Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις είναι η διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων και ανεξαρτήτως του αποτελέσματος των εκλογών τοπικής αυτοδιοίκησης που διεξάγονται αύριο, η πρόκληση θα υπάρχει και την επόμενη μέρα, αφού στην Κύπρο η κατά κεφαλήν παραγωγή αστικών αποβλήτων για το 2022 έφτασε τα 673 κιλά.

Η επίδοση αυτή, όπως δήλωσε στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΚΥΠΕ), η Έλενα Χριστοδουλίδου, Ανώτερη Τεχνικός Περιβάλλοντος, στο Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος ήταν η πέμπτη πιο ψηλή ανάμεσα στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).

Η κ. Χριστοδουλίδου μίλησε στο ΚΥΠΕ και έδωσε αριθμητικά στοιχεία για τα απόβλητα, την ανακύκλωση και τη σημασία της εκπαίδευσης στην ενίσχυση και καλλιέργεια της οικολογικής συνείδησης.

Όπως ανέφερε η κ. Χριστοδουλίδου, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν και από τη Στατιστική Υπηρεσία για τα συνολικά παραγόμενα δημοτικά στερεά απόβλητα αυτά ανέρχονταν για το 2020 στους 557.730 τόνους/έτος, για το 2021 σε 585.240 τόνους/έτος και με εκτίμηση για το 2022 στους 614.620 τόνους/έτος, δείχνοντας έτσι μια άνοδο 5% στην παραγωγή των δημοτικών αποβλήτων για το 2022 σε σύγκριση με το 2021.

Ερωτηθείσα πόσα αστικά απόβλητα παράγουν οι Κύπριοι και οι Ευρωπαίοι κατά μέσο όρο κάθε χρόνο, η κ. Χριστοδουλίδου είπε ότι ο μέσος όρος της παραγωγής δημοτικών αποβλήτων ανά κάτοικο στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά το 2022 ήταν 513 κιλά. Στην Κύπρο, συνέχισε, η κατά κεφαλήν παραγωγή αστικών αποβλήτων έφτασε τα 673 κιλά, επίδοση που ήταν η πέμπτη πιο ψηλή ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ το 2022. Η Αυστρία, ανέφερε η κ. Χριστοδουλίδου, είχε την υψηλότερη παραγωγή αστικών αποβλήτων ανά κάτοικο (835 κιλά, σύμφωνα με στοιχεία του 2021) και ακολούθησε η Δανία (787 κιλά), το Λουξεμβούργο (721 κιλά), το Βέλγιο (677 κιλά) και η Κύπρος (673 κιλά).

Ποσοστό 59,1% των αποβλήτων για το 2022 κατέληξαν σε χώρους υγειονομικής ταφής

Σε ερώτηση ποιας διαχείρισης τυγχάνουν τα απόβλητα, η κ. Χριστοδουλίδου ανέφερε ότι τα δημοτικά απόβλητα συλλέγονται από τις οικίες και τις βιομηχανίες/εμπόριο, είτε μεικτά από τις Δημοτικές Αρχές, είτε χωριστά από προγράμματα συλλογικής διαχείρισης αποβλήτων/ανακύκλωσης.

Στην συνέχεια, όπως εξήγησε, τα μεικτά απόβλητα οδηγούνται στις δύο Μονάδες του Οργανισμού Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΕΔΑ), ενώ τα ανακυκλώσιμα υλικά σε αδειοδοτημένες μονάδες για περαιτέρω διαχείριση, δηλαδή για διαλογή σε κατηγορίες, αποθήκευση, συμπίεση, τεμαχισμό και αποστολή στο εξωτερικό (άλλα κράτη μέλη ή τρίτες χώρες) για περαιτέρω και τελική διαχείρισή τους.

