Τους αγρούς και τα χωράφια αλωνίζουν εδώ και μέρες αρκετοί Κύπριοι, προκειμένου να συλλέξουν σαλιγκάρια που έκαναν την εμφάνιση τους στην ύπαιθρο αμέσως μετά τα πρωτοβρόχια. Για δεκαετίες, θεωρούνται ένας από τους καλύτερους μεζέδες για τους καλοφαγάδες και αποτελούν για πολλούς αγαπημένο έδεσμα.

Ποιές είναι όμως οικολογικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις από το ανεξέλεγκτο μάζεμα σαλιγκαριών και με ποιούς τρόπους μπορούμε να τα προστατεύσουμε; Ποια εποχή πρέπει να μαζεύονται και τι γίνεται με τη συλλογή σαλιγκαριών για εμπορικούς σκοπούς;

Ο Πρόεδρος του Συνδέσμου προστασίας Φυσικής Κληρονομιάς και Βιοποικιλότητας Κύπρου Γιώργος Κωνσταντίνου εξήγησε στο alphanews.live το φαινόμενο της εμφάνισης σαλιγκαριών, μετά τις πρώτες βροχές. 

“Τα σαλιγκάρια όπως είναι γνωστό χρειάζονται βροχή και υγρασία για να βγουν να τραφούν και να ζευγαρώσουν. Τώρα είναι η εποχή με τα πρωτοβρόχια κάνουν την πρώτη έξοδο, κινούνται αρκετά ένα-δύο μήνες. Όταν κρυαδίσει αρκετά χάνονται πάλι, δεν κυκλοφορούν, και εμφανίζονται ξανά τον Μάρτη-Απρίλη που ο καιρός γίνεται πιο ήπιος και πάλι βγαίνουν μετά από βροχές. Η ζωή των σαλιγκαριών στην ουσία 4-5 μήνες είναι ολόχρονα.”

Ο ειδικός επισημαίνει ότι ένα σαλιγκάρι μπορεί να επιβιώσει κλειστό στο κέλυφος του αναμένοντας τη βροχή, μέχρι και περισσότερο από τρία χρόνια.  

“Το καλοκαίρι θάβονται αναλόγως του είδους ή κάτω από το χώμα ή κάτω από αντικείμενα ή πάνω σε πυκνά χόρτα και ονομάζεται καλοκαιρινή-θερινή νάρκη των σαλιγκαριών και περιμένουν ξανά τις βροχές. Ένα σαλιγκάρι μπορεί να μείνει κλειστό αναμένοντας τις βροχές περισσότερο από 3 χρόνια.”

Ο κύριος Κωνσταντίνου εξέφρασε λύπη για την έλλειψη νομοθετικού πλαισίου που να διέπει το μάζεμα σαλιγκαριών και τόνισε ότι στην Κύπρο υπάρχουν πολλά σπάνια είδη σαλιγκαριών.

“Έχουμε πολλούς που έχουν το χόμπι να μαζεύουν σαλιγκάρια χωρίς κανένα περιορισμό. Μπορεί να μαζέψουν από 50 εως 100 κιλά. Κανονικά τα σαλιγκάρια μετά τις πρώτες βροχές όπως τώρα, βγαίνουν έξω και πριν να αρχίσουν να τρώνε ζευγαρώνουν για να γεννήσουν. Τώρα είναι η περίοδος που γεννούν. Ένα σαλιγκάρι μπορεί να γεννήσει ανάλογα με το είδος από 50 μέχρι 100 αυγά. Ανοίγει μια τρύπα στο έδαφος, γεννά τα αυγά και μετά τα σκεπάζει από πάνω και εκκολάπτονται από τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος.”

Περιορισμοί που θα μπορούσαν να προστατεύσουν το είδος

Ο ειδικός μας εξηγεί τους τρόπους που θα μπορούσαν τα σαλιγκάρια να προστατευθούν από την αλόγιστη περισυλλογή αλλά και τον ρόλο του κράτους.

“Υπάρχουν νόμοι που εφαρμόζονται σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες όπως τη Γαλλία η οποία περιορίζει την περίοδο μαζέματος των σαλιγκαριών, υπάρχει ΚΟΤΑ πόσα να μαζέψεις, για παράδειγμα 2-3 κιλά ο καθένας και έτσι αποφεύγετε αυτή η μεγάλη καταστροφή που γίνεται. Νομίζω είναι καιρός και η Κύπρος να λάβει ορισμένα θέματα. Υπάρχουν περιοχές που ζουν ορισμένα είδη ενδημικά για την Κύπρο και ορισμένα είναι στα όρια της εξαφάνισης άρα θα ήταν καλό να προστατεύσουν ορισμένες περιοχές που ζουν αυτά τα σαλιγκάρια για να μπορέσουν αυτά να διαιωνίσουν το είδος τους.”

