Οι Υπουργοί Ενέργειας Κύπρου και Μάλτας υπογράμμισαν την ανάγκη για διασυνδέσεις μεταξύ κρατών προκειμένου να γίνει η Μεσόγειος κόμβος πράσινης ενέργειας, να διασφαλιστεί η ενεργειακή ασφάλεια, ειδικά σε νησιωτικά κράτη και να παρέχεται φτηνή πράσινη ενέργεια στην Ευρώπη.

Οι Υπουργοί συμμετείχαν σε πάνελ κατά τη διάρκεια του 7ου Διεθνούς Συνεδρίου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση και ενεργειακή ασφάλεια, που διοργάνωσε το ΚΕΒΕ, το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας και ο Διεθνής Οργανισμός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA) την Πέμπτη. Το Συνέδριο θα διαρκέσει μέχρι και το Σάββατο, ενώ το βράδυ της Παρασκευής θα απευθύνει χαιρετισμό και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, υπό την αιγίδα του οποίου τελείται το Συνέδριο.

Οι συμμετέχοντες στη συζήτηση υπογράμμισαν την ευκαιρία να γίνει η Μεσόγειος ένας «πράσινος κόμβος» που να συνδέει τις χώρες της Νότιας Μεσογείου με τις χώρες της Βόρειας Μεσογείου και την  υπόλοιπη Ευρώπη, συνεισφέροντας έτσι στην ενεργειακή ασφάλεια και την πολιτική σταθερότητα.

Επιπλέον, υπογράμμισαν τη σημασία ιδιωτικών επενδύσεων σε πράσινα έργα, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της πράσινης ανάπτυξης εγκαίρως.

Ο Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, Γιώργος Παπαναστασίου, είπε ότι η ενέργεια δεν παράγεται πάντα εκεί που καταναλώνεται. Γι’ αυτό είναι απαραίτητες οι διασυνδέσεις μεταξύ κρατών, είπε.

Παρουσιάζοντας τον Euroasia Interconnector, είπε ότι «είναι ένα ευρωπαϊκό έργο κοινού ενδιαφέροντος, που λαμβάνει χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ενώνει το Ισραήλ, με την Κύπρο και την Κρήτη». Αυτή η διασύνδεση μεταφέρει ηλεκτρόνια και προς τις δύο κατευθύνσεις μέχρι 2.000 Μεγαβάτ. «Είναι ένα πρότζεκτ €1,9 δισ. Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με €750 εκ.», είπε, σημειώνοντας, ωστόσο, ότι ιδιώτες επενδυτές είναι απαραίτητο να εμπλακούν σε τέτοια έργα.

«Υπολείπεται €1,2 δισ. Ο φορέας υλοποίησης θα αρχίσει να αναζητεί χρηματοδότηση. Είναι αδύνατο να παραδοθεί ένα έργο τέτοιας σημασίας, χωρίς την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα και ιδιωτικής χρηματοδότησης», είπε.

Ο Υπουργός πρόσθεσε ότι η Ανατολική Μεσόγειος παρέχεται για παραγωγή πράσινης ενέργειας, εξαιτίας της ηλιακής ενέργειας. «Η Ευρώπη θα χρειαστεί αυτή την πράσινη ενέργεια. Αυτή η διασύνδεση παρέχει το μέσο για να μεταβεί αυτή η παραγωγή ενέργειας από εκεί που παράγεται σε εκεί που θα καταναλώνεται και αντίστροφα», είπε.

Ανέφερε ότι ήταν ιδέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η ηλεκτρική διασύνδεση όλων των μελών της ΕΕ. «Η Κύπρος είναι απομονωμένη από άποψη ενέργειας. Με αυτή τη διασύνδεση, η Κύπρος ενώνεται με την υπόλοιπη Ευρώπη, ενώ παρέχονται ευκαιρίες στην Κύπρο να μεταφέρει ενέργεια χαμηλού κόστους σε μέρη που είναι ακριβή. Επίσης, παρέχει ασφάλεια στην προμήθεια», είπε.

Όσον αφορά το φυσικό αέριο, ο Υπουργός είπε ότι η Κύπρος σκέφτεται να χρησιμοποιήσει μέρος των αποθεμάτων της για να το μετατρέψει σε ηλεκτρισμό. Αυτό, σημείωσε, μπορεί να γίνει είτε με σύνδεση με αγωγό στην ισραηλινή ΑΟΖ, είτε με υγροποιημένο φυσικό αέριο.

