Του Νικόλα Ζαννέττου – [email protected]
Χρονοδιάγραμμα έξι μηνών για την ολοκλήρωση του πρώτου μέρους των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στις κοινοπραξίες του κοιτάσματος Αφροδίτη στην κυπριακή ΑΟΖ και του κοιτάσματος Ισάι του Ισραήλ έδωσαν οι Υπουργοί Ενέργειας των δύο χωρών. Αυτό ανέφερε σε συνέντευξη της στο AlphaNews.live η Υπουργός Ενέργειας Νατάσα Πηλείδου, λέγοντας πως η χτεσινή εξέλιξη είναι μόνο η αρχή ωστόσο η διαδικασία για επίλυση της εκκρεμότητας αρχίζει πλέον να κυλά. Η κ. Πηλείδου συμφώνησε με την άποψη ότι η πράσινη συμφωνία της ΕΕ και η στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αλλάζει τα δεδομένα ωστόσο είπε αναλύονται και οι αγορές της Ασίας για την πώληση του φυσικού αερίου της Αφροδίτης. Η Υπουργός Ενέργειας ανέφερε επίσης ότι πλέον οι συζητήσεις για τη δημιουργία αγωγού που να μεταφέρει φυσικό αέριο στα τερματικά της Αιγύπτου, εντατικοποιούνται και πως η Κύπρος θα παράξει τις πρώτες ποσότητες το 2025-2026.
Αυτούσια η συνέντευξη
Μετά από ένα διάστημα στασιμότητας, τουλάχιστον σε ότι αφορά τις ανακοινώσεις, είχαμε χθες μαζεμένες εξελίξεις στο χαρτοφυλάκιο σας. Θα ήθελα να αρχίσουμε με τις εξελίξεις που αφορούν το κοίτασμα Αφροδίτη και να μας εξηγήσετε όσο πιο απλά μπορείτε τι σημαίνει ότι τα δύο κράτη, Ισραήλ και Κύπρος έχουν δώσει κατευθυντήριες γραμμές στις εταιρείες να διαπραγματευτούν την εκκρεμότητα.
Να μου επιτρέψετε να πω ότι το Υπουργείο μας είναι Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας γίνεται δουλειά παράλληλα σε πολλά μέτωπα οπότε μπορεί να υπάρχει περίοδος που να μην γίνονται ανακοινώσεις σε θέματα που αφορούν μια συγκεκριμένη πτυχή δεν σημαίνει όμως ότι δεν γίνεται προσπάθεια. Είμαστε συνεχώς σε επικοινωνία με τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ΑΟΖ μας με όλες τις χώρες που συνεργαζόμαστε και περιφερειακά και ευρύτερα και σίγουρα χρειάζεται προσπάθεια. Όσο αφορά την Αφροδίτη υπάρχει μια διαπραγματευτική ομάδα με επικεφαλής τους Γενικούς Διευθυντές των Υπουργείων Ενέργειας του Ισραήλ και του Υφυπουργείου Καινοτομίας στη δική μας περίπτωση η οποία δούλευε στο παρασκήνιο εδώ και πολύ καιρό για αυτή τη διευθέτηση. Όμως τον τελευταίο καιρό λόγω και της πανδημίας γίνονταν οι συναντήσεις διαδικτυακά. Πιστεύω ότι το γεγονός ότι είχα την ευκαιρία να πάω στο Ισραήλ και τώρα να έρθει ο ομόλογος μου στην Κύπρο βοήθησε στο να κάνουμε κάποια σημαντικά βήματα για να προχωρήσουν τα θέματα και πλέον η δουλειά της διαπραγματευτικής ομάδας να βρεθεί ενώπιον μας και να προχωρήσουμε. Ουσιαστικά το τι έχει γίνει είναι μια κοινή επιστολή η οποία έχει υπογραφεί και από τους δυο μας και θέτει ένα πλαίσιο μέσω του οποίου καλούμε τις εταιρείες οι οποίες δραστηριοποιούνται από πλευράς μας στο κομμάτι της ΑΟΖ μας και στο μικρό κομμάτι της ΑΟΖ του Ισραήλ όπου το πλαίσιο αυτό θέτει κάποιες κατευθυντήριες γραμμές που συμφωνήσαμε από κοινού. Πιστεύουμε ότι οι εταιρείες με την προσέγγιση του ιδιωτικού τομέα θα μπορέσουν να βρουν αρκετό κοινό έδαφος από αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές οι οποίες είναι αφενός διασαφηνίζουν τις θέσεις μας χωρίς να γίνονται περιοριστικές ώστε να δώσουν τη δυνατότητα να βρουν μια συμφωνία στη βάση παραγόντων που επηρεάζουν αυτές, πάντοτε όμως παραμένει και είναι ανάγκη να τεθεί ενώπιον μας αυτή η συμφωνία και να εγκρίνουν και οι χώρες τη συμφωνία αυτή. Το βήμα αυτό είναι η αρχή της συζήτησης, δεν είναι σίγουρα το τέλος, όμως είναι σημαντικό ότι πλέον τίθεται σε εφαρμογή και αρχίζει να κυλά μια διαδικασία η οποία έχει ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