Αυτοί που μαζεύουν σαλιγκάρια βγαίνουν έξω με τις πρώτες βροχές άρα συνάπτει με την περίοδο του Φθινοπώρου που ζευγαρώνουν τα σαλιγκάρια οπότε τα μαζεύουν χωρίς να φτάσουν αυτά να γεννήσουν, όπως μας εξηγεί ο ειδικός. 

“Γίνεται μια τεράστια ζημιά. Μιλούμε για πολλά μεγάλη καταστροφή. Αν λογαριάσεις ένας αν μαζέψει 100 σαλιγκάρια. Εάν ένα σαλιγκάρι κάνει 50 αυγά εάν μαζεύεις ένα σαλιγκάρι την περίοδο αναπαραγωγής είναι σαν μαζεύεις 100. “ 

Πόσα είδη σαλιγκαριών υπάρχουν στην Κύπρο;

“Έχουμε πάνω από 110 είδη σαλιγκαριών μαζί με τα σαλιγκάρια του γλυκού νερού. Τα περισσότερα από αυτά είδη είναι πάρα πολύ μικρά και επειδή δεν τρώγονται δεν τα ξέρει ο κόσμος. Για να δεις ένα είδος σαλιγκαριού πρέπει να σηκώσεις μια πέτρα, ένα αντικείμενο και να το μελετήσεις. Πολλά έχουν το μέγεθος μιας κεφαλής καρφίτσας ή και πιο μικρό. Στην Κύπρο μαζεύουν και τρώνε 4-5 είδη σαλιγκαριών τα οποία είναι τα μεγαλόσωμα που έχουμε που κάνουν για βρώση.”

Από τα 110 έχουμε 26% περίπου ενδημισμό. Δηλαδή το ¼ περίπου από τα είδη που έχουμε είναι ενδημικά. Από τα σαλιγκάρια που τρώγονται είναι μόνο τα μεγάλα και δεν είναι ενδημικά, μόνο ένα είδος είναι ενδημικό από τα μεγάλα αλλά είναι σπάνιο και ζει μόνο σε κάποιες περιοχές που δεν μπορούν να το εντοπίσουν για να το μαζέψουν.

Τα βρώσιμα είδη που μαζεύονται στην Κύπρο είναι:

• Το Helix cincsta (το μεγαλύτερο είδος)

• Το Cantaerus Aspersus

• To Theba Pisana

• To Eobania vermiculata

• Σπάνιο ενδημικό είδος το οποίο είναι μεγάλο σαλιγκάρι είναι και το Asyriella Bellardi

Ποιοί είναι οι μεγαλύτεροι “εχθροί” των σαλιγκαριών;

Ο Πρόεδρος του Συνδέσμου προστασίας Φυσικής Κληρονομιάς και Βιοποικιλότητας Κύπρου υπγραμμίζει ότι οι “εχθροί “των σαλιγκαριών, χωρίζονται σε ανθρώπινο και φυσικό παράγοντα.

“Από ανθρώπινο παράγοντα οι εχθροί των σαλιγκαριών είναι οι πυρκαγιές επειδή το σαλιγκάρι δεν μπορεί να απομακρυνθεί οπόταν καταστρέφεται, και μάλιστα υπάρχουν βιότοποι στους οποίους υπάρχουν σαλιγκάρια σπάνια. Ο δεύτερος παράγοντας είναι το αλόγιστο μάζεμα από τους συλλέκτες σαλιγκαριών και ο ανθρώπινος παράγοντας. “

Κατά βάση τα σαλιγκάρια είναι φυτοφάγα, ωστόσο υπάρχουν 2-3 είδη που τρέφονται και με φυτά, αλλά είναι και σαρκοφάγα. Δηλαδή επιτίθενται πολλά μαζί, σκοτώνουν και τρέφονται με άλλα σαλιγκάρια. Όπως μας ενημέρωσε ο κ. Κωνσταντίνου στο είδος των σαλιγκαριών ανήκουν και οι γυμνοσάλιαγκες

Παράνομο εμπόριο σαλιγκαριών

“Αν μπεις στο διαδίκτυο υπάρχει ένα αλόγιστο μάζεμα από ξένους συλλέκτες. Αν μπεις στο διαδίκτυο που πωλούνται σαλιγκάρια για τους συλλέκτες θα δεις τα κυπριακά ενδημικά είδη να πωλούνται στο διαδίκτυο. Δηλαδή παίρνει το αεροπλάνο ένας συλλέκτης-έμπορας, μαζεύει αλόγιστα αυτά τα σαλιγκάρια τα παίρνει στη χώρα του και τα βάζει στο διαδίκτυο για να τα πουλήσει.”

Το υλικό με τις φωτογραφίες και τα βίντεο είναι από το προσωπικό αρχείο του Γιώργου Κωνσταντίνου