Της Ελένης Φανάρη

Το Στρατηγικό Σχέδιο Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2023 – 2027 αποτελεί το βασικότερο εργαλείο του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος μέσω του οποίου ασκείται η αγροτική πολιτική στον τόπο μας.

Το τελευταίο διάστημα ο αγροτικός κόσμος είχε ξεσηκωθεί, βγαίνοντας στους δρόμους, διαμαρτυρόμενοι για τις πολιτικές της ΕΕ στην κοινή γεωργική πολιτική, αλλά και για το μέλλον του αγροτικού κόσμου στην Κύπρο αλλά και στην Ευρώπη. Ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Γεωργίας, Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Ανδρέας Γρηγορίου, εξηγεί τις προτεραιότητες από την πλευρά του Υπουργείου για την Κοινή Αγροτική Πολιτική, τα μέτρα που λαμβάνονται, λήφθηκαν ή θα ληφθούν για τους Κυπρίους αγρότες, αλλά και ποια είναι τα πρώτα κρίσιμα συμπεράσματα που θα πρέπει να συγκρατήσουμε αφού πλησιάζουμε προς το σημαντικό ορόσημο των ευρωπαϊκών εκλογών.

Από την αρχή του 2023  ξεκίνησε η εφαρμογή του Στρατηγικού Σχεδίου της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι και το 2027. Να εξηγήσουμε τι είναι η ΚΑΠ, γιατί είναι ξεχωριστός ο ρόλος του σχεδίου για τη χώρα μας και πως επωφελείται ο αγροτικός κόσμος από αυτό;

Η Κοινή Αγροτική Πολιτική αποτελεί ένα κοινό πλαίσιο κανόνων και δυνατοτήτων χρηματοδότησης, το οποίο είναι ενιαίο για όλα τα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αξιοποιώντας αυτό το κοινό πλαίσιο και λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες και τα χαρακτηριστικά του γεωργικού τομέα της Κύπρου, έχουμε καταρτίσει το πολυετές Στρατηγικό Σχέδιο ΚΑΠ, επιδιώκοντας να εξυπηρετήσουμε τους κεντρικούς στόχους που έχουμε θέσει: την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του γεωργικού τομέα, την διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στην ύπαιθρο.

Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα, συνολικού ποσού €454 εκ. που παρέχει ευκαιρίες επιχορήγησης, οι οποίες καλύπτουν όλο το φάσμα της πρωτογενούς παραγωγής αλλά και της ανάπτυξης της υπαίθρου γενικότερα.

Ο αγροτικός κόσμος μπορεί να αξιοποιήσει τις δυνατότητες χρηματοδότησης που παρέχονται, συμμετέχοντας στις Παρεμβάσεις που προκηρύσσονται και ανακοινώνονται από το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Αναφέρω ενδεικτικά, την ετήσια συμμετοχή των γεωργών μας στις εκταρικές παρεμβάσεις του Σχεδίου, όπου οι γεωργοί μας λαμβάνουν σημαντικές ενισχύσεις για την τήρηση αυξημένων περιβαλλοντικών δεσμεύσεων στις εκμεταλλεύσεις τους, καθώς και την συμμετοχή τους στα επενδυτικά μέτρα, όπου παρέχονται σημαντικές ενισχύσεις για τον εκσυγχρονισμό των γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων.   

Ποια είναι η σημασία της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής για την χώρα μας;

Φέτος συμπληρώνονται 20 χρόνια εφαρμογής της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής στην Κύπρο. Μέσα σε αυτό το διάστημα έχει διαφανεί ότι η εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου στη χώρα μας και ιδιαίτερα η παραχώρηση ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων προς τους γεωργούς και την αγροτική οικονομία του τόπου μας, συνέβαλαν καθοριστικά στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του γεωργικού τομέα και στην αναζωογόνηση της υπαίθρου μας.

Έχει παράλληλα αναπτυχθεί και παγιωθεί ένα πλαίσιο προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, διατήρησης της βιοποικιλότητας και αντιμετώπισης των προκλήσεων που επιφέρει η κλιματική αλλαγή. Θα έλεγα ότι η εφαρμογής της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής στην χώρα μας βοήθησε σημαντικά στην αλλαγή της νοοτροπίας μας ως κοινωνία και την ευαισθητοποίηση μας σε σχέση με την ανάγκη διασφάλισης της αειφορίας παράλληλα με την γεωργική δραστηριότητα.    