Ποιο είναι αυτό;
Έχουμε εισηγηθεί στις εταιρείες έξι μήνες για να συζητήσουν μεταξύ τους, μετά υπάρχει μια δυνατότητα αξιοποίησης μεταξύ τους ενός τρίτου εμπειρογνώμονα αν αυτό χρειαστεί στην επίλυση των όποιων διαφωνιών και μετά όταν θα έρθει μπροστά μας ευελπιστούμε ότι θα προχωρήσουν τα πράγματα αρκετά γρήγορα αν όντως έχουν ακολουθηθεί οι διαδικασίες και έρθουν σε μια συμφωνία οι εταιρείες, ευελπιστώ τα δύο κράτη να δώσουν την έγκριση τους. Βέβαια διατηρούμε και η Κύπρος και το Ισραήλ τα δικαιώματα μας όσο αφορά τη δικαιοδοσία στην ΑΟΖ μας αντίστοιχα και θα εξετάσουμε τα δεδομένα πάντοτε σύμφωνα με το συμφέρον του κράτους.
Χρειάστηκαν 9 χρόνια για να φτάσουμε σε αυτή τη συμφωνία για το πως προχωράμε. Στην πορεία αλλάξαμε τελικά τον τρόπο που συζητούσαμε γιατί θυμόμαστε ότι σε κάποια στιγμή είδαν το φως της δημοσιότητας και κάποια ποσοστά. Τελικά δεν τα βρίσκαμε με μια μεθοδολογία και ακολουθήσαμε μια άλλη για να τα βρούμε;
Άλλαξαν διάφορες μεθοδολογίες πάντοτε όμως τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια απ’ όσο γνωρίζω από τις τελευταίες συζητήσεις που είχαν προηγηθεί μιλούσαμε για ένα πλαίσιο το οποίο θα δινόταν στις εταιρείες για να έρθουν να συμφωνήσουν οι εταιρείες και να συμφωνήσουν και εμείς μετά. Άρα ο μηχανισμός αυτός δεν έχει αλλάξει, αυτό που έχει γίνει είναι ότι έχει απλοποιηθεί σημαντικά. Δηλαδή εκείνο που συζητούσαν οι δύο χώρες αρχικά ήταν ένα πολύ πιο μακροσκελές έγγραφο το οποίο σιγά-σιγά σωστά απλοποιήθηκε για να δώσει την ευκαιρία θέτοντας μεν τις κατευθυντήριες γραμμές ξεκάθαρα να δώσει την ευκαιρία και στις εταιρείες να έχουν τη δυνατότητα να διαπραγματευτούν.
Τι περιλαμβάνουν αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές αν μπορούμε να πούμε κάποιες βασικές παράμετρούς;
Δεν είναι πρέπον να δώσουμε πολλές λεπτομέρειες για κάτι που αφορά τις εταιρείες εφόσον οι εταιρείες τώρα παίρνουν την επιστολή.
Πότε τελικά αναμένεται η πρώτη αξιοποίηση φυσικού αερίου από την Αφροδίτη με τα δεδομένα που έχουμε ενώπιον μας σήμερα;
Με τα δεδομένα που έχουμε σήμερα ενώπιον μας το χρονοδιάγραμμα παραμένει για 2025-2026 υπάρχουν όμως αρκετά πράγματα που πρέπει να γίνουν. Είναι ένα γεμάτο χρονοδιάγραμμα στο οποίο πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες μελέτες Feed να παρθεί η τελική επενδυτική απόφαση να γίνει και η επιβεβαιωτική γεώτρηση Α3 να γίνουν οι μελέτες όσο αφορά το marketing και την αξιοποίηση του φυσικού αερίου το οποίο συνδέεται και με τον αγωγό ο οποίος θα παίρνει το φυσικό αέριο στο Ιντκού της Αιγύπτου. Είχαμε μια πολύ παραγωγική συζήτηση με τον Υπουργό Πετρελαίου της Αιγύπτου όπου είπαμε ότι θα στηθεί μια ομάδα εργασίας η οποία θα εξετάσει με πολύ πιο μεγάλη λεπτομέρεια τα θέματα αυτά για να έρθει πλέον με εισηγήσεις κοστολογημένες όσο αφορά τους διάφορους τρόπους που μπορεί να γίνει ο αγωγός αυτός σε συνεργασία με τις εταιρείες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι οι εταιρείες που θα πραγματοποιήσουν αυτό το έργο.
