Το τελευταίο διάστημα έχει ανοίξει εκ νέου η συζήτηση αναφορικά με το πρότυπο του ευρωπαϊκού «Μοντέλου Στόχου», γνωστό και ως «Target Model», του ενιαίου μοντέλου χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και στο οποίο λανθασμένα αποδίδεται η ευθύνη για το υψηλό κόστος της ενέργειας.

Ιδιαίτερη δε ανησυχία και προβληματισμό προκαλούν και οι δηλώσεις του αρμόδιου Υπουργού Ενέργειας κ. Γιώργου Παπαναστασίου, ότι εξετάζεται το ενδεχόμενο αλλαγών στους ενεργειακούς σχεδιασμούς, παραπέμποντας στην υιοθέτηση του μοντέλου Single Buyer Model.

Η συζήτηση αυτή κινείται προς την εντελώς λανθασμένη κατεύθυνση και το μόνο που πετυχαίνει είναι να αποπροσανατολίζει από τις παθογένειες του ενεργειακού συστήματος και τους πραγματικούς λόγους για τους οποίους οι καταναλωτές καλούνται σήμερα να πληρώνουν αυξημένο κόστος. Κι αυτοί δεν είναι άλλοι από την εξάρτηση από τη συμβατική παραγωγή, την έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού, την αποτυχία στην αναβάθμιση του δικτύου και η τεράστια καθυστέρηση στην εισαγωγή φυσικού αερίου στην Κύπρο.

Στο πιο πάνω πλαίσιο, ο Σύνδεσμος Αγοράς Ηλεκτρισμού (ΣΑΗ) επισημαίνει τα ακόλουθα:

1.           Η άποψη ότι το ευρωπαϊκό Μοντέλο Στόχος (Target Model) είναι η αιτία για τις υψηλές τιμές της χονδρεμπορικής αγοράς κατά τα τελευταία χρόνια, δεν εδράζεται σε επιστημονικά δεδομένα. Αντιθέτως, η φιλοσοφία του Μοντέλου Στόχος, το οποίο έχει υιοθετηθεί από όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περιλαμβανομένης και της Κύπρου από το 2012, βασίζεται σε μελέτες, επιστημονικά δεδομένα και εμπειρογνώμονες στον τομέα της ενέργειας. Είναι το λιγότερο απαράδεκτη η βεβιασμένη προσπάθεια αμφισβήτησης του μοντέλου αυτού, από όσους δεν εξειδικεύονται στον τομέα της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

2.           Η εφαρμογή του Single Buyer Model εγείρει ένα μείζον ζήτημα: Τι θα γίνει με τη συμβατική παραγωγή, είτε αυτή προέρχεται από την ΑΗΚ παραγωγή είτε από άλλους παραγωγούς ενέργειας από τη στιγμή θα υπάρχει πληθώρα δυναμικότητα παραγωγής; Με ποια κριτήρια θα συμμετέχουν στην αγορά αυτές οι μονάδες;

3.           Η αυθαίρετη αλλαγή του Μοντέλου – Στόχος, την ώρα που εδώ και μια δεκαετία έχουν γίνει στον τομέα της ενέργειας μεγάλες επενδύσεις, τόσο από τον ιδιωτικό όσο και από τον δημόσιο τομέα (ΔΣΜΚ, ΔΣΔ, προσωπικό, λογισμικά κτλ.), στη βάση του μακροπρόθεσμου ενεργειακού σχεδιασμού, στέλνει λανθασμένα μηνύματα παραπέμποντας σε μια χώρα με αβέβαιο επενδυτικό περιβάλλον και αλυσιδωτές συνέπειες για την ίδια την οικονομία.

4.           Σε αντίθεση με άλλα μοντέλα, το Μοντέλο-Στόχος δίνει χώρο για επενδύσεις, καθώς επίσης περιθώριο για ανάπτυξη και βελτίωση άλλων τεχνολογιών παραγωγής ηλεκτρισμού, οι οποίες σήμερα μπορεί να μην βρίσκονται σε ώριμο στάδιο, αλλά μελλοντικά θα συμβάλλουν θετικά το ενεργειακό μείγμα της Κύπρου.

5.           Η απόκλιση από την εφαρμογή του Μοντέλου – Στόχος, καταστρατηγεί τις αρχές του ανταγωνισμού και δημιουργεί σοβαρές στρεβλώσεις τις οποίες έχουμε ζήσει και στο παρελθόν όταν απουσιάζει ο ελεύθερος ανταγωνισμός στην αγορά.

6.           Στο Μοντέλο-Στόχος, σε αντίθεση με τα όσα λέγονται από όσους διαφωνούν με την εφαρμογή του, υπάρχει ήδη πρόνοια για διμερή συμβόλαια, για όποιον επιθυμεί να προχωρήσει σε σύναψή τους, συμπεριλαμβανομένου και της ΑΗΚ Προμήθεια.

Συμπερασματικά, αντί να δαιμονοποιείται ο σχεδιασμός αγοράς του Μοντέλου Στόχος, που βασίζεται σε στέρεες οικονομικές αρχές στον πυρήνα της αρχιτεκτονικής του σχεδιασμού του, θα πρέπει να επικεντρωθούμε ως κράτος στο ζητούμενο: στην υλοποίηση όλων εκείνων των προϋποθέσεων που θα οδηγήσουν στη μείωση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας.

Το άνοιγμα της ολοκληρωτικής ΑΑΗ (είμαστε στο παραπέντε), την άμεση εισαγωγή φυσικού αερίου, την επένδυση στην αναβάθμιση των δικτύων προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερη διείσδυση ΑΠΕ, καθώς την επένδυση στην αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας, έτσι ώστε να οδηγηθούμε στην πλήρη λειτουργίας μιας υγιούς ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού.

Οποιαδήποτε άλλη συζήτηση ή σκέψη γύρω από το δίλημμα Μοντέλο-Στόχος Vs Single Buyer Model, το μόνο που πετυχαίνει είναι τη στοχοποίηση της επενδυτικής δραστηριότητας και του ανταγωνισμού στην αγορά ενέργειας, οδηγώντας με μαθηματική ακρίβεια στην εξάρτηση του καταναλωτή από ένα και μόνο πάροχο, χωρίς δικαίωμα επιλογής.