Πώς θα χαρακτηρίζατε το επίπεδο στήριξης που παρέχει η Κοινή Αγροτική Πολιτική στους αγρότες και τη γεωργία στη χώρα μας;

Από το 2004 μέχρι και σήμερα έχουν παραχωρηθεί ενισχύσεις στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που φτάνουν περίπου τα €2 δις, κυρίως μέσω Άμεσων Ενισχύσεων προς τους γεωργούς μας, αλλά και μέσα από τις διαρθρωτικές παρεμβάσεις που επιφέρουν τα Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης που εφαρμόστηκαν μέχρι σήμερα.

Είναι γεγονός ότι οι χρηματοδοτήσεις μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής χαρακτηρίζονται ως γενναιόδωρες για τους Κύπριους παραγωγούς, οι οποίοι πέραν της βασικής ενίσχυσης ανά έκταση που λαμβάνουν έχουν την δυνατότητα να αυξήσουν περαιτέρω τα εισοδήματα τους μέσω της εφαρμογής αυξημένων περιβαλλοντικών υποχρεώσεων στις εκμεταλλεύσεων λαμβάνοντας και την αντίστοιχη αμοιβή για τις υπηρεσίες αυτές. Παρέχονται, ταυτόχρονα ευνοϊκά κίνητρα για διενέργεια επενδύσεων, αλλά και για ένταξη νέων γεωργών στον πρωτογενή τομέα.  

Ποιες πτυχές της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής θεωρείτε ότι χρειάζονται βελτίωση;

Αναμφίβολα υπάρχουν πτυχές της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, οι οποίες χρήζουν βελτίωσης έτσι ώστε η ΚΑΠ να είναι ακόμη πιο αποτελεσματική και να επιφέρει ακόμη σπουδαιότερα οφέλη για το σύνολο των Ευρωπαίων γεωργών. Θεωρούμε ότι υπάρχουν εξαιρετικά μεγάλα περιθώρια απλούστευσης του τρόπου εφαρμογής της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, με τρόπο ώστε να μειώνεται το διοικητικό άχθος που απαιτείται για τις αρμόδιες εθνικές αρχές, αλλά κυρίως να μειώνεται η επιβάρυνση, που προκαλείται στους αιτητές στην προσπάθεια τους να συμμετάσχουν στα διάφορα μέτρα και παρεμβάσεις της ΚΑΠ.

Ως Κύπρος έχουμε εμπεριστατωμένες εισηγήσεις για τον τρόπο απλοποίησης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και την μείωση του διοικητικού φόρτου τόσο για τους γεωργούς όσο και για τις αρμόδιες αρχές. Σε αυτό το πλαίσιο συμμετέχουμε εποικοδομητικά στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και συμβάλουμε εποικοδομητικά στην αναθεώρηση συγκεκριμένων σημείων που προκαλούν πολυπλοκότητα στην εφαρμογής της πολιτικής.

Περαιτέρω, η Κύπρος ως Προεδρεύουσα χώρα της συνεργασίας των εννέα Κρατών Μελών που βρέχονται από τη Μεσόγειο (EUROMED9) έχει αναλάβει σχετικές πρωτοβουλίες για διαμόρφωση κοινών θέσεων και προώθηση τους στο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας της Ε.Ε..         

Ποια είναι η προτεραιότητά σας όσον αφορά την Κοινή Αγροτική Πολιτική;

Η προτεραιότητά μας μέσα από την Κοινή Αγροτική Πολιτική είναι να προωθήσουμε ένα αναπτυξιακό μοντέλο για τον πρωτογενή τομέα που θα βασίζεται στις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης και της κυκλικής οικονομίας, θα συμβάλει στην προστασία του περιβάλλοντος και τη διαχείριση των φυσικών μας πόρων και παράλληλα θα στηρίζει τη δημιουργία νέων ευκαιριών απασχόλησης και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών.