Δημιουργήθηκε μια εντύπωση στον κόσμο και θα ήθελα να το απαντήσουμε αυτό. Τόσα χρόνια λέμε συνεχώς ότι χρειάζονται περισσότερα βήματα. Παίρνει γενικότερα 10 χρόνια η ανάπτυξη ενός κοιτάσματος;
Για να δώσουμε το παράδειγμα του Ισραήλ, νομίζω η Noble πήγε στο Ισραήλ το 1998 και τα τελευταία 2-3 χρόνια έχουμε εκμετάλλευση οπόταν ναι είναι σωστό να πούμε στον κόσμο ότι δεν μπορούν να γίνουν αυτά τα πράγματα στο άψε σβήσε. Το άλλο σημαντικό που πρέπει να πούμε είναι ότι πάντοτε εξαρτάται από τη βιωσιμότητα μιας επένδυσης το αποτέλεσμα. Όλα αυτά εξαρτώνται από τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, τη δυνατότητα εξαγωγής, το γεγονός ότι δυστυχώς στην Κύπρο επειδή είμαστε μια νέα αγορά, δεν έχουμε τις υποδομές οι οποίες να μειώνουν το κόστος. Δηλαδή κάποιος που θα αναπτύξει το κοίτασμα Αφροδίτη πρέπει να το αναπτύξει από το μηδέν και αυτό σίγουρα συμβάλλει στη βιωσιμότητα του έργου. Εμείς ως Κυβέρνηση έχουμε καθήκον να κάνουμε όσο πιο βιώσιμη και φιλική προς τους επενδυτές τη δυνατότητα ανάπτυξης των κοιτασμάτων μας, αφετέρου όμως προστατεύοντας τα συμφέροντα της ΚΔ. Πιστεύω ότι κάνουμε και έχουμε κάνει ότι είναι δυνατό προς αυτή την κατεύθυνση αλλά σίγουρα εξαρτόμαστε και από τις συνθήκες της αγοράς.
Πάντως ο κ. Έλληνας χθες μιλώντας στον Alpha είπε ότι πάλιωσαν οι σχεδιασμοί που κάναμε πριν 10 χρόνια για εμπορική αξιοποίηση του Αφροδίτη, έχουμε νέα δεδομένα λέει, μια πράσινη συμφωνία της ΕΕ, χαμηλές τιμές φυσικού αερίου και τα πράγματα είναι εξαιρετικά δύσκολα.
Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε και έχει δίκαιο ο κ. Έλληνας σε αυτό που λέει, είναι ότι το μέλλον είναι πράσινο και οι ενεργειακοί σχεδιασμοί του κράτους και είναι αυτό που λέγαμε πριν ότι είμαστε το Υπουργείο Ενέργειας Εμπορίου και Βιομηχανίας και εξετάζουμε εκτός από τους υδρογονάνθρακες και την ενέργεια. Στην ενέργεια υπάρχει μια στρατηγική η οποία αγκαλιάζει και αναπτύσσει όλους τους τομείς της ενέργειας. Το φυσικό αέριο είναι ένα κομμάτι από όλη αυτή την πορεία και στρατηγική και ένας τρόπος μετάβασης στην εντελώς πράσινη ενέργεια. Έτσι πρέπει να το βλέπουμε και να το διαχειριζόμαστε. Οπόταν σίγουρα έχουν αλλάξει τα δεδομένα στην Ευρώπη, σίγουρα έχουμε κάποιους φιλόδοξους στόχους και η Κύπρος οφείλει να είναι πιο φιλόδοξη και έχει γίνει πιστεύω στον τρόπο που αντιμετωπίζει την πράσινη συμφωνία και ολους τους επιμέρους