεις, οι οποίες έχουν ανακάμψει σημαντικά ήδη από το 2023, αναμένεται να συνεχίσουν να αυξάνονται σε μεγάλο βαθμό, μέσω εν μέρει χρηματοδότησης από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και άλλα ταμεία της ΕΕ.

Οι εξαγωγές τουριστικών και μη τουριστικών υπηρεσιών αναμένεται να κινηθούν σε ικανοποιητικά επίπεδα. Οι εισαγωγές αυξάνονται επίσης, λόγω των επενδυτικών και καταναλωτικών αναγκών, καθώς και εξαιτίας της σημαντικής συνιστώσας εισαγωγών του μεγαλύτερου μέρους των εξαγωγών. Ωστόσο, η συνδυασμένη συμβολή των καθαρών εξαγωγών στην ανάπτυξη αναμένεται να είναι λίγο κάτω από το μηδέν το 2024 και να κυμανθεί στις 0,3 ποσοστιαίες μονάδες το 2025.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε στο ιστορικά υψηλό επίπεδο του 12,1% του ΑΕΠ το 2023 και αναμένεται να μειωθεί, παραμένοντας όμως υψηλό καθώς προβλέπεται πως θα κυμανθεί στο 11,2% του ΑΕΠ το 2024 και στο 10,8% το 2025.

Η εξάρτηση της Κύπρου από τις εισαγωγές ενέργειας, παράλληλα με τις εισαγωγές καταναλωτικών και επενδυτικών αγαθών, συνέβαλε στη διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος σε ένα περιβάλλον υψηλών τιμών ενέργειας.

Επιπλέον, ο επαναπατρισμός των κερδών από αλλοδαπές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, επηρεάζει τις εκροές πρωτογενούς εισοδήματος, διευρύνοντας περαιτέρω το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.

Όσον αφορά την απασχόληση στην Κύπρο, το 2023 αυξήθηκε κατά 1,4% και το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σε 6,1%, από 6,8% το 2022. Η απασχόληση αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται με σχετικά σταθερό ρυθμό περίπου 1,4% ετησίως κατά τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων.

Τα ποσοστά ανεργίας προβλέπεται να συνεχίσουν να μειώνονται, φθάνοντας το 5,6% το 2024 και το 5,4% το 2025.

Η ενίσχυση του εργατικού δυναμικού χάρη στους αλλοδαπούς εργαζομένους αναμένεται να συνεχιστεί, καθώς εξακολουθούν να υπάρχουν ελλείψεις εγχώριου εργατικού δυναμικού.

Ο πληθωρισμός βάσει του εναρμονισμένου δείκτη των τιμών καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) ακολουθεί καθοδική πορεία καθώς αναμένεται να μειωθεί από 3,9% το 2023 σε 2,4% το 2024 και να συνεχίσει να μειώνεται, φτάνοντας στο 2,1% το 2025.

Τη μείωση αναμένεται πως θα οφείλεται κυρίως στην πτώση των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων. Οι εγχώριες πιέσεις στις τιμές (ιδίως ο πληθωρισμός των υπηρεσιών) παραμένουν εν μέρει υψηλές λόγω της συνεχιζόμενης αύξησης των μισθών.

Οι προβλέψεις κάνουν λόγο για συνεχιζόμενα δημοσιονομικά πλεονάσματα. Το 2023 το πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης αυξήθηκε περαιτέρω σε 3,1% του ΑΕΠ το 2023 (από 2,7% το 2022). Η διψήφια αύξηση των εσόδων από παράγοντες που αποφέρουν υψηλά φορολογικά έσοδα, όπως η κατανάλωση και οι αυξανόμενοι μισθοί, υπερέβη την σημαντική αύξηση των δαπανών που οφείλεται στην αύξηση των μισθών του δημόσιου τομέα και των κοινωνικών δαπανών. Ωστόσο, τα μέτρα για τον μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ενέργειας περιόρισαν ελαφρώς το δημοσιονομικό ισοζύγιο, με καθαρό δημοσιονομικό κόστος περίπου 0,4% του ΑΕΠ το 2023.  

Το 2024, ο προϋπολογισμός αναμένεται να παραμείνει πλεονασματικός σε ποσοστό 2,9% του ΑΕΠ. Οι μισθολογικές δαπάνες του δημόσιου τομέα προβλέπεται να αυξηθούν κατά σχεδόν 8%, κυρίως λόγω της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής.

