Πέραν του 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι συνεχίζουν σήμερα να καπνίζουν, παρά τους σοβαρούς κινδύνους για την υγεία από αυτή τη συνήθεια. Κυβερνήσεις μεμονωμένα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) με σχετική πρωτοβουλία, αλλά και η ΕΕ με μια σειρά από οδηγίες, προσπαθούν εδώ και δύο δεκαετίες σχεδόν να αυξήσουν τα ποσοστά όσων διακόπτουν το κάπνισμα, ωστόσο, είναι πολλοί οι καπνιστές που δεν οδηγούνται σε αυτή την επιλογή, είτε γιατί δεν το επιθυμούν, είτε γιατί δεν τα καταφέρνουν.

Η Σουηδία όμως είναι πολύ κοντά στο να το πετύχει, αφού έχει μειώσει εντυπωσιακά τα ποσοστά καπνίσματος, από το 49% των ανδρών που κάπνιζαν την δεκαετία του 60, σε μόλις 5,6% των ενηλίκων το 2022, μέσα από την στροφή στα εναλλακτικά προϊόντα νικοτίνης. Ως αποτέλεσμα, η σκανδιναβική χώρα είναι σήμερα πιο κοντά από οποιαδήποτε άλλη στον στόχο της ανακήρυξης σε χώρα «ελεύθερη καπνίσματος», 16 χρόνια πριν από τον στόχο της ΕΕ που έχει τεθεί για το 2040.

Λιγότερες ασθένειες

Σε έκθεση με τίτλο «Νo Smoke Less Harm», ο Οργανισμός «Smoke Free Sweden» σημειώνει πως το ποσοστό των καπνιστών στη Σουηδία μειώθηκε από το 15% στο 5,6% του πληθυσμού σε 15 χρόνια. Τα οφέλη της στρατηγικής που ακολούθησε η Σουηδία είναι πολύ μεγάλα, αφού καταγράφει το χαμηλότερο ποσοστό ασθενειών που συνδέονται με το κάπνισμα στην ΕΕ και 41% χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, παρά το γεγονός ότι στη χώρα καταγράφονται παρόμοια ποσοστά κατανάλωσης νικοτίνης με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με έναν στους τέσσερις ενήλικες να χρησιμοποιεί καθημερινά νικοτίνη.

Τα δεδομένα αυτά αποδίδονται στροφή της Σουηδίας προς τη χρήση προϊόντων νικοτίνης χωρίς καπνό, συσκευών θέρμανσης καπνού και άλλων εναλλακτικών προϊόντων. Παρά το γεγονός ότι η νικοτίνη είναι εθιστική, εντούτοις δεν αποτελεί την κύρια αιτία ασθενειών που σχετίζονται με το κάπνισμα αφού η καύση του καπνού είναι αυτή που παράγει τοξικές ουσίες που προκαλούν βλάβες στον οργανισμό.

«Αυτή η διάκριση μεταξύ του καπνίσματος και της χρήσης προϊόντων χωρίς καπνό είναι ζωτικής σημασίας», λέει ο Δρ. Καρλ Φάγκερστρομ, ειδικός δημόσιας υγείας και ένας εκ των συγγραφέων της έκθεσης. Ο Δρ. Φάγκερστρομ πρόσθεσε πως «η σουηδική εμπειρία δείχνει ότι η κατανόηση και η αντιμετώπιση των λανθασμένων αντιλήψεων του κοινού σχετικά με τη νικοτίνη μπορεί να οδηγήσει σε πολιτικές υγείας που προστατεύουν και ενημερώνουν καλύτερα τους καταναλωτές».

Εξάλλου, στο πλαίσιο της προσπάθειας μείωσης των καπνιστών, οι σουηδικές Αρχές εφάρμοσαν προληπτικά μέτρα στην εκπαίδευση, τη δημόσια υγεία και τα ρυθμιστικά πλαίσια που ενθαρρύνουν τη μετάβαση σε εναλλακτικές λύσεις και αποδείχθηκε πως επηρέασαν θετικά τα αποτελέσματα της δημόσιας υγείας.

ΗΠΑ, Ιαπωνία, ΗΒ ακολουθούν

Η Σουηδία δεν είναι η μόνη χώρα που κατάφερε μείωση της βλάβης του καπνίσματος, αφού πλέον και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία καταγράφουν μερικά από τα χαμηλότερα ποσοστά καπνίσματος, χάρη στην εφαρμογή κατάλληλων κανονισμών που επιτρέπουν στους καταναλωτές να έχουν πρόσβαση σε εναλλακτικά προϊόντα. Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, τα προϊόντα νικοτίνης και τα προϊόντα χωρίς καύση έχουν δυνητικά μειωμένη βλαπτικότητα σε σύγκριση με το παραδοσιακό κάπνισμα, αφού δεν έχουν καύση για να απελευθερώνουν τοξικές ουσίες.

Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει πως τα εναλλακτικά προϊόντα νικοτίνης, όπως το άτμισμα ή οι συσκευές θέρμανσης καπνού, μπορούν να συμβάλουν συμπληρωματικά  στους στόχους των κυβερνήσεων προς ένα μέλλον χωρίς καπνό, αποτελώντας σημαντικό εργαλείο μετάβασης, ώστε οι ενήλικες καπνιστές να αλλάξουν συνήθειες, με στόχο τη μείωση της βλάβης.