στόχους που απορρέουν από αυτή και το φυσικό αέριο μπορεί να μας βοηθήσει να μεταβούμε σε μια πολύ πιο πράσινη εποχή τόσο με την έλευση του ΦΑ στην Κύπρο μέσω του έργου που γίνεται στο Βασιλικό, όπως επίσης και με την ανάπτυξη των κοιτασμάτων μας από τα οποία το φυσικό αέριο δεν χρειάζεται να χρησιμοποιείται μόνο στην Ευρώπη. Συνεχώς εξετάζουμε και άλλες αγορές και αυτό γίνεται από την ΕΥΚ που κάνει συνεχώς αναλύσεις. Υπάρχει ζήτηση για φυσικό αέριο στην Ασία, την Ινδία και όλα πρέπει να αναλύονται σε αυτό το ευρύτερο σχέδιο. Πιστεύω πάρα πολύ στις προοπτικές της Κύπρου ως ένας προορισμός για επενδύσεις στην πράσινη ενέργεια και για αυτό εξετάζουμε και με τις διασυνδέσεις όπως το EuroAsia Interconnector για το οποίο γίνεται μια τεράστια προσπάθεια για άντληση χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και άλλες ενέργειες που χρειάζεται να γίνουν για την υλοποίηση, όπως επίσης και για την αποθήκευση όπου η ΡΑΕΚ πάλι εργάζεται πάνω σε ένα σχέδιο ρυθμιστικό για την αποθήκευση για το οποίο ως Υπουργείο Ενέργειας συζητάμε και με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Όπως επίσης και διαφορές άλλες τεχνολογίες όπως το υδρογόνο για παράδειγμα που συζητείται στην Ευρώπη. Το φυσικό αέριο έχει ρόλο να παίξει ακόμα και στην παραγωγή μπλε υδρογόνου οπότε πρέπει να δούμε όλες αυτές τις προοπτικές και εξελίξεις συνολικά για να έχουμε ένα σωστό σχεδιασμό. Η ΡΑΕΚ έχει ένα πολύ σημαντικό ρόλο να παίξει στη ρύθμιση της αγοράς ενέργειας ώστε να υπάρχει μια σωστή ισορροπία μεταξύ πράσινης και συμβατικής ενέργειας και των διαφόρων φορέων και εμπλεκομένων και στον ιδιωτικό τομέα με το άνοιγμα της αγοράς του ηλεκτρισμού.
Απ’ ότι καταλαβαίνω ο στόχος για εξαγωγή του φυσικού αερίου μας και της περιοχής μας προς την Ευρώπη αρχίζει να απομακρύνεται εξαιτίας των εξελίξεων αυτών και απομακρύνει και το έργο του EastMed ακόμα πιο πολύ απ’ ότι ήδη ήταν;
Πιστεύω ότι το φυσικό αέριο θα χρησιμοποιείται αρκετά ευρέως σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και για αυτό υπήρξε πρόσφατα μια προσπάθεια από τον Υπουργό του Ισραήλ για προσέγγιση και άλλων χωρών της ΕΕ για να γίνει συζήτηση για πιθανή συμπερίληψη τους στο έργο του EastMed. Υπήρξε έντονο ενδιαφέρον και συμμετείχαν έξι χώρες στη συγκεκριμένη τηλεδιάσκεψη και αναμένουμε να δούμε ποιες από αυτές ενδιαφέρονται αν και καταρχήν ενδιαφέρον έχουν εκφράσει οι πλείστες.