Υπέδειξε ότι από τη συνολική παραγωγή των 614.620 τόνων/έτος για το 2022, δηλαδή ποσοστό 14,8%, ανακυκλώθηκαν, κυρίως χαρτί και χαρτόνι, πλαστικό, μέταλλα, γυαλί και κλωστοϋφαντουργικά. Επίσης, πρόσθεσε ότι 2,4% χρησιμοποιήθηκαν για ανάκτηση ενέργειας, ενώ 10.140 τόνοι χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή κομπόστας. Συνολικά, 363.340 τόνοι, ποσοστό 59,1%, κατέληξαν στους χώρους υγειονομικής ταφής, σημείωσε η κ. Χριστοδουλίδου.

Δήλωσε ακόμη ότι «σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες για τα απόβλητα, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόσουν χωριστή συλλογή των οργανικών αποβλήτων, ενώ η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των δημοτικών αποβλήτων θα πρέπει να αυξηθεί στο 55% κατά βάρος των παραγόμενων αποβλήτων έως το 2025, στο 60% έως το 2030 και στο 65% έως το 2035».

Επίσης, είπε ότι οι ποσότητες δημοτικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής θα πρέπει να μειωθούν έως το 2035 στο 10% ή λιγότερο των συνολικών ποσοτήτων που παράγονται, ενώ θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι σε χώρους υγειονομικής ταφής διατίθενται μόνο απόβλητα που έχουν υποστεί επεξεργασία, καθώς και η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου και κατάλληλου δικτύου εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων.

Προς επίτευξη των στόχων, συνέχισε η κ. Χριστοδουλίδου, το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος έχει ξεκινήσει την υλοποίηση αριθμού σημαντικών δράσεων, όπως αυτές καθορίζονται μέσα από το Σχέδιο Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων και το πρόγραμμα πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων.

Επεσήμανε ότι αυτές οι δράσεις αναμένεται ότι θα συνεισφέρουν σημαντικά στην αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης και στη μείωση των ποσοτήτων δημοτικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής για τήρηση των Ευρωπαϊκών στόχων όπως αναφέρονται στις Οδηγίες και συμμόρφωση της Κυπριακής Δημοκρατίας με τις συγκεκριμένες υποχρεώσεις, αλλά και για την προώθηση δράσεων για ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας.

Ερωτηθείσα για τα ποσοστά ανακύκλωσης η κ. Χριστοδουλίδου δήλωσε ότι για τα δημοτικά απόβλητα ανέρχονται στο 17% για το 2020, στο 14% για το 2021 και με εκτίμηση στο 14,8% για το 2022.  Είπε ακόμη ότι για τα απόβλητα συσκευασιών η ανακύκλωση ανέρχεται στα 61,2% για το 2020 και στο 65% για το 2021.

Υπέδειξε ότι η ανακύκλωση επικεντρώνεται σε υλικά που αφορούν το πλαστικό, το χαρτί, μέταλλο, ξύλο, κλωστοϋφαντουργικές ύλες και προϊόντα, απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού και μπαταρίες.

Σημείωσε ότι τα περισσότερα υλικά μπορούν να ανακυκλωθούν «φτάνει να διασφαλίζεται ο σωστός διαχωρισμός στην πηγή και η χωριστή τους συλλογή, ώστε να επιτυγχάνεται υψηλής ποιότητας καθαρότητα και επομένως της ανακύκλωσής τους».

Πρόκληση η διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων

Η κ. Χριστοδουλίδου υπογράμμισε ότι η διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Κυπριακή Δημοκρατία, δεδομένου του υψηλού επιπέδου παραγόμενων δημοτικών αποβλήτων ανά κάτοικο το χρόνο και των συγκριτικά χαμηλών ποσοστών ανακύκλωσης των δημοτικών αποβλήτων σε σχέση με τους υψηλούς στόχους της ΕΕ.

