Με στοχευμένες προσπάθειες και ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, η Κύπρος επιδιώκει να μειώσει τη χρήση αντιμικροβιακών φαρμάκων στην κτηνοτροφία, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της μικροβιακή αντοχής που ευθύνεται για εκατομμύρια θανάτους σε όλο τον κόσμο ετησίως.

Η Κύπρος, παραμένει η πρώτη χώρα στην ΕΕ στην κατανάλωση και διάθεση ουσιών με αντιμικροβιακή δράση στα ζώα. Ωστόσο μέσα από στοχευμένα προγράμματα έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια να σημειώσει σημαντική πρόοδο.

Το Σαββατοκύριακο 6-7 Ιουλίου εκπαιδευτές από την Ευρώπη, βρέθηκαν στη Λάρνακα, για μια διήμερη εκπαίδευση στη σωστή χρήση αντιμικροβιακών ουσιών, που διοργανώθηκε με την συνεργασία των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Γεωργίας, του Παγκύπριου Κτηνιατρικού Συλλόγου και με την χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Με αφορμή το σεμινάριο εμπλεκόμενοι φορείς και εκπαιδευτές μίλησαν στο ΚΥΠΕ για την πρόοδο και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Κύπρος.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat οι θάνατοι λόγω της αντιμικροβιακής αντοχής στην ΕΕ ανήλθαν τον 2020 στους 2.100  και στους 89 Στην Κύπρο. Οι οικονομικές επιπτώσεις στα συστήματα υγείας υπολογίζονται στο 1 δισεκατομμύριο ευρώ ετησίως σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ.

Σε επίπεδο ΕΕ έχει τεθεί ως στόχος η μείωση κατά 50% του επιπέδου χρήσης ουσιών με αντιμικροβιακή δράση μέχρι το 2030. Στο δρόμο αυτό βρίσκεται και η Κύπρος. Μιλώντας στο ΚΥΠΕ, ο Διευθυντής των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών Χριστόδουλος Πίπης, ανέφερε ότι στόχος είναι η όσο το δυνατό μεγαλύτερη μείωση της χρήσης ουσιών με αντιμικροβιακή δράση από μέρους των κτηνοτρόφων και των υπεύθυνων υγείας που παρακολουθούν τα υποστατικά από κτηνιατρικής άποψης.

Μείωση 23,4% στις πωλήσεις αντιμικροβιακών φαρμάκων

Ο κ. Πίπης, εξήγησε πώς το πρόβλημα της αλόγιστα υπερβολικής και μη ορθολογικής χρήσης ουσιών με αντιμικροβιακή δράση προέκυπτε ουσιαστικά από τον τομέα της χοιροτροφίας και της πτηνοτροφίας.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, όπως ανέφερε, αποφασίστηκε από τις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες η εγκαθίδρυση, σε συνεργασία με τον Κυπριακό Οργανισμό Αγροτικών Πληρωμών, παρέμβασης με στόχο τη μείωση της χρήσης των αντιβιοτικών, στο πλαίσιο των σχεδίων Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2023 – 2027.

Η παρέμβαση αφορούσε σε στρατηγικές δράσεις τριετούς διάρκειας στις χοιροτροφικές μονάδες για τη μείωση της χρήσης και διάθεσης ουσιών με αντιμικροβιακή δράση. Η συγκεκριμένη δράση περιλάμβανε μεταξύ άλλων σύναψη σύμβασης με ιδιώτη κτηνίατρο, ετήσιο πρόγραμμα εμβολιασμού και εφαρμογή εγκεκριμένου σχεδίου βιοασφάλειας και αξιολόγηση της υγείας των ζώων μέσω εργαστηριακής διερεύνησης. Η επιτυχής εφαρμογή οδήγησε σε 23,4% μείωση των ετήσιων πωλήσεων ουσιών με αντιμικροβιακή δράση, στις εκτροφές που συμμετείχαν.

