Με την πρόσφατη έγκριση της Οδηγίας ενάντια στη βία κατά των γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία έγινε το πρώτο βήμα για να καταστεί η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) η πρώτη ήπειρος στον κόσμο που θα αντιμετωπίσει σοβαρά και συγκεκριμένα τη βία κατά των γυναικών, λένε στο ΚΥΠΕ οι Κύπριοι Ευρωβουλευτές, εξαίροντας ταυτόχρονα τον ρόλο της εκπαίδευσης στην εξάλειψη των παραδοσιακών στερεοτύπων.

Την προηγούμενη Τετάρτη, 24 Απριλίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) ενέκρινε με 522 ψήφους υπέρ, 27 κατά και 72 αποχές τους πρώτους κανόνες της ΕΕ ενάντια στη βία κατά των γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία, με την Οδηγία να υποχρεώνει τα κράτη μέλη να θεσπίσουν αυστηρότερους νόμους κατά της βίας στο διαδίκτυο, να παρέχουν καλύτερη βοήθεια στα θύματα και να λάβουν μέτρα για την πρόληψη των βιασμών.

«Πραγματικά τεράστια» χαρακτήρισε ο Ευρωβουλευτής Λουκάς Φουρλάς (Ομάδα τoυ Ευρωπαϊκoύ Λαϊκoύ Κόμματoς) την ψήφιση των νέων κανόνων για προστασία των γυναικών από τη βία εξηγώντας ότι οι καταναγκαστικοί γάμοι θα ορίζονται ως εγκλήματα βάσει ευρωπαϊκού δικαίου πλέον και αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία. Πρόσθεσε ακόμη ότι έχουν συμπεριληφθεί συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές για αδικήματα που διαπράττονται στο διαδίκτυο.

Δυστυχώς, συνέχισε ο κ. Φουρλάς, ο οποίος είναι υποψήφιος στις επικείμενες Ευρωεκλογές, ότι η ενδοοικογενειακή βία παραμένει διαδεδομένη στην Ευρώπη συμπληρώνοντας ότι «ένας στους τέσσερις ανθρώπους έχει ένα φίλο ή συγγενή που έχει πέσει θύμα ενδοοικογενειακής βίας και ένας στους πέντε γνωρίζει ένα δράστη». Σημείωσε ότι αυτός είναι και ο λόγος που έχει δοθεί προτεραιότητα στην ασφάλεια και τη σωματική και ψυχική υγεία των θυμάτων μέσω της πρόσβασης σε αριθμούς επικοινωνίας σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας και εκεί και όπου κρίνεται απαραίτητο σε ξενώνες προστασίας.

Ερωτηθείς για το εάν η Οδηγία δίνει ώθηση στις προσπάθειες για επίτευξη της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών, ο κ. Φουρλάς απάντησε ότι «σίγουρα δίνει ώθηση, μιας και στοχεύει στην ενίσχυση της αρχής της ισότητας, η οποία συνεπάγεται, με την αλλαγή νοοτροπίας, την προώθηση ειδικών προγραμμάτων που υποστηρίζουν και ενδυναμώνουν τις γυναίκες και την ενσωμάτωση της αρχής της ισότητας σε όλα τα προγράμματα και τις πολιτικές».

Παράλληλα, ο κ. Φουρλάς πρόσθεσε ότι η εκπαίδευση διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην εξάλειψη των παραδοσιακών στερεοτύπων που ενισχύουν τη βία κατά των γυναικών λέγοντας ότι «αυτός είναι και ο λόγος που η ΕΕ επενδύει κονδύλια για να αναδεικνύεται το θέμα στα κράτη μέλη, μέσα από καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης».

Από πλευράς της η Ευρωβουλευτής και υποψήφια Ευρωβουλευτής Ελένη Σταύρου (Ομάδα τoυ Ευρωπαϊκoύ Λαϊκoύ Κόμματoς) δήλωσε ότι είναι το πρώτο βήμα που κάνει η ΕΕ για να καταστεί η πρώτη ήπειρος στον κόσμο που θα αντιμετωπίσει σοβαρά και συγκεκριμένα τη βία κατά των γυναικών, αν και αρχικά, όπως είπε «θέλαμε να ενδυναμώσουμε τους κανόνες ακόμη περισσότερο, συμπεριλαμβάνοντας τον ορισμό του βιασμού βάσει της συγκατάθεσης».

Η κ. Σταύρου παρατήρησε ότι για πρώτη φορά τίθενται κανόνες που ποινικοποιούν μορφές έμφυλης βίας στο διαδίκτυο και παρέχουν καλύτερη πρόσβαση στη δικαιοσύνη στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ. Ανέφερε ακόμη ότι η Οδηγία συμπεριλαμβάνει μέτρα για την καταπολέμηση αναγκαστικών γάμων, διαδικτυακά αδικήματα, ενώ προστατεύει τα θύματα και εξασφαλίζει την πρόσβασή τους σε υπηρεσίες υγείας, συμπεριλαμβάνοντας σεξουαλικές και αναπαραγωγικές υπηρεσίες.