Με άλλα λόγια αντιμετωπίζουμε την ανάπτυξη της υπαίθρου σφαιρικά αναγνωρίζοντας την πολυδιάστατο χαρακτήρα της και λαμβάνοντας επαρκώς υπόψη όλες τις επιμέρους πτυχές της. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική παρέχει το πλαίσιο που απαιτείται για να προωθηθεί ο πολύπλευρος αυτός ρόλος της αγροτικής ανάπτυξης του τόπου μας.

Υπάρχει κάποια επιχορήγηση – χρηματοδότηση στα αγροτικά προϊόντα αλλά και στους αγρότες;

Το προσεχές διάστημα αναμένεται πληθώρα προκηρύξεων για τους αγρότες μας στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδίου Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2023-2027.

Περί τα μέσα Απριλίου αναμένεται η προκήρυξη της Ενιαίας Αίτησης Εκταρικών Επιδοτήσεων που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την βασική ενίσχυση για τους γεωργούς, τα οικολογικά προγράμματα και τις αγροπεριβαλλοντικές παρεμβάσεις. Αναμένουμε εντός Δεκεμβρίου 2024 να καταβληθούν πέραν των €50 εκ. στον αγροτικό μας κόσμο ως αντιστάθμισμα για τις περιβαλλοντικές και άλλες δεσμεύσεις που εφαρμόζουν στις εκμεταλλεύσεις τους και γενικότερα για τις θετικές υπηρεσίες που προσφέρουν στο περιβάλλον και την κοινωνία.

Το ίδιο διάστημα αναμένεται και η προκήρυξη των παρεμβάσεων για την ευημερία των ζώων (αιγοπρόβατα, χοίροι) και την μείωση της χρήσης αντιβιοτικών στους χοίρους.  Ενώ, λίγο αργότερα αναμένονται οι προκηρύξεις των επενδυτικών μέτρων του Στρατηγικού Σχεδίου, καθώς και του μέτρου για την ενίσχυση της πρώτης εγκατάστασης νέων γεωργών.

Οι προκηρύξεις που πραγματοποιούνται λαμβάνουν ευρεία δημοσιότητα περιλαμβανομένων και των ιστοσελίδων και άλλων μέσων κοινωνικής δικτύωσης του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και του Κυπριακού Οργανισμού Αγροτικών Πληρωμών.

Με βάση της αποφάσεις της ΕΕ για στήριξη των Ευρωπαίων αγροτών,  διασφαλίζεται όντως η στήριξη τους, λαμβανομένων υπόψη των διαφορετικών προβλημάτων της κάθε χώρας, της “ελευθερίας” εισαγωγής προϊόντων από τρίτες χώρες και την ευρωπαϊκή στήριξη στην Ουκρανία;

Σε σχέση με την ανάγκη στήριξης του αγροτικού τομέα λόγω των επιπτώσεων από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, πρέπει να αναφέρω ότι το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος ετοίμασε άμεσα και έθεσε σε εφαρμογή μια σειρά έκτακτων σχεδίων για παραχώρηση οικονομικής ενίσχυσης στους γεωργούς μας. Στο πλαίσιο αυτό παραχωρήθηκε έκτακτη ενίσχυση στους παραγωγούς μας που ξεπερνά τα €40 εκατ.

Το αυξημένο κόστος παραγωγής καθώς και η εισαγωγή προϊόντων από χώρες που δεν υποχρεώνεται σε πράσινη μετάβαση καθιστούν άνιση ανταγωνιστικότητα, σύμφωνα με τους αγρότες? Πως μπορούν να επιβιώσουν?

Η Κοινή Αγροτική Πολιτική παρέχει το γενικότερο πλαίσιο στη βάση του οποίου τα Κράτη Μέλη μπορούν να διαμορφώσουν τα Στρατηγικά Σχέδια τους, ώστε να αντιμετωπίζουν τις ιδιαιτερότητες και τα ειδικά χαρακτηριστικά του πρωτογενούς τομέα τους. Η Κύπρος έχει, μεταξύ άλλων, αποδώσει μεγάλη βαρύτητα στον εκσυγχρονισμό του πρωτογενούς τομέα, ώστε τα προϊόντα μας να καταστούν ανταγωνιστικά έναντι προϊόντων από χώρες της ΕΕ ή άλλες τρίτες χώρες.

