Δυσμενή μεταχείριση των παιδιών με αναπηρία «ένεκα της άρνησης παροχής σε αυτά των αναγκαίων εύλογων προσαρμογών με την διαφοροποίηση του εξεταστικού δοκιμίου των Παγκύπριων Εξετάσεων Πρόσβασης» διαπιστώνει η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Μαρία Στυλιανού Λοττίδη, σε έκθεσή της αναφορικά με συγκεκριμένη υπόθεση διάκρισης εξαιτίας αναπηρίας, η οποία προέκυψε λόγω της άρνησης παροχής εύλογων προσαρμογών σε μαθητή με αναπηρία κατά τις εξετάσεις.

Στην έκθεσή της, την οποία δίνει στη δημοσιότητα, η Επίτροπος, σημειώνει ότι τα παιδιά με αναπηρία που παρακάθονται στις Παγκύπριες Εξετάσεις Πρόσβασης «υποχρεώνονται να εξεταστούν σε ένα κοινό/τυποποιημένο εξεταστικό δοκίμιο, με επακόλουθο να επέρχεται διάκριση εις βάρος τους αναφορικά με την πρόσβαση στην εκπαίδευση λόγω της αναπηρίας τους, κατά παράβαση του αρ.6 του Ν. 42(Ι)/2004».

Η Επίτροπος διαβιβάζει τη σχετική έκθεση στην Διευθύντρια Διεύθυνσης Ανώτερης Εκπαίδευσης και στον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Εξετάσεων απευθύνοντάς τους πρόσκληση για διαβουλεύσεις στις 5 Απριλίου 2022, ενόψει του γεγονότος ότι προτίθεται να προβεί σε συγκεκριμένη σύσταση.

Η σύσταση θα αφορά στην παροχή τόσο στην συγκεκριμένη περίπτωση όσο και σε άλλα παιδιά με αναπηρία «των αναγκαίων εύλογων προσαρμογών στο πλαίσιο των Παγκύπριων Εξετάσεων Πρόσβασης ώστε να έχουν τη δυνατότητα να εξεταστούν σε διαφοροποιημένο εξεταστικό δοκίμιο, στη βάση των αξιολογημένων και εξατομικευμένων εκπαιδευτικών αναγκών τους».

Η Επίτροπος Διοικήσεως διαβιβάζει την έκθεσή της και στον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας για τις αναγκαίες εκ μέρους του ενέργειες προς την κατεύθυνση αυτή, στη Βουλή των Αντιπροσώπων για ενημέρωση καθώς και στην Κυπριακή Συνομοσπονδία Οργανώσεων Αναπήρων (ΚΥΣΟΑ).

Όπως αναφέρει η κ. Λοττίδη, συνέταξε την έκθεσή της αυτή, μετά από παράπονο που υπέβαλε στο Γραφείο της μητέρα εκ μέρους του παιδιού της με αναπηρία, για παράλειψη του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας να ανταποκριθεί θετικά σε αίτημα που υπέβαλε τον Σεπτέμβριο του 2021 στην Υπηρεσία Εξετάσεων του Υπουργείου, για την παροχή διαφοροποιημένου εξεταστικού δοκιμίου στις Παγκύπριες Εξετάσεις Πρόσβασης».

Προσθέτει ότι η μητέρα «ενημέρωσε την Υπηρεσία Εξετάσεων ότι για σκοπούς διασφάλισης της ισότιμης φοίτησης του στο σχολείο και πρόσβασης στην εκπαίδευση σε ισότιμη βάση με τα άλλα παιδιά, πρέπει να του παρέχονται οι αναγκαίες εύλογες προσαρμογές, ήτοι, διαφοροποιημένα εξεταστικά δοκίμια, απαλλαγή από την εξέταση στην έκθεση στο μάθημα των νέων Ελληνικών και από το δοκίμιο ακρόασης στο μάθημα των Αγγλικών».

