«Στη λίστα των εναπομείναντων θεμάτων της Επιτροπής Υγείας της Βουλής από τον Σεπτέμβριο του 2019, θα εντοπίσει κανείς τη “Θεσμοθέτηση εθνικής στρατηγικής για την αντιμετώπιση των αυτοκτονιών στην Κύπρο”. Κυρίως η πανδημία, αλλά και η επικέντρωση των υγειονομικών Αρχών στο Γενικό Σύστημα Υγείας, έβαλε σε δεύτερη μοίρα την κατάρτιση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου, ικανού να μπορεί να δράσει πολυεπίπεδα, τόσο προληπτικά όσο και κατασταλτικά.»

Πρόκειται για άρθρο που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2020. Τρία χρόνια μετά, η Κύπρος παραμένει στάσιμη και ένα από τα ευρωπαϊκά κράτη χωρίς εθνική στρατηγική για αποτροπή των αυτοχειριών. 

Όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές στο AlphaNews.live, έχουν ολοκληρωθεί οι απαραίτητες διεργασίες από πλευράς Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας. Το σχέδιο αναμένεται να σταλεί στα αρμόδια Υπουργεία (Υγείας, Παιδείας, Δικαιοσύνης και Κοινωνικής Πρόνοιας) για ετοιμασία των δικών τους δράσεων χωρίς, ωστόσο, να υπάρχει ακριβές χρονοδιάγραμμα περάτωσης. 

Σε πτωτική πορεία οι αριθμοί στην Κύπρο

Περισσότεροι από 700.000 άνθρωποι σε όλον τον κόσμο αφαιρούν τη ζωή τους σε ετήσια βάση.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Υγείας, ο αριθμός των θανάτων που αποδίδονται σε αυτοχειρία σημειώνει πτωτική τάση στην Κύπρο από το 2018, ενώ το 2021 ήταν το έτος με τις λιγότερες απώλειες. 

Οι ηλικιακές κατηγορίες που καταγράφουν υψηλότερα ποσοστά είναι αυτές των 20 έως 24 ετών και 40 έως 44 ετών, ενώ ιδιαίτερα υψηλοί αριθμοί καταγράφονται στον αντρικό πληθυσμό. 

Άξιο αναφοράς είναι, ωστόσο, ότι σε παγκόσμιο επίπεδο ο κοινωνικός στιγματισμός που συνοδεύει τα περιστατικά αυτοχειριών συμβάλλει στην υποκαταγραφή και δεν επιτρέπει την αποτύπωση των πραγματικών διαστάσεων. 

Οκτώ σημεία βελτίωσης για καλύτερη πρόληψη

Όπως αναφέρει μιλώντας στο AlphaNews.live ο Ψυχίατρος Γιώργος Μικελλίδης, στο παρελθόν αλλά δυστυχώς ακόμη και σήμερα, οι αυτοχειρίες και η συζήτηση για αυτές ήταν και είναι ταμπού σε πολλές κοινωνίες, με την Κύπρο να μην εξαιρείται.

Γιώργος Μικελλίδης – Ψυχίατρος«Η αυτοκτονία έχει προσωπικό και κοινωνικό στίγμα, και συχνά οι άνθρωποι διστάζουν να μιλήσουν ανοιχτά γι’ αυτήν λόγω φόβου αντιδράσεων από τους άλλους αλλά και στο πώς αντιμετωπίστηκε διαχρονικά από την εκκλησία…Η πρόληψη της αυτοκτονίας είναι ένα σημαντικό και πολύπλευρο ζήτημα που απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες από την κοινότητα, τους ψυχολόγους, τους ψυχιάτρους, την εκπαίδευση, την πολιτική και την κυβέρνηση.»