Μιλώντας για τον ρόλο  της εκπαίδευσης, η κ. Σταύρου σημειώνει ότι «μέσω της εκπαίδευσης, μπορούμε να δημιουργήσουμε ευαισθητοποίηση για την ισότητα των φύλων και τον σεβασμό προς τις γυναίκες». Οι εκπαιδευτικές δομές, συνέχισε, μπορούν να προάγουν την κατανόηση των διακρίσεων και των επιπτώσεών τους στις γυναίκες, προάγοντας την ανάπτυξη ενός περιβάλλοντος ασφάλειας και σεβασμού.

Τέλος, η κ. Σταύρου είπε ότι η εκπαίδευση εξοπλίζει τις γυναίκες με τα εργαλεία που χρειάζονται για να προστατεύσουν τον εαυτό τους και αναπτύσσει παιδεία στην κοινωνία για να αποτρέπονται αυτά τα περιστατικά.

«Η Οδηγία όχι μόνο είναι σημαντική, αλλά άργησε να υιοθετηθεί», είπε ο Ευρωβουλευτής και υποψήφιος Ευρωβουλευτής Γιώργος Γεωργίου (Συνομοσπονδιακή Ομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς / Αριστερά των Πρασίνων των Βορείων Χωρών) σημειώνοντας ότι «δυστυχώς δεν συμπεριλαμβάνει όλες τις περιπτώσεις βίας όπως θα ήθελε η ομάδα της Αριστεράς».  Ο κ. Γεωργίου παρατήρησε ότι για να έχει πραγματική αξία η έγκριση της Οδηγίας χρειάζεται πολιτική βούληση εκ μέρους των κρατών μελών ώστε να υλοποιήσουν όσα αναφέρονται. 

Δήλωσε ακόμη ότι όσο το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται από τα κυβερνώντα κόμματα, ως προτεραιότητα, δεν μπορεί να επιλυθεί υποδεικνύοντας ότι στην Κύπρο αυξάνονται συνεχώς τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, ενώ οι γυναικοκτονίες ανήλθαν στις 40 μέσα σε μια δεκαετία. «Δυστυχώς, οι μειωμένοι προϋπολογισμοί παροπλίζουν τις νομοθεσίες, ενώ οι κρατικές δομές για προστασία των θυμάτων είναι ανεπαρκείς», είπε.

Παράλληλα, ο κ. Γεωργίου σημείωσε ότι προκειμένου να επιτευχθεί πραγματική ισοτιμία των φύλων πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα ειδικά στη Κύπρο που παραμένει ανάμεσα στα κράτη μέλη με τον χαμηλότερο Δείκτη Ισότητας. Προσθέτει ότι ο αγώνας για ισοτιμία των φύλων είναι συνυφασμένος με τον αγώνα για τη δημιουργία μιας κοινωνίας απαλλαγμένης από την εκμετάλλευση και τις ανισότητες.

Μιλώντας για τον ρόλο της εκπαίδευσης ο κ. Γεωργίου είπε ότι η εκπαίδευση μπορεί να καλλιεργήσει συνειδήσεις και ανθρώπους που να παλεύουν για ένα κόσμο χωρίς διακρίσεις και βαρβαρότητα, σημειώνοντας ότι «έχει να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στον αγώνα μας για εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών».

Από πλευράς του ο Ευρωβουλευτής και υποψήφιος Ευρωβουλευτής Νιαζί Κιζιλγιουρέκ (Συνομοσπονδιακή Ομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς / Αριστερά των Πρασίνων των Βορείων Χωρών) είπε ότι η Οδηγία είναι ιδιαίτερα σημαντική, ως πρώτο βήμα προς την πραγματική επίτευξη της ισότητας των φύλων. «Βεβαίως, η προσπάθεια θα στεφθεί με επιτυχία όταν μιλήσουμε ανοικτά για την πατριαρχική δομή των κοινωνιών μας», ανέφερε.

Εξήγησε ότι η Οδηγία αν και προβλέπει ένα πλαίσιο υποστήριξης, εντούτοις μια από τις αδυναμίες της αποτελεί το γεγονός ότι το κράτος δεν έχει ένα κεντρικό ρόλο στη στελέχωση και χρηματοδότηση του εν λόγω πλαισίου. «Αντ’ αυτού δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην ιδιωτική πρωτοβουλία, κάτι που ίσως να μειώσει την αποτελεσματικότητα και καθολικότητα ενός τέτοιου πλαισίου», σημείωσε.