Μετά από αυτή την εξέλιξη, η Επαρχιακή Επιτροπή Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης Λευκωσίας έχει ήδη εισηγηθεί στον Υπουργό Παιδείας την «…ανανέωση της κατ’ εξαίρεση έγκρισης για διαφοροποιημένο γραπτό…» στις Εξετάσεις Τετραμήνων, για τον συγκεκριμένο, με αναπηρία, μαθητή.

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει η Επίτροπος Διοικήσεως «ενόψει τούτου, η παραπονούμενη ζήτησε από την Υπηρεσία Εξετάσεων, όπως στα πλαίσια των Παγκύπριων Εξετάσεων Πρόσβασης παρασχεθεί στον υιό της διαφοροποιημένο εξεταστικό δοκίμιο, στη βάση των αξιολογημένων αναγκών του, ούτως ώστε να διασφαλιστεί η ισότιμη συμμετοχή του στις Παγκύπριες Εξετάσεις Πρόσβασης».

Απαντώντας, το Υπουργείο Παιδείας, επεσήμανε ότι, «βάσει τον περί Διεξαγωγής των Παγκύπριων Εξετάσεων Πρόσβασης στα Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΑΕΙ) της Κύπρου και Ελλάδας Νόμος του 2017 [Ν.14(I)/2017], ‘…ο πίνακας προδιαγραφών, η εξεταστέα ύλη και τα εξεταστικά δοκίμια των Παγκύπριων Εξετάσεων Πρόσβασης, πρέπει να έχουν τον ίδιο βαθμό δυσκολίας για όλους τους υποψηφίους και δεν είναι δυνατή η διαφοροποίηση τους για οποιοδήποτε υποψήφιο ή ομάδα υποψηφίων…’».

Όπως αναφέρει η Επίτροπος , «το ζήτημα είναι υπόψη του Υπουργού, Πρόδρομου Προδρόμου, ο οποίος θα εισηγηθεί στα κρατικά Πανεπιστήμια (Πανεπιστήμιο Κύπρου και Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου) την εξέταση της εισαγωγής του υιού της παραπονούμενης μέσω της διαδικασίας των υπεράριθμων θέσεων». 

Προσθέτει ότι «η εκ των υστέρων κρίση των αρμοδίων ότι ο νόμος δεν καλύπτει το διαφοροποιημένο γραπτό όταν οι ανάγκες ενός μαθητή το απαιτούν, αφενός δεν βρίσκει έρεισμα στο νόμο και στην Σύμβαση του ΟΗΕ Αρ .24 που προνοεί την παροχή εύλογων προσαρμογών και στην Εκπαίδευση, αλλά ούτε στα γενικά σχόλια του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ΑμεΑ».

Ο ΟΗΕ σημειώνει ότι «η μη παροχή εύλογων προσαρμογών και στήριξης προς τους μαθητές με αναπηρία και η απαίτηση για επιτυχία σε ένα κοινό/τυποποιημένο δοκίμιο ως προϋπόθεση για τη διασφάλιση της εισαγωγής τους στο σχολείο, συνιστά έμμεση διάκριση εις βάρος τους».

«Ως εκ τούτου και από την στιγμή που δεν επηρεάζεται το αδιάβλητο και ισοδυναμία των εξετάσεων ο ισχυρισμοί και η άρνηση παροχής διευκόλυνσης και /ή εύλογης προσαρμογής δια του διαφοροποιημένου εξεταστικού δοκιμίου βρίσκεται σε αντίθεση με την Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ΑμεΑ» αναφέρει στην έκθεσή της η Επίτροπος.

Τέλος, εισηγείται, προς την Διευθύντρια Διεύθυνσης Ανώτερης Εκπαίδευσης και Προϊστάμενο Υπηρεσίας Εξετάσεων, όπως προχωρήσουν «στην παροχή, τόσο στον υιό της παραπονούμενης όσο και σε άλλα παιδιά με αναπηρία των αναγκαίων εύλογων προσαρμογών στο πλαίσιο των Παγκύπριων Εξετάσεων Πρόσβασης ώστε να έχουν τη δυνατότητα να εξεταστούν σε διαφοροποιημένο εξεταστικό δοκίμιο, στη βάση των αξιολογημένων και εξατομικευμένων εκπαιδευτικών αναγκών τους».