«Κλειδί στην όλη προσπάθεια μείωσης της χρήσης ουσιών με αντιμικροβιακή δράση, είναι η συνειδητοποίηση της σοβαρότητας του συγκεκριμένου ζητήματος από τους εμπλεκομένους φορείς και η συνειδητή και με θετικό πνεύμα συμμετοχή και συμβολή τους στην όλη προσπάθεια, η οποία αποτελεί ομαδική προσπάθεια και όχι ατομική πρωτοβουλία», ανέφερε.

O κ. Πίπης πρόσθεσε ότι παρόμοιες δράσεις θα εφαρμοστούν και στην πτηνοτροφία και ακολούθως σε άλλα ζωικά είδη όπως μικρά και μεγάλα μηρυκαστικά, ζώα συντροφιάς και κουνέλια.

Επίσης ανέφερε ότι οι υπηρεσίες στοχεύουν στην εγκαθίδρυση συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης ώστε να υπάρχει σε πραγματικό χρόνο επιτήρηση, παρακολούθηση και αξιολόγηση της συμπεριφοράς των υπεύθυνων υγείας οι οποίοι θα συνταγογραφούν αποκλειστικά τη χρήση ουσιών με αντιμικροβιακή δράση. Προγραμματίζονται επίσης, όπως είπε, επιμορφωτικές συναντήσεις με τους εμπλεκόμενους.

Η ασφάλεια των κρεάτων στην αγορά

Ωστόσο ο Διευθυντής των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών  διαβεβαίωσε ότι το κρέας και τα κρεοπαρασκευάσματα που διατίθενται στην αγορά είναι, από υγειονομικής άποψης, ασφαλή για ανθρώπινη κατανάλωση τόσο από άποψης υγείας, ευημερίας των ζώων, κρεοσκοπικού ελέγχου στα σφάγια όσο και από άποψης επιπέδου χρήσης ουσιών με αντιμικροβιακή δράση.

Αυτό, όπως είπε, στοιχειοθετείται από τα αποτελέσματα, τόσο των ελέγχων ρουτίνας που διενεργούν οι Κτηνιατρικές Υπηρεσίες, αλλά και των εντατικών ελέγχων κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, Πάσχα και Δεκαπενταυγούστου όσο και του προγράμματος ελέγχου και επιτήρησης της παρουσίας υπολειμμάτων ουσιών με αντιμικροβιακή δράση, το οποίο εφαρμόζεται σύμφωνα με την σχετική ενωσιακή νομοθεσία. Σε περίπτωση που στους δειγματοληπτικούς ελέγχους διαπιστωθεί υπέρβαση των μέγιστων επιτρεπτών ορίων παρουσίας ουσιών, τα κρέατα κατάσχονται και καταστρέφονται και αφαιρούνται από την τροφική αλυσίδα.

Μείωση 50% στη χρήση αντιβιοτικών στα χοιροστάσια

Ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Γεωργίας Ανδρέας Γρηγορίου, μιλώντας στο ΚΥΠΕ, χαιρέτησε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που πραγματοποιήθηκε στη Λάρνακα, τονίζοντας τη σημασία της ορθολογιστικής χρήσης αντιμικροβιακών φαρμάκων.

«Δυστυχώς όσο περνούν τα χρόνια φαίνεται ότι υπάρχει μια αντιμικροβιακή αντοχή στη χρήση αυτών των φαρμάκων, για αυτό η χρήση τους θα πρέπει να είναι η σωστή, η προβλεπόμενη από τους αρμόδιους, από τους ειδικούς, από τους κτηνιάτρους εκεί και όπου χρειάζεται, ακριβώς για να μειώσουμε την αντιμικροβιακή αντοχή σε αυτές τις ουσίες», ανέφερε.