Οι δημόσιες κεφαλαιουχικές δαπάνες επηρεάζονται επίσης προσωρινά από το σχέδιο «Ενοίκιο έναντι Δόσης» για ευάλωτα νοικοκυριά της κρατικής εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων (Κ.Ε.ΔΙ.ΠΕ.Σ.).

Θετικά στο πλεόνασμα του προϋπολογισμού του 2024 θα συμβάλει και η προγραμματισμένη πλήρης κατάργηση των υπόλοιπων μέτρων που σχετίζονται με την ενέργεια έως το καλοκαίρι.

Τα έσοδα από τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης προβλέπεται επίσης να συνεχίσουν να αυξάνονται σημαντικά, καθώς τα ποσοστά των εισφορών των εργοδοτών και των εργαζομένων αυξήθηκαν από τον Ιανουάριο του 2024.  

Το δημοσιονομικό πλεόνασμα προβλέπεται να παραμείνει στο 2,9% του ΑΕΠ το 2025 λόγω των αμετάβλητων πολιτικών, κυρίως χάρη στη θετική επίπτωση της σταδιακής κατάργησης των μέτρων για τον μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ενέργειας.  

Ο δείκτης χρέους της γενικής κυβέρνησης ως προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων από 77,3% το 2023 σε 65,4% το 2025, κυρίως χάρη στα πρωτογενή πλεονάσματα σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη ισχυρή αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ.

Οι προβλέψεις για ΕΕ και ευρωζώνη

Σύμφωνα με τις προβλέψεις για την ΕΕ και την ευρωζώνη, αναμένεται επιστροφή στην ανάπτυξη χάρη στην επιτάχυνση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Σύμφωνα με την προκαταρκτική εκτίμηση της Eurostat, το ΑΕΠ αυξήθηκε ελαφρά κατά 0,3% τόσο στην ΕΕ όσο και στην ευρωζώνη το πρώτο τρίμηνο του 2024. Η επέκταση αυτή, η οποία είχε ευρεία βάση σε όλα τα κράτη μέλη, σηματοδοτεί το τέλος της παρατεταμένης περιόδου οικονομικής στασιμότητας που ξεκίνησε το τελευταίο τρίμηνο του 2022.

Η αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας το 2024 και το 2025 αναμένεται να προέλθει σε μεγάλο βαθμό από τη σταθερή επέκταση της ιδιωτικής κατανάλωσης, καθώς η συνεχιζόμενη αύξηση των πραγματικών μισθών και της απασχόλησης στηρίζει την αύξηση των πραγματικών διαθέσιμων εισοδημάτων. Ωστόσο, η εντονότερη ροπή προς την αποταμίευση εξακολουθεί να περιορίζει εν μέρει την ιδιωτική κατανάλωση.

Η αύξηση των επενδύσεων φαίνεται να αποδυναμώνεται. Ως αποτέλεσμα του αρνητικού κύκλου της κατασκευής κατοικιών, αναμένεται να αυξηθεί μόνο σταδιακά. Ενώ οι πιστωτικές συνθήκες αναμένεται να βελτιωθούν στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων, οι αγορές αναμένουν τώρα μια ελαφρώς πιο σταδιακή πορεία μείωσης των επιτοκίων σε σύγκριση με τον χειμώνα.  

Εν μέσω μιας ανθεκτικής παγκόσμιας οικονομίας, η ανάκαμψη του εμπορίου αναμένεται να στηρίξει τις εξαγωγές της ΕΕ. Ωστόσο, καθώς η εγχώρια ζήτηση στην ΕΕ ανακάμπτει, η επιτάχυνση των εισαγωγών θα αντισταθμίσει σε μεγάλο βαθμό τη θετική συμβολή των εξαγωγών στην ανάπτυξη.

Ο πληθωρισμός αναμένεται να εξακολουθήσει να μειώνεται από το ανώτατο επίπεδο του 10,6 % (σε ετήσια βάση) που καταγράφηκε τον Οκτώβριο του 2022 στη ζώνη του ευρώ. Τον Απρίλιο φέτος, εκτιμάται ότι υποχώρησε στο 2,4 %, το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο ετών.

Ξεκινώντας από το χαμηλότερο από το αναμενόμενο επίπεδο που καταγράφηκε τους πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους, ο πληθωρισμός προβλέπεται να συνεχίσει να μειώνεται και να επιτύχει τον στόχο ελαφρώς νωρίτερα το 2025 από ό,τι είχε προβλεφθεί στις χειμερινές ενδιάμεσες προβλέψεις. Η μείωση του πληθωρισμού αναμένεται ότι θα οφείλεται κυρίως σε μη ενεργειακά αγαθά και είδη διατροφής, ενώ ο πληθωρισμός στην ενέργεια παρουσιάζει κάποια άνοδο, ο δε πληθωρισμός στις υπηρεσίες μειώνεται μόνο σταδιακά, παράλληλα με τη συγκράτηση των μισθολογικών πιέσεων.