Χθες βρεθήκατε στο Κάιρο του EasMed Gas Forum μια συνεργασία προς εξεύρεση βέλτιστων λύσεων για αξιοποίηση του φυσικού αερίου της περιοχής. Πρακτικά αυτό που μας πάει;
Το θετικό με αυτό τον οργανισμό είναι ότι έχει και την πολιτική πτυχή αλλά και την πρακτική γιατί όντως τέθηκαν στο τραπέζι αρκετές πρωτοβουλίες που έχουν να κάνουν με συγκεκριμένα θέματα και συζητήσεις. Από πρακτικής πλευράς είναι σημαντικό ότι ο οργανισμός έχει πάρει σάρκα και οστά ολοκληρώνει το εξαιρετικό έργο που έχει κάνει μέχρι σήμερα η Αίγυπτος όσο αφορά το λειτουργικό κομμάτι ώστε να παραδοθεί στην Κύπρο η Προεδρία την 1/1/2022 και για εμάς αυτό είναι μια πολύ μεγάλη τιμή και μας χαροποιεί ιδιαίτερα. Όμως ήδη τέθηκαν και κάποιες άλλες δράσεις στο τραπέζι όπως η μακροχρόνια στρατηγική του οργανισμού η οποία συζητήθηκε χθες γίνονται προσπάθειες για την κατάρτιση κάποιου εγγράφου μέχρι την επόμενη συνάντηση. Έχουν επίσης τεθεί θέματα που έχουν να κάνουν με την αειφόρο ανάπτυξη, την πράσινη ανάπτυξη πάμε πίσω σε εκείνα που λέγαμε κατά πόσο πρέπει να διευρυνθεί κιόλας η θεματολογία του οργανισμού για να συμπεριλαμβάνει πέραν από το αέριο και άλλες μορφές ενέργειας κάτι το οποίο ως Κύπρος είμαστε ιδιαίτερα θετικοί ως μέλος της ΕΕ. Πέραν αυτού συζητήθηκε και το θέμα της μείωσης των ρύπων των πλοίων, της χρήσης φυσικού αερίου από τα πλοία και επίσης και η συμμετοχή των εταιρειών που συμμετέχουν σε υποεπιτροπές. Πρέπει όπως είπε ο Υπουργός Πετρελαίου της Αιγύπτου να βρούμε τον τρόπο οι συζητήσεις των εταιρειών αυτών να είναι καρποφόρες. Να δημιουργηθούν συγκεκριμένες ομάδες εργασίας.
Είδαμε και τη Γαλλία να εντάσσεται ως μέλος και τις ΗΠΑ ως παρατηρητής…μένει μια άλλη χώρα εκτός και στείλατε και ένα μήνυμα χθες.
Εμάς το μήνυμα μας πάντα είναι ότι το φόρουμ αυτό δεν θέλει να αποκλείσει κανένα. Όντως είναι πολύ σημαντικό ότι και η ΕΕ και από χθες οι ΗΠΑ είναι παρατηρητές και συνεισφέρουν οικονομικά στον οργανισμό πράγμα που δείχνει έμπρακτα τη στήριξη τους και το γεγονός ότι έχει γίνει πλήρες μέλος η Γαλλία για εμάς είναι μια τεράστια ένδειξη της εμπιστοσύνης και του ενδιαφέροντος που έχει προσελκύσει το φόρουμ αυτό και μας δίνει ελπίδα ότι θα έχει ουσιαστική σημασία η δουλειά που θα γίνει από αυτόν τον οργανισμό. Τώρα απ’ εκεί και πέρα όλες οι χώρες είναι ευπρόσδεκτες νοουμένου ότι γεωγραφικά δεν είναι άσχετες. Η Τουρκία σίγουρα είναι μια δύναμη στην περιοχή και θα μπορούσε σίγουρα να συμπεριληφθεί όμως και το καταστατικό του οργανισμού είναι ξεκάθαρο ότι η όποια χώρα έρχεται να συμμετέχει να ακολουθεί τις ίδιες πρακτικές να μοιράζεται τις ίδιες αξίες και να συμμορφώνεται με τις αρχές και πρόνοιες του διεθνούς δικαίου. Επομένως σίγουρα είναι μια δυνατότητα η συμπερίληψη της Τουρκίας όμως πρέπει και αυτές οι προϋποθέσεις να τηρούνται. Κάτι άλλο που πρέπει να αναφερθεί είναι ότι τα 7 ιδρυτικά μέλη του οργανισμού πρέπει να εκφέρουν τη θετική τους άποψη για να γίνει κάποια χώρα μέλος.
Επόμενες γεωτρήσεις. Τί γίνεται;
Προχωρούμε καλά με τις εταιρείες, οι εταιρείες προχωρούν και σε πρακτικό επίπεδο ώστε το τελευταίο τρίμηνο του έτους να έχουμε εξελίξεις απ’ όλες τις κοινοπραξίες που δραστηριοποιούνται στην ΑΟΖ. Επομένως έχουμε κάνει κάποια θετικά βήματα είμαστε σε συνεχή συνεννόηση, έχουμε εισάξει και ένα πρωτόκολλο για να έρχονται άτομα στην Κύπρο και για τις διαδικασίες προετοιμασίας που έχουν ήδη αρχίσει και ελπίζουμε ότι θα πάνε όλα καλά.
Πότε το βλέπετε;
Έχουν γίνει κάποιοι προκαταρκτικοί σχεδιασμοί ούτως ώστε να μην υπάρξει και ιδιαίτερη αλληλοεπικάλυψη όμως θα είναι όλες περίπου κατά την ίδια περίοδο τους τελευταίους μήνες του χρόνου.