Ερωτηθείς για το εάν η Οδηγία δίνει ώθηση στις προσπάθειες για επίτευξη της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών, ο κ. Κιζιλγιουρέκ απάντησε ότι είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση σημειώνοντας ότι «παρόλα αυτά, είναι με λύπη που είδαμε την αυθεντική παράγραφο 5 της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για κοινό ορισμό του βιασμού να διαγράφεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο». Προκαλεί έκπληξη, συνέχισε, ότι πέραν των κρατών μελών της Ανατολικής Ευρώπης, στη διαγραφή πρωτοστάτησαν και χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία.

Ο κ. Κιζιλγιουρέκ ανέφερε ότι ο ρόλος της εκπαίδευσης έχει κεντρικό ρόλο στην εξάλειψη της πατριαρχίας και των παραδοσιακών στερεότυπων που ενισχύουν τη βία των γυναικών, λέγοντας ότι ιδιαίτερα θετικό στοιχείο είναι η παράγραφος 74 της Οδηγίας, η οποία ακριβώς προτρέπει τα κράτη μέλη να περιλάβουν εκστρατείες ευαισθητοποίησης στην τυπική εκπαίδευση.

«Μία στις τρεις γυναίκες έχει βιώσει την έμφυλη βία με, δυστυχώς, πολύ μικρά ποσοστά καταδίκης των δραστών», δήλωσε ο Ευρωβουλευτής και υποψήφιος Ευρωβουλευτής Κώστας Μαυρίδης (Ομάδα της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών) υποδεικνύοντας ότι ειδικά τα τελευταία χρόνια κατά την περίοδο της πανδημίας υπήρξε αύξηση των περιστατικών βίας κατά των γυναικών και το 2022 ο επίσημος αριθμός των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας στην Κύπρο ήταν στις 3.082.

Ο κ. Μαυρίδης επανέλαβε ότι η στήριξη των θυμάτων αποτελεί σημαντικό πυλώνα για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και η συγκεκριμένη νομοθεσία δίνει προτεραιότητα στην έγκαιρη παρέμβαση και προστασία των θυμάτων με γρήγορες και ευέλικτες διαδικασίες, ενισχυμένη πρόσβαση των θυμάτων σε δομές προστασίας για την ασφάλεια και υγεία τους, σωματική και ψυχική, καθώς και σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης.

Ακόμη ο κ. Μαυρίδης είπε ότι είναι σημαντική η αποτελεσματική εφαρμογή της νομοθεσίας  από τα κράτη-μέλη με ανάλογους μηχανισμούς και ανάλογη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για στήριξη των κρατών-μελών. «Γιατί η αποτελεσματική αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ισότητας των δύο φύλων», ανέφερε.

Παράλληλα, ο κ. Μαυρίδης υπέδειξε ότι για την ολική αντιμετώπιση του προβλήματος στην ρίζα του, καθοριστικό ρόλο έχει να διαδραματίσει η πρόληψη και γι’ αυτό το νομοθετικό κείμενο δίνει μεγάλη έμφαση στον τομέα αυτό και ειδικά στον ρόλο της εκπαίδευσης.  

Ο Ευρωβουλευτής Δημήτρης Παπαδάκης (Ομάδα της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών) δήλωσε από πλευράς του ότι η ΕΕ, για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αποδεικνύει έμπρακτα την πολιτική της σε αυτό το καίριο και συνάμα ευαίσθητο ζήτημα. «Η πρόταση Οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου αποσκοπεί στην αποτελεσματική καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας σε ολόκληρο το οικοδόμημα της ΕΕ», είπε.

Δήλωσε ακόμη ότι η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα ζήτημα, «που πρέπει να μας απασχολήσει όλους» σημειώνοντας ότι μέσω μηχανισμών παρακολούθησης και με τη δημιουργία σωστών υποδομών και με τη στελέχωση μάλιστα του κατάλληλου προσωπικού, η στήριξη οφείλει να είναι αποτελεσματική και ουσιαστική. Ανέφερε ακόμη ότι η ατιμωρησία των δραστών ή ακόμα και οι ποινές χάδι πρέπει να τερματιστούν.

Μιλώντας για τον ρόλο της εκπαίδευσης ο κ. Παπαδάκης είπε ότι αυτή διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην εξάλειψη αυτών των στερεοτύπων. Πρόσθεσε ότι η ευαισθητοποίηση και η κατάρτιση του κοινού αλλά και η σωστή διαπαιδαγώγηση και καθοδήγηση θα βοηθήσουν προς την εξάλειψη όλων των μορφών βίας.

Κληθείς να σχολιάσει εάν η Οδηγία δίνει ώθηση στις προσπάθειες επίτευξης της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών, ο κ. Παπαδάκης απάντησε ότι «η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών αφορά όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας. Από την καθημερινότητα μας, στον χώρο εργασίας, στη μισθοδοσία, στην ίση αντιμετώπιση».