«Σήμερα στην Κύπρο, οι καταναλωτές πληρώνουν €300 εκ. για εκπομπές αερίων από ορυκτά καύσιμα», είπε, προσθέτοντας ότι γι’ αυτό χρειάζεται να φέρουμε φυσικό αέριο το συντομότερο δυνατόν, προκειμένου να μειωθούν οι ρύποι, σε συνδυασμό με ηλιακή και αιολική ενέργεια.

Σημείωσε ότι, σε σύγκριση με άλλες χώρες της περιοχής, η Κύπρος δεν έχει υποδομές εντός της ΑΟΖ της. Η Αίγυπτος και το Ισραήλ έχουν υποδομές και διασύνδεση, ενώ η Κύπρος δεν είναι συνδεδεμένη με κάποιο τρόπο. «Είμαστε σε προχωρημένες συνομιλίες με το Ισραήλ για να συνδεθούμε», είπε, σημειώνοντας ότι η Κύπρος πιέζει σθεναρά και για την ανάπτυξη των οικοπέδων Αφροδίτη και Κρόνος, «γιατί είναι πλούτος της κυπριακής ΑΟΖ και είναι φτηνό φυσικό αέριο».

Νωρίτερα, χαιρετίζοντας το συνέδριο, ο Υπουργός ανέφερε ότι το όραμα της Κύπρου είναι να γίνει η περιοχή πράσινος κόμβος. Η κυβέρνηση έχει θέσει ως προτεραιότητα τη μείωση του κόστους του ηλεκτρισμού για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας, την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης και τη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών, είπε.

Πρόσθεσε ότι το 41% των πόρων του ΣΑΑ της Κύπρου αξιοποιείται για την επιτάχυνση της μετάβασης στην πράσινη οικονομία. Συγκεκριμένα, αυτοί οι πόροι αφορούν την εισαγωγή φυσικού αερίου για παραγωγή ηλεκτρισμού και πιθανώς μπλε υδρογόνου, την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου, Ισραήλ, Ελλάδας, την εισαγωγή συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας και την επέκταση και αξιοποίηση του ηλεκτρικού δικτύου, είπε.

Η Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Επιχειρήσεων της Μάλτας, Μίριαμ Νταλί, στη δική της παρουσίαση, σημείωσε ότι για πρώτη φωρά εννιά μεσογειακά κράτη της ΕΕ  υπέγραψαν κοινή δήλωση για να αναπτύξουν όσο το δυνατόν περισσότερες ΑΠΕ. 

«Θέλουμε να προσεγγίσουμε άλλες μεσογειακές χώρες, ειδικά στη Νότια Μεσόγειο, επειδή πιστεύουμε ότι υπάρχει μεγάλη προοπτική για συνεργασία. Βλέπω αυτή την πρωτοβουλία, όχι μόνο από την οπτική των επενδύσεων σε ΑΠΕ, αλλά ως μια πρωτοβουλία που μπορεί να συνεισφέρει στη σταθερότητα στη Μεσόγειο», είπε, προσθέτοντας ότι η συνεργασία μπορεί να δημιουργήσει πράσινες θέσεις εργασίας και να κατευθύνει επενδύσεις στην περιοχή της Μεσογείου, που θα βοηθήσουν όχι μόνο οικονομικά αλλά θα συνεισφέρουν και στην πολιτική σταθερότητα.

Σημειώνοντας ότι δύο νησιωτικά κράτη, η Μάλτα και η Κύπρος, έχουν την Προεδρία των MED9 η μία μετά την άλλη, είπε ότι και οι δύο χώρες θα προωθήσουν την ενεργειακή πρωτοβουλία των MED9.

«Βλέπουμε τη Μεσόγειο ως έναν πράσινο κόμβο. Έχει τη δυνατότητα. Θα καταφέρει να δημιουργήσει και να συγκεντρώσει επενδύσεις σε διασυνδέσεις, που μπορούν να φέρουν κοντά το νότιο τμήμα της Μεσογείου με το βόρειο και την υπόλοιπη Ευρώπη», είπε.

Υπογράμμισε την ανάγκη πρόσβασης σε κεφάλαια. «Είναι ένα εμπόδιο που πρέπει να το αντιμετωπίσουμε: να ξεκλειδώσουμε ιδιωτικά κεφάλαια και να τα κατευθύνουμε προς πράσινα έργα», είπε.