Σημεία στα οποία, κατά τον ίδιο, θα πρέπει να δοθεί περισσότερη έμφαση για πρόληψη των περιστατικών αυτοχειρίας περιλαμβάνουν:

• Ευαισθητοποίηση: Οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης μπορούν να ενισχύσουν την κοινή επίγνωση για την αυτοκτονία, την ψυχική υγεία και τη διαθεσιμότητα των υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
• Εκπαίδευση Επαγγελματιών: Οι επαγγελματίες της ψυχικής υγείας, όπως ψυχολόγοι και ψυχίατροι, αλλά και εκπαιδευτικοί και ιατρικό προσωπικό, πρέπει να λάβουν ειδική εκπαίδευση σχετικά με την αντιμετώπιση της αυτοκτονίας και την αναγνώριση των κινδύνων.
• Πρόσβαση στη Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία: Είναι σημαντικό να διατεθούν προσιτές υπηρεσίες συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας για τα άτομα που χρειάζονται ψυχική υποστήριξη.
• Πρόληψη της Κατάθλιψης: Διεξάγοντας εκστρατείες πρόληψης της κατάθλιψης και ενθαρρύνοντας την αναζήτηση βοήθειας για την κατάθλιψη, μπορούμε να μειώσουμε τον κίνδυνο αυτοκτονίας.
• Αναγνώριση Κινδύνων: Οι επαγγελματίες Υγείας και τα άτομα στο περίγυρό τους πρέπει να μπορούν να αναγνωρίζουν τα σημάδια και τους κινδύνους αυτοκτονίας και να αντιδρούν αποτελεσματικά.
• Ενθάρρυνση της Ανοιχτής Συζήτησης: Η ανοιχτή συζήτηση για την αυτοκτονία, χωρίς αρνητική κριτική ή στίγμα, είναι σημαντική για να ενθαρρυνθεί τους ανθρώπους να ζητήσουν βοήθεια όταν την χρειάζονται.
• Περιορισμός της Πρόσβασης στα Μέσα: Ο περιορισμός της πρόσβασης στα μέσα αυτοκτονίας, όπως φάρμακα και όπλα, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο αυτοκτονίας.
• Παροχή Υποστήριξης σε Κινδυνεύοντες Ομάδες: Ορισμένες ομάδες, όπως οι νέοι, οι ηλικιωμένοι και  μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας και χρειάζονται ειδική προσοχή και υποστήριξη.

Πού μπορεί να αναζητήσει κάποιος βοήθεια σήμερα

Παρότι η Κύπρος είναι από τις λίγες χώρες που δε διαθέτουν, είτε κρατικά είτε ιδιωτικά, τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης ατόμων με αυτοκτονικές τάσεις και επιζησάντων περιστατικών αυτοχειρίας, υπάρχουν «Κέντρα Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης» που παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες.

Γιώργος Μικελλίδης – Ψυχίατρος«Τα Κέντρα λειτουργούν από το Υπουργείο Υγείας και προσφέρουν υπηρεσίες σε όλη την Κύπρο. Επίσης όταν ένα άτομο παρουσιάζει έντονες αυτοκτονικές σκέψεις και φοβάται για την ζωή του μπορεί να αποταθεί άμεσα σε Τμήμα Πρώτων Βοηθειών του Γενικού Νοσοκομείου.»

Παράλληλα, μέσω του Γενικού Συστήματος Υγείας, είτε ιδιωτικά, ένα άτομο μπορεί να αποταθεί σε ψυχίατρο για αξιολόγηση.

Γιώργος Μικελλίδης – Ψυχίατρος«Υπάρχουν επίσης αρκετές ομάδες αυτοβοήθειας για άτομα με αυτοκτονικές τάσεις και επιζήσαντες αποπειρών. Αυτές οι ομάδες προσφέρουν υποστήριξη και δικτύωση σε άτομα που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα.»

* H 10η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τη Διεθνή Ένωση για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας και τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας. Την Τρίτη 3 Οκτωβρίου θα πραγματοποιηθεί ημερίδα των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας και της Επιτροπής του Υπ. Υγείας για θέματα Ψυχικής Υγείας, με θέμα την αντιμετώπιση της αυτοκτονικότητας.