Καθόλου τυχαία δεν είναι τα “σεμινάρια” ιστορίας που δίνει με κάθε αφορμή ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν σε σχέση με την Ουκρανία. Αν κανείς παρακολουθήσει προσεκτικά τις αναφορές του, καταλαβαίνει πως ένας από τους στρατηγικούς στόχους του Πούτιν είναι να επιβάλει τη δική του ανάγνωση της ιστορίας στους Ουκρανούς που ζουν πλέον υπό κατοχή, αποκαλύπτοντας έτσι το πραγματικό κίνητρο για τον βίαιο πόλεμο που διεξάγει τα τελευταία χρόνια.
Μια εξαιρετική ανάλυση του διαδικτυακού περιοδικού Foreign Policy, εξηγεί πως πίσω από τους θανάτους αμάχων, τις μαζικές απελάσεις και τις αυτοκτονίες που παρατηρούνται στις κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας, βρίσκεται η υλοποίηση του στόχου της ενσωμάτωσης αυτών των εδαφών και των πληθυσμών τους στη Ρωσία. Σε περίπτωση που η ανθρωπότητα αγνοήσει τους μαζικούς τάφους στη Μαριούπολη, ή αποτύχει να καταλάβει την ευρύτερη θεώρηση πίσω από τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, τότε κινδυνεύει να μην αντιληφθεί το ευρύτερο όραμα αυτών των επχιειρήσεων: τη σκόπιμη εξόντωση της ουκρανικής ταυτότητας.
Ανάμεσα σε άλλα, η Μόσχα στοχευμένα επιχειρεί τη ρωσσοποίηση των πληθυσμών στις κατεχόμενες περιοχές, χρησιμοποιώντας το εργαλείο της προπαγάνδας η οποία εξελίσσεται οριζόντια, στην εκπαίδευση, την κουλτούρα, τον πολιτισμό χρησιμοποιώντας στρατιωτικά εργαλεία για διαγραφή των αφηγημάτων της ουκρανικής ιστορίας.
Όσοι αντιδρούν, πληρώνουν βαρύ τίμημα, αρχικά ψυχολογικό, στη συνέχεια σωματικό. Σε όλες τις κατεχόμενες περιοχές, οι ρωσικές δυνάμεις είχαν λίστα με τα ονόματα πατριωτών Ουκρανών, τους οποίους συνέλαβαν, βασάνισαν και αν δεν συμμορφώνονταν, τους εκτελούσαν. Από την αρχή, όπως κατέστησε σαφές ο Πούτιν σε ένα δοκίμιο του Ιουνίου 2021 με τίτλο «Η ιστορική ενότητα των Ρώσων και των Ουκρανών», η πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας προοριζόταν ως πόλεμος γενοκτονίας.
Η γενοκτονία στοχεύει στον εκμηδενισμό της ταυτότητας και της ύπαρξης ενός συγκεκριμένου γκρουπ. Σε αυτή την περίπτωση των Ουκρανών. Λίγο πριν οι Ρώσοι πάρουν τον έλεγχο του Kherson και της Zaporizhzhia, η Ρωσία εξαπέλυσε μια καμπάνια πολιτιστικής προπαγάνδας, η οποία περιελάμβανε την ανακήρυξη των επετείων προσάρτησης ως εθνικές εορτές, την τυποποίηση των πολιτιστικών πρακτικών για να ευθυγραμμιστούν με τα ρωσικά πρότυπα, την ίδρυση ιστορικών μουσείων προπαγάνδας και την εκ νέου σοβιετοποίηση των ονομάτων των δρόμων και των μνημείων.
Αυτές οι προσπάθειες είχαν ως στόχο την ταχεία ενσωμάτωση των κατεχόμενων εδαφών στον ευρύτερο ρωσικό πολιτιστικό και νομικό ιστό, μια στρατηγική που θυμίζει την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και σε αντίθεση με τις πιο κατακερματισμένες μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν στις λεγόμενες Δημοκρατίες του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ στην ανατολική Ουκρανία μετά το 2014.
Σε περιοχές όπου η τοπική αντίσταση είναι πιο ισχυρή, όπως η Μελιτόπολη και το Μπερντιάνσκ, υπάρχει μια εντατική προσπάθεια για πολιτιστική και εκπαιδευτική ρωσσοποίηση. Ο σχηματισμός στρατιωτικοποιημένων ομάδων νεολαίας—συμπεριλαμβανομένου του Yunarmiya (Young Army), ενός στρατιωτικού-πατριωτικού κινήματος για παιδιά και νέους που ξεκίνησε από τον Ρώσο υπουργό Άμυνας Sergei Shoigu το 2016, και τους Eaglets of Russia—είναι ευρέως διαδεδομένος, αλλά η κλίμακα και η προβολή τέτοιων προγραμμάτων ποικίλλουν ανάλογα με τη στρατηγική στρατιωτική αξία κάθε περιοχής στη Ρωσία. Η φύση και η ένταση της προπαγάνδας ποικίλλει επίσης, με έντονη έμφαση στις αφηγήσεις της σοβιετικής εποχής στο Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ, οι οποίες πιθανότατα δημιουργήθηκαν σκόπιμα για να ευθυγραμμιστούν με τις πρόσφατες ιστορικές αφηγήσεις και τις πολυπολιτισμικές ταυτότητες της περιοχής.
Ενώ οι τεχνικές για την καταστολή της ουκρανικής ταυτότητας μπορεί να προσαρμοστούν, οι βασικοί στόχοι των ρωσικών ενημερωτικών εκστρατειών είναι σταθεροί. Αυτές οι προσπάθειες τονίζουν ακατάπαυστα τις κοινές ιστορικές και πολιτιστικές ρίζες των περιοχών με τη Ρωσία, επαινώντας τα σοβιετικά επιτεύγματα και την ανατολική σλαβική κληρονομιά.
Αντιμέτωποι με κατακτητές που θεωρούν την εθνική τους ύπαρξη ως απειλή, η πολιτιστική αντίσταση των Ουκρανών στα κατεχόμενα εδάφη δεν είναι μόνο μια άρνηση υποταγής στην προπαγάνδα του Κρεμλίνου – είναι ένα ουσιαστικό μέρος της επιβίωσης της Ουκρανίας.
Πηγή: Foreign Policy