Η αγορά εργασίας παραμένει ισχυρή παρά τη μέτρια ανάπτυξη, έχοντας δημιουργήσει πάνω από δύο εκατομμύρια θέσεις εργασίας το 2023, ενώ το τελευταίο τρίμηνο του έτους τα ποσοστά δραστηριότητας και απασχόλησης των ατόμων ηλικίας 20-64 ετών έφθασαν σε νέα υψηλά επίπεδα ρεκόρ 80,1% και 75,5%, αντίστοιχα. Πολλές αγορές εργασίας σε ολόκληρη την ΕΕ εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από στενότητα.

Τον Μάρτιο, το ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ υποχώρησε στο ιστορικά χαμηλό επίπεδο του 6,0 %. Αυτές οι καλές επιδόσεις της αγοράς εργασίας οφείλονται τόσο στην ισχυρή προσφορά εργασίας, που υποστηρίζεται, μεταξύ άλλων παραγόντων, από τη μετανάστευση, όσο και στη ζήτηση εργατικού δυναμικού.

Η αύξηση της απασχόλησης στην ΕΕ αναμένεται, βάσει των προβολών, να επιβραδυνθεί σε 0,6% φέτος και στη συνέχεια να μετριαστεί περαιτέρω σε 0,4 % το 2025. Το ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ αναμένεται να παραμείνει σε γενικές γραμμές σταθερό γύρω από το ιστορικά χαμηλό του επίπεδο.

Συμβαδίζοντας με την αναμενόμενη συνεχιζόμενη αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, η αύξηση των ονομαστικών μισθών στην ΕΕ άρχισε να επιβραδύνεται αφού κορυφώθηκε στο 5,8% το 2023.

Μετά από τη σημαντική μείωση που εμφάνισε το δημοσιονομικό έλλειμμα της ΕΕ το 2021 και το 2022, η μείωσή του σταμάτησε το 2023 καθώς η οικονομική δραστηριότητα εξασθένησε. Αναμένεται, βάσει των προβολών, να αρχίσει να υποχωρεί ξανά το 2024 (3,0 %) και το 2025 (2,9 %) ιδίως χάρη στη σταδιακή κατάργηση των μέτρων στήριξης στον τομέα της ενέργειας.

Η αβεβαιότητα και οι καθοδικοί κίνδυνοι για τις οικονομικές προοπτικές έχουν αυξηθεί περαιτέρω κατά τους τελευταίους μήνες, κυρίως λόγω της εξέλιξης του παρατεταμένου επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή. Οι ευρύτερες γεωπολιτικές εντάσεις εξακολουθούν επίσης να εγκυμονούν κινδύνους.

Επιπλέον, η επιμονή του πληθωρισμού στις ΗΠΑ μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω καθυστερήσεις στη μείωση των επιτοκίων στις ΗΠΑ και πέραν αυτών, με αποτέλεσμα κάποια αύξηση της στενότητας στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές συνθήκες.

Στο εσωτερικό μέτωπο, η μείωση του πληθωρισμού ενδέχεται να είναι πιο αργή από την προβλεπόμενη, με αποτέλεσμα οι κεντρικές τράπεζες της ΕΕ να καθυστερήσουν πιθανώς τις μειώσεις των επιτοκίων, έως ότου σταθεροποιηθεί η πτωτική πορεία του πληθωρισμού στον τομέα των υπηρεσιών.

Επιπλέον, ορισμένα κράτη μέλη ενδέχεται να θεσπίσουν πρόσθετα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης στους προϋπολογισμούς τους για το 2025 – που δεν έχουν συνυπολογισθεί επί του παρόντος στην παρούσα πρόβλεψη – τα οποία θα μπορούσαν να επηρεάσουν την οικονομική ανάπτυξη το επόμενο έτος.

Ταυτόχρονα, η μείωση της ροπής προς την αποταμίευση θα μπορούσε να τονώσει την αύξηση της κατανάλωσης, ενώ οι επενδύσεις σε κατασκευές κατοικιών θα μπορούσαν να ανακάμψουν ταχύτερα. Οι κίνδυνοι που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή επιβαρύνουν όλο και περισσότερο τις προοπτικές της οικονομίας.