Η τήρηση αυστηρών προδιαγραφών σε σχέση με την υγεία και την ασφάλεια των τροφίμων αποτελεί ένα πλεονέκτημα για τα προϊόντα μας, το οποίο παρέχει προστιθέμενη αξία και δικαιολογεί σε μεγάλο βαθμό την ενδεχομένως υψηλότερη τιμή. Άλλωστε, οι παραγωγοί μας λαμβάνουν οικονομικές ενισχύσεις ως αντιστάθμισμα για τις αυξημένες απαιτήσεις που εφαρμόζουν σε σχέση με το περιβάλλον, την ασφάλεια των τροφίμων και την ευημερία των ζώων.

Τι μέτρα λαμβάνονται, λήφθηκαν ή θα ληφθούν για τους Κυπρίους αγρότες?

Σημαντικό να αναφέρουμε ότι πρόσφατα το Συμβούλιο ενέκρινε τροποποίηση του βασικού κανονισμού της ΚΑΠ με τρόπο ώστε να διαφοροποιηθούν κάποιες από τις υποχρεωτικές δεσμεύσεις των αγροτών μας με τρόπο ώστε να μπορέσουν να καταστούν πιο ανταγωνιστικοί έναντι τρίτων χωρών χωρίς παράλληλα να επηρεάζεται αρνητικά το περιβάλλον και η βιοποικιλότητα. Οι ελαφρύνσεις αυτές θα ισχύσουν βεβαίως και για τους κύπριους παραγωγούς.

Θα υπάρξει στήριξη για να καταφέρουν οι αγρότες να οδηγηθούν στην πράσινη μετάβαση? Τι προβλέπει επί τούτου η ευρωπαϊκή κοινή αγροτική πολιτική;

Αναφορικά με την στήριξη των γεωργών μας για να οδηγηθούν στην πράσινη μετάβαση εφαρμόζουμε μέσω του Στρατηγικού Σχεδίου ΚΑΠ ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο ενίσχυσης που καλύπτει σφαιρικά τις ανάγκες που δημιουργούνται σε σχέση με την πράσινη μετάβαση. Αναφέρω ενδεικτικά την παραχώρηση οικονομικής ενίσχυσης σε ποσοστό 75% του κόστους των περιβαλλοντικών επενδύσεων που πραγματοποιούνται στις εκμεταλλεύσεις μας όπως για παράδειγμα επενδύσεων που σχετίζονται με την αξιοποίηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας καθώς και επενδύσεων για εξοικονόμηση ενέργειας. 

Ποια είναι τα πρώτα κρίσιμα συμπεράσματα που θα πρέπει να συγκρατήσουμε ενώ μάλιστα πλησιάζουμε προς το σημαντικό ορόσημο των ευρωπαϊκών εκλογών;

Ένα βασικό συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί είναι η ανάγκη για περαιτέρω αναγνώριση του σημαντικού και πολυδιάστατου ρόλου των γεωργών μας για την κοινωνία και το περιβάλλον και η ανάγκη επιβράβευσης τους για τις υπηρεσίες που προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο. Αναφέρω ενδεικτικά την διασφάλιση της διατροφικής επάρκειας, την προώθηση ασφαλών και υγιεινών τροφίμων , την ανάδειξη του αγροτικού τοπίου, του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας και την προστασία της πολιτιστικής παράδοσης.

Αυτό ήταν άλλωστε, το μήνυμα που λήφθηκε από τις πρόσφατες κινητοποιήσεις των αγροτών ανά την Ευρώπη. Τα μηνύματα των Ευρωπαίων γεωργών έχουν ληφθεί και ήδη άρχισαν να προωθούνται μεταρρυθμίσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Επικρατεί μάλιστα ένα ευρύτερο κλίμα δυσφορίας στον ευρωπαϊκό χώρο για τον προσανατολισμό των πόρων του Προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα τελευταία χρόνια εις βάρος μεταξύ άλλων και των Ευρωπαίων γεωργών. Αναμφίβολα τα αιτήματα των ευρωπαίων γεωργών αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα θέματα που απασχολούν το δημόσιο διάλογο ενόψει και των εκλογών για ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.