Κεραυνός εν αιθρία δεν ήταν, ωστόσο η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου για τα τηλεπικοινωνιακά δεδομένα ήχησε συναγερμό στη Νομική Υπηρεσία η οποία εργάζεται πυρετωδώς σε δύο επίπεδα για να διαχειριστεί την επόμενη μέρα. Από την εξέλιξη αυτή επηρεάζονται δεκάδες ποινικές υποθέσεις που είτε βρίσκονται στο στάδιο της ανάκρισης είτε δικάζονται αυτή τη στιγμή στο δικαστήριο, όπως επίσης και υποθέσεις που έχουν ήδη εκδικαστεί αλλά εκκρεμεί η έφεση τους.
Η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου ελήφθη με οριακή πλειοψηφία 7-6, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει κάτι στην πράξη. Εκείνο που προβλημάτισε τη Νομική Υπηρεσία ήταν η στάση συγκεκριμένου δικαστή του Ανωτάτου ο οποίος φέρεται να άλλαξε προηγούμενη άποψη που είχε σε αυτή την περίσταση.
Για ποιο πράγμα μιλάμε;
Στην Κύπρο υπήρχε από το 2007 σχετική νομοθεσία που αφορά τη διατήρηση των τηλεπικοινωνιακών δεδομένων από τους παρόχους για να εξυπηρετηθεί η διερεύνηση σοβαρών ποινικών υποθέσεων. Η νομοθεσία στηριζόταν σε ευρωπαϊκή οδηγία του 2002 και ήταν εναρμονιστική. Στη βάση αυτής, οι πάροχοι τηλεπικοινωνιακών δεδομένων διατηρούν στα συστήματα τους ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα για τουλάχιστον έξι μήνες που αφορούν την κίνηση και τη θέση. Για παράδειγμα, η Αστυνομία εάν εξασφαλιστεί σχετικό ένταλμα δικαστηρίου, μπορεί να γνωρίζει εάν κάποιος έστειλε ένα SMS ή ένα email ή ένα μήνυμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από που και σε ποιον και σε ποιο γεωγραφικό σημείο βρισκόταν όταν το έστελνε αλλά και το σημείο του παραλήπτη.
Πρόκειται για εξαιρετικά ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα αφού αγγίζουν την ιδιωτική ζωή και το απόρρητο της επικοινωνίας, πράγματα τα οποία προστατεύονται σε μεγάλο βαθμό από την ΕΕ και που μπορούν να περιοριστούν μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις και πάντοτε τηρώντας την αρχή της αναλογικότητας. Η σχετική ευρωπαϊκή οδηγία εστιάζει στα ζητήματα εθνικής ασφάλειας και τα σοβαρά ποινικά αδικήματα.
Το δικαστήριο της ΕΕ τόσο το 2014, όσο και το 2016 αλλά και το 2020 ερμηνεύοντας τη σχετική ευρωπαϊκή οδηγία είπε ότι δεν μπορεί να δίνεται η γενική ευχέρεια στους παρόχους να διατηρούν αυτά τα δεδομένα αλλά θα πρέπει να θεσπιστούν αυστηρές προϋποθέσεις που να μην υπερβαίνουν τα όρια του απολύτως αναγκαίου.
Τι έγινε στην Κύπρο;
Παρά το γεγονός ότι η Αστυνομία μόνο με εξασφάλιση διατάγματος δικαστηρίου αποκτούσε πρόσβαση στα τηλεπικοινωνιακά δεδομένα, στο ζήτημα της διατήρησης των δεδομένων δεν υπήρχαν αντικειμενικά κριτήρια στη νομοθεσία. Δεν ορίζονται δηλαδή γεωγραφικά κριτήρια.
Το Ανώτατο Δικαστήριο διαφώνησε λοιπόν με τη θέση της Εισαγγελίας, αναγνωρίζοντας τις πτυχές της διατήρησης και της πρόσβασης στα δεδομένα και διαχωρίζοντας τες.