Περαιτέρω σημείωσε πως τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια θετική εξέλιξη, ιδιαίτερα με τη μείωση των αντιβιοτικών φαρμάκων κατά 50% στα χοιροστάσια, μέσω του προγράμματος που εφαρμόζουν οι κτηνιατρικές υπηρεσίες σε συνεργασία με τους χοιροτρόφους.

Την πρόοδο στον τομέα της χοιροτροφίας επιβεβαίωσε και η Αντιπρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Χοιροτρόφων Κατερίνα Χατζηκυριάκου.

Όπως είπε, η μείωση αυτή οφείλεται στο ότι ανοίχτηκαν συγκεκριμένα σχέδια στην Κοινή Αγροτική Πολιτική, δίνοντας κίνητρα στους χοιροτρόφους να κάνουν αυτή την προσπάθεια. Αυτή τη στιγμή, όπως είπε, πολύ λίγοι χοιροτρόφοι έχουν μείνει εκτός σχεδίου.

Σημείωσε επίσης ότι με την ένταξη νέων γενιών στο επάγγελμα το θέμα αντικρίζεται διαφορετικά σε σχέση με το παρελθόν, όπου υπήρχε μεγαλύτερη χρήση αντιβιοτικών για επίλυση των προβλημάτων που αντιμετώπιζαν τα ζώα.

Ο Δημήτρης Παραδεισιώτης εκ μέρους των πτηνοτροφείων «Παραδεισιώτης»,  αναφέρθηκε στα μέτρα προστασίας και βιοασφάλειας που λαμβάνονται στα υποστατικά τους.

«Μειώνοντας το μικροβιακό φορτίο ουσιαστικά εντός και εκτός υποστατικών, οι ασθένειες δεν μεταδίδονται τόσο εύκολα, οπότε δεν υπάρχει ανάγκη να χρησιμοποιήσεις αντιμικροβιακά φάρμακα για να μειώσεις την εξάπλωση των ασθενειών», ανέφερε.

Αυξημένο το ενδιαφέρον από τους εμπλεκόμενους διαπίστωσαν οι Ευρωπαίοι εκπαιδευτές

Η διαχειρίστρια του έργου της εκπαίδευσης για  μείωση των αντιμικροβιακών φαρμάκων Μόνικα Ζαμπάλα από την Ισπανία, ανέφερε ότι η εταιρεία στην οποία εργάζεται ανέλαβε το έργο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ήδη προχώρησαν στην εκπαίδευση επτά κρατών – μελών.

Σημείωσε ότι το ενδιαφέρον στην Κύπρο, υπερέβη τις αρχικές εκτιμήσεις. Περίπου 75 άτομα παρακολούθησαν το πρόγραμμα, κάτι το οποίο χαρακτήρισε ως ιδιαίτερη επιτυχία.

«Το ενδιαφέρον που έδειξαν, ο τρόπος που εργάστηκαν, οι ερωτήσεις που απαντήθηκαν, η σχέση μεταξύ των αγροτών και των κτηνιάτρων, ήταν πραγματικά μια πολύ καλή εμπειρία», πρόσθεσε.

Η κ. Ζαμπάλα επεσήμανε ότι πριν από δύο χρόνια, η Κύπρος είχε ένα από τα υψηλότερα επίπεδα κατανάλωσης αντιμικροβιακών ανά κιλό κρέατος στην ΕΕ, ωστόσο, πρόσφατες μελέτες περιπτώσεων που παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης δείχνουν ότι οι Κύπριοι αγρότες εφαρμόζουν τώρα μέτρα για τη σημαντική μείωση της χρήσης αντιμικροβιακών και ότι ένα από τα μεγαλύτερα χοιροστάσια έχει ήδη πετύχει μείωση 95% στη χρήση αντιβιοτικών.