Είπε ότι η Μάλτα θέλει να αυξήσει τις ΑΠΕ της, αναγνωρίζοντας το αυξημένο κόστος. Εξαιτίας της έλλειψης γης και των βαθέων υδάτων στη Μάλτα, ξεκίνησαν μία νέα πολιτική για αξιοποίηση ΑΠΕ με παράκτια τεχνολογία. «Θέλουμε να προβούμε σε διαγωνισμό για εκδήλωση ενδιαφέροντος για να αναπτύξουμε ΑΠΕ παράκτια, στα 12 ναυτικά μίλια από το νησί, ούτως ώστε να μειώσουμε την εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα», είπε.

Σε αυτό, οι ιδιωτικές εταιρείες έχουν να παίξουν σημαντικό ρόλο, πρόσθεσε. «Πιστεύω ότι οι ιδιωτικές εταιρείες μπορούν να συνεισφέρουν στην πράσινη μετάβαση. Ξεκινήσαμε μία πλατφόρμα για τα κριτήρια ESG, όπου εταιρείες μπορούν σε εθελοντική βάση να καταχωρούν τις πράξεις τους για να βλέπουν αν υλοποιούν αυτά τα κριτήρια», είπε. Η Μάλτα είχε επίσης την πρώτη έκδοση πράσινου ομολόγου, από μία δημόσια εταιρεία κοινής ωφέλειας, σημείωσε, αναφέροντας ότι αυτό μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για να επενδύσουν ιδιωτικές εταιρείες σε πράσινα ομόλογα.

Υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες για να διασφαλιστεί ότι η Μεσόγειος θα γίνει πράσινος ενεργειακός κόμβος, είπε, σημειώνοντας ότι αυτό απαιτεί διαδρόμους πράσινης ενέργειας, διασυνδέσεις κρατών και μαζικές επενδύσεις, όπως σε συστήματα αποθήκευσης ενέργειας.

Σημείωσε ότι στις 9 Οκτωβρίου οι MED9 συμφώνησαν στη δημιουργία μιας τεχνικής επιτροπής και στο πώς θα προχωρήσουν από δω και πέρα. «Μία μετάβαση δεν πρέπει να αφήνει κανένα κράτος πίσω. Προερχόμενη από ένα κράτος-μέλος που είναι νησί, θα ήταν εύκολο να μας προσπεράσει, αλλά θέλουμε να είμαστε μέρος αυτής της μετάβασης», κατέληξε.

Ο Φραντσέσκο Λα Κάμερα, Γενικός Διευθυντής του IRENA, είπε ότι δεν χρειάζεται να αποδειχθεί πια η αξία των ΑΠΕ. «Συνολικά 295GW ΑΠΕ προστέθηκαν παγκοσμίως πέρσι, κάτι που αποδεικνύει την αξιοσημείωτη ανάπτυξη του κλάδου», είπε.

Σημείωσε ότι το κόστος των ΑΠΕ συνεχίζει να βελτιώνεται, παρά τις πρόσφατες κρίσεις και ανησυχίες για ενεργειακή ασφάλεια. Επιπρόσθετα, παγκοσμίως, μεταξύ 2021 και 2022, προστέθηκαν στον τομέα 1 εκ. νέες θέσεις εργασίας.

«Παρά την αυξανόμενη δυναμική, οι επενδύσεις σε ΑΠΕ δεν είναι στο σημείο που χρειάζεται να είναι», είπε, υπογραμμίζοντας ότι οι ηγέτες ανά τον κόσμο δεσμεύονται για τη νέα ενεργειακή μετάβαση. «Μόλις πρόσφατα, οι ηγέτες των G20 συμφώνησαν να επιταχύνουν τις προσπάθειες να τριπλασιάσουν τη χωρητικότητα σε ΑΠΕ μέχρι το 2030. Ο κόσμος χρειάζεται τριπλάσια ενέργεια από ΑΠΕ, μόλις πάνω από 11.000GW μέχρι το 2030», είπε.

Πρόσθεσε ότι χρειαζόμαστε ριζοσπαστική δράση και σημαντική επιτάχυνση στην ανάπτυξη ανανεώσιμης ενέργειας, σε συνδυασμό με απτές υποσχέσεις για ενεργειακή απόδοση.

«Η περιοχή της Μεσογείου δείχνει τον δρόμο. Είμαστε μάρτυρες μιας αύξησης συνεργασιών και έργων διασυνοριακών διασυνδέσεων στην περιοχή. Καλωσορίζουμε την κοινή δήλωση των εννιά ευρωπαϊκών μεσογειακών χωρών, που εκδόθηκε στη Μάλτα τον περασμένο Μάιο», που στοχεύει στη δημιουργία ενός διαδρόμου μεταφοράς πράσινης ενέργειας μεταξύ βόρειων και νότιων μεσογειακών ακτών, είπε.