Δήλωσε ότι τα συστήματα ανακύκλωσης για τα χωριστά συλλεγέντα απόβλητα λειτουργούν αποτελεσματικά στις πόλεις και αναμένεται ενίσχυση και ενδυνάμωση τους σε όλη την Τοπική Αυτοδιοίκηση και ενημέρωση του κόσμου.

Απαντώντας σε ερώτηση εάν υπάρχουν σκέψεις για εφαρμογή καλών πρακτικών από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η κ. Χριστοδουλίδου είπε ότι έχουν γίνει ήδη σημαντικά βήματα για υιοθέτηση καλών πρακτικών από άλλες ευρωπαϊκές χώρες και ενίσχυση συγκεκριμένων έργων από ευρωπαϊκά κονδύλια.

Συγκεκριμένα, αναφερόμενη σε προγράμματα που χρηματοδοτούνται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία έκανε λόγο για το πρόγραμμα χωριστής συλλογής των δημοτικών αποβλήτων και εφαρμογής του συστήματος «Πληρώνω Όσο Πετώ» για το οποίο ήδη το Τμήμα Περιβάλλοντος έχει προβεί σε πρόσκληση ενδιαφέροντος, το πρόγραμμα πρόληψης, χωριστής συλλογής και αξιοποίησης αποβλήτων στις ορεινές περιοχές – η υλοποίηση του οποίου ήδη έχει ξεκινήσει- το πρόγραμμα πρόληψης, μείωσης και χωριστής συλλογής των δημοτικών αποβλήτων στα παραλιακά μέτωπα Λεμεσού και Πάφου και η δημιουργία συντονιστικού σώματος μεταξύ Κυβέρνησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη διαχείριση των αποβλήτων.

Μιλώντας για τα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας η κ. Χριστοδουλίδου αναφέρθηκε στο πρόγραμμα κατασκευής και λειτουργίας κέντρων επισκευής και επαναχρησιμοποίησης, στην εγκατάσταση και λειτουργία 50 πράσινων περιπτέρων σε απομακρυσμένες και ημι-απομακρυσμένες περιοχές και στην εγκατάσταση κοινοτικών και οικιακών κομποστοποιητών σε απομακρυσμένες και ημι-απομακρυσμένες περιοχές.

Κάθε απόβλητο μπορεί να ξαναμπεί στον κύκλο της οικονομίας

Η κ. Χριστοδουλίδου υπέδειξε ότι αναμφίβολα η εκπαίδευση είναι πολύ σημαντική στην ενίσχυση και καλλιέργεια της οικολογικής συνείδησης μέσω της συμμετοχής και σε προγράμματα ανακύκλωσης. Πιο σημαντικό, συνέχισε, «είναι να τεθεί ως προτεραιότητα στη ζωή μας η μείωση της δημιουργίας των αποβλήτων και η επαναχρησιμοποίηση τους, κρατώντας τα υλικά στη ζωή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα».

Σημείωσε ότι κάθε απόβλητο μπορεί με συγκεκριμένη διαδικασία να ξαναμπεί στον κύκλο της οικονομίας, είτε για επαναχρησιμοποίηση είτε για να αποτελέσει πρώτη ύλη και φυσικό πόρο για τη δημιουργία νέων προϊόντων.

Η κ. Χριστοδουλίδου ανέφερε ότι οι δράσεις για ενίσχυση της εκπαίδευσης είναι συνεχόμενες και πάντοτε προσαρμοσμένες στις ανάγκες της εποχής και σε αυτά που ορίζει το ευρωπαϊκό δίκαιο για τη διαχείριση των αποβλήτων.

Πρόσθεσε ότι το Τμήμα Περιβάλλοντος συστηματικά διοργανώνει και συμμετέχει σε ημερίδες και ενημερωτικές εκδηλώσεις ανεξάρτητα και σε συνεργασία με άλλους εμπλεκόμενους φορείς. Παράλληλα, συνέχισε, αναλαμβάνει και συγκεκριμένες ενημερωτικές δράσεις και εκστρατείες για ευαισθητοποίηση του κοινού.