Ο Ιταλός συντονιστής της εκπαίδευσης και αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Κτηνιάτρων της Ευρώπης (FVE), Μασέντζιο Φορνασιέ, ξεκαθάρισε ότι δεν μπορεί να υπάρξει πλήρης απαλλαγή από την χρήση αντιβιοτικών, ωστόσο η χρήση τους πρέπει να είναι συνετή και μόνο όταν πραγματικά χρειάζεται.

«Πρέπει να χρησιμοποιούμε αντιβιοτικά μόνο όταν χρειάζεται, όχι επειδή δεν γνωρίζουμε ή επειδή μπορεί να είναι χρήσιμα ή μπορεί και όχι. Γι’ αυτό λοιπόν πρέπει να έχουμε ξεκάθαρη διάγνωση του ζώου, και σωστή θεραπεία με βάση τη διάγνωση», ανέφερε.

Ο κ. Φορνασιέ αναφέρθηκε επίσης στις συγκεκριμένες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Κύπριοι αγρότες, όπως οι υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι, η ποιότητα του νερού και τα ζητήματα χρήσης νερού, προκλήσεις ωστόσο που αντιμετωπίζονται και σε άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου.

«Αν θέλετε να μειώσετε τη χρήση αντιμικροβιακών, πρέπει να εργαστείτε πολύ για τη βελτίωση των τεχνικών κτηνοτροφίας, τη διαχείριση των θερμοκρασιών, της υγρασίας και των διαδικασιών καθαρισμού. Αυτό απαιτεί χρόνο και πόρους», εξήγησε.

Από πλευρά του ο Μιχάλης Κακάνης, ένας εκ των εκπαιδευτών και κτηνίατρος στην περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας σημείωσε το μεγάλο επίπεδο συμμετοχής και τον ενεργό διάλογο που αναπτύχθηκε σε σχέση με την εφαρμογή όλων αυτών που επιβάλλει ο ευρωπαϊκός κανονισμός.

«Είμαι σίγουρος ότι θα αναπτυχθεί ένα δίκτυο ενεργής συνεργασίας, μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων με σκοπό να διασφαλίσουμε την προστασία της υγείας των ζώων αλλά και της δημόσιας υγείας», ανέφερε.

Εφαρμογή ευρωπαϊκού νόμου και αντιμετώπιση ελλείψεων σε εμβόλια ζητούν οι κτηνίατροι

Η αντιπρόεδρος του Παγκύπριου Κτηνιατρικού Συλλόγου Νεκταρία Ιωάννου Αρσένογλου, μιλώντας στο ΚΥΠΕ, τόνισε τον ρόλο των κτηνιάτρων στη σωστή και ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών. 

Σημείωσε ότι ο στόχος της μείωση είναι εφικτός και υπάρχουν ήδη καλά παραδείγματα σε υποστατικά, παρά το γεγονός ότι η Κύπρος δεν μπορεί να είναι στα ίδια επίπεδα με τις βόρειες χώρες  που έχουν διαφορετικές κλιματολογικές συνθήκες,

Εξέφρασε επίσης τη θέση του Κτηνιατρικού Συλλόγου ότι τα κέντρα λήψης αποφάσεων στην Κύπρο πρέπει να βοηθήσουν να εφαρμοστεί το άρθρο 25 του ευρωπαϊκού νόμου για την υγεία των ζώων, το οποίο προνοεί τους τακτικούς κλινικούς ελέγχους από κτηνίατρο σε όλες τις εγκαταστάσεις που έχουν ζώα.

«Με αυτή την εφαρμογή του άρθρου είμαι σίγουρη ότι θα έχουμε πολύ καλύτερα αποτελέσματα στο μέλλον», ανέφερε.

Ανέφερε τέλος ότι θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις εμβολίων που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια λόγω της αλλαγής του νόμου των φαρμάκων, ώστε να υπάρχουν τα όπλα για την πρόληψη των ασθενειών με αποτέλεσμα να μην χρησιμοποιούνται αντιμικροβιακές ουσίες σε τόσο μεγάλη ποσότητα.