Πρόσθεσε ότι είναι απαραίτητες πιο στοχευμένες επενδύσεις. Η δημόσια χρηματοδότηση πρέπει να κατευθυνθεί προς την ανάπτυξη υποδομών, και στη συνέχεια να υπάρχει το πλαίσιο πολιτικής και να αντιμετωπιστούν τα κοινωνικο-οικονομικά κενά. «Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα νησιά, που είναι οικονομίες που αγωνίζονται κατά της κλιματικής αλλαγής, εξαρτόμενες από ορυκτά καύσιμα, με αυξανόμενες ανησυχίες για την ενέργεια και υλικοτεχνικές προκλήσεις”, είπε.

Σημείωσε, ακόμα, ότι το πιο σημαντικό είναι να οικοδομηθεί ένα νέο σύστημα ενέργειας με τρεις κύριους πυλώνες: την επέκταση και εκσυγχρονισμό των υποδομών, την ευθυγράμμιση πολιτικών και ρυθμιστικών πλαισίων και την ενίσχυση των θεσμών και της ανάπτυξης του εργατικού δυναμικού.

«Μπορούμε να κινητοποιήσουμε τις απαραίτητες επενδύσεις για την ενεργειακή μετάβαση. Μαζί, με διεθνείς συνεργασίες, μπορούμε να ξεκλειδώσουμε ευκαιρίες χρηματοδότησης και να προωθήσουμε τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια», είπε, προσθέτοντας ότι ξεκάθαρες πολιτικές, στοχευμένες επενδύσεις και διεθνείς συνεργασίες είναι το κλειδί.

Τέλος, ανέφερε ότι δεν μπορεί να υπάρξει ενεργειακή ασφάλεια χωρίς ενεργειακή μετάβαση και τόνισε ότι, όντως, η Μεσόγειος μπορεί να γίνει ένας πράσινος κόμβος.

Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος της ΡΑΕΚ, Ανδρέας Πουλλικκάς, μίλησε για τον ρόλο του υδρογόνου στην ενεργειακή μετάβαση, το «πολύ αισιόδοξο», όπως το χαρακτήρισε, μακροπρόθεσμο σενάριο για μετάβαση της ΕΕ από οικονομία άνθρακα σε οικονομία υδρογόνου, στις εθνικές στρατηγικές υδρογόνου και στα οικονομικά του πράσινου υδρογόνου, σε σχέση με την ανταγωνιστικότητα του σε σχέση με τα υπόλοιπα καύσιμα λαμβανομένης  υπόψη της τιμής αγοράς δικαιωμάτων αερίων του θερμοκηπίου.

Ο κ. Πουλλικκάς μίλησε ακόμα για τις «κοιλάδες υδρογόνου», αυτάρκεις σε ενέργεια κοινότητες από ΑΠΕ που επιπλέον διοχετεύουν ενέργεια σε μονάδες ηλεκτρόλυσης για παραγωγή υδρογόνου, που θα εμπορεύεται στα τοπικά δίκτυα. Όπως είπε χαρακτηριστικά, μέχρι το 2050 «το πετρέλαιο εξαφανίζεται από τη σκηνή», παραμένει το Φυσικό Αέριο για μερική χρήση, ενώ το υδρογόνο θα επικρατήσει σε όλους τους τομείς, ακόμα και στα αυτοκίνητα, στα αεροπλάνα, με μεγάλη διείσδυση ΑΠΕ.

Ο Πρόεδρος του Συνεδρίου, καθηγητής Ιωάννης Μιχαηλίδης, άνοιξε με τον χαιρετισμό του το Συνέδριο, σημειώνοντας ότι «η προσοχή μας επικεντρώνεται στα κρίσιμα ζητήματα των ΑΠΕ, στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό πολιτικής, στην ψηφιοποίηση, την ενεργειακή ασφάλεια και την ενεργειακή απόδοση».

Ο Αντιπρόεδρος του ΚΕΒΕ, Όθωνας Θεοδούλου, σημείωσε ότι η σημερινή πρόκληση είναι η ανάπτυξη εκείνων των στρατηγικών, των ενεργειακών μηχανισμών και των υπηρεσιών που υποστηρίζουν με τον καλύτερο τρόπο την ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής, ελαχιστοποιούν το ενεργειακό κόστος, ενώ ταυτόχρονα μάχονται τις περιβαλλοντικές συνέπειες.