Το Τμήμα Αρχαιοτήτων, Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων ανακοινώνει τη λήξη της ανασκαφικής περιόδου 2021 στη θέση Ερήμη-Λαόνιν του Πόρακου, που διεξήχθη από την ιταλική αρχαιολογική αποστολή στην Ερήμηυπό τη διεύθυνση του Δρος Luca Bombardieri. Οι έρευνες αποκάλυψαν με επιτυχία μεγάλο μέρος του οικισμού της Μέσης Εποχής του Χαλκού.

Η αρχαιολογική θέση Ερήμη-Λαόνιν του Πόρακου βρίσκεται σε ένα ψηλό οροπέδιο στην ανατολική όχθη του ποταμού Κούρη. Κατά τη διάρκεια της φετινής ανασκαφικής περιόδου, τέσσερις σύγχρονοι μεταξύ τους χώροι διερευνήθηκαν με στόχο να διασαφηνιστούν θέματα ιδεολογίας και κοινωνικής ανάπτυξης της προϊστορικής κοινότητας της Ερήμης.

Η διερεύνηση του εργαστηριακού συγκροτήματος στην κορυφή του λόφου, απεκάλυψε ότι η περιοχή αυτή, η οποία χρησίμευε κυρίως για τη βαφή υφασμάτων, έπαιξε καθοριστικό ρόλο και είχε ιδιαίτερη ιδεολογική σημασία στην κοινότητα της Ερήμης. Επεκτείνοντας την περιοχή έρευνας προς το βόρειο άκρο του συμπλέγματος, αποκαλύφθηκαν μια σειρά από τρεις νέους στεγασμένους τομείς (SA XIII, SA XIV, SA XV). Η θέση των τομέων αυτών στο βορειότερο άκρο του συμπλέγματος απέναντι από την παρειά του λόφου, είναι ενδεικτική του ενιαίου σχεδιασμού του συγκροτήματος, που χαρακτηρίζεται πλέον από μια κεντρική ανοικτή αυλή (χώρο εργασίας) η οποία περιβάλλεται από τρεις παράλληλες σειρές στεγασμένων δωματίων στα βόρεια, δυτικά και νότια.

Στα δυτικά, ο τομέας SA XIV (3,00×1,60μ.) μαζί με τον παραπλήσιο του τομέα SA XV (4,60×2,60μ.) αποτελούσε τη βορειότερη επέκταση του συγκροτήματος. Ο τομέας SA XV φαίνεται να είναι ανοικτός στα βόρεια διαμέσου μιας μικρής εισόδου σε ένα τοίχο μεγάλων διαστάσεων. Τέτοια είσοδος μπορεί να συσχετιστεί με την ύπαρξη ενός μονοπατιού από τον ποταμό Κούρη στο εργαστηριακό σύμπλεγμα. Μια μικρή και ολοκληρωμένη εγκατάσταση αφιερωμένη στην επεξεργασία και προετοιμασία φαγητού εντοπίστηκε στον τομέα SA XIV στα δυτικά. Η εγκατάσταση είναι εξοπλισμένη με δύο χώρους που διαιρούνται από κάθετες ασβεστολιθικές πλάκες, όπου εντοπίστηκαν ένα ιγδίο, ένα τριβείο και ένας πήλινος χώρος επεξεργασίας σιτηρών (mealingbin). Και τα δύο αυτά σύνολα άνοιγαν στα νότια σε μια μεγάλη ανοικτή αυλή (WA 7).

Είναι πιθανόν ότι οι τομείς SA XIV και SA XV αποτελούσαν ένα λειτουργικό παράρτημα το οποίο ενωνόταν με τον κεντρικό τομέα SA V. Το σύνολο αυτό θα λειτουργούσε ως ένα μικρό εργαστηριακό ιερό στο οποίο θα πραγματοποιούνταν τελετουργίες που θα συσχετίζονταν με τη βιομηχανική παραγωγή και τον ιδεολογικό της συμβολισμό. Ενδεχομένως, η παρουσία μιας μικρής εγκατάστασης παρασκευής φαγητού στον τομέα SA XV μπορεί να ερμηνευτεί ως χώρος για την επεξεργασία φαγητού που θα χρησίμευε στις τελετές αυτές.

Στα ανατολικά, ένας μεγάλος τετράπλευρος τομέας (SA XIII, 5,70×5,20μ.) διερευνήθηκε πλήρως. Ο τομέας αυτός φαίνεται ότι θα χρησίμευε αρχικά ως εργαστηριακός χώρος εξοπλισμένος με λεκάνες και ιγδιόσχημες εγκαταστάσεις, ο οποίος στη συνέχεια μετατράπηκε σε στεγασμένο χώρο που επικοινωνούσε άμεσα μέσω ενός βαθμιδωτού μονολιθικού κατωφλιού με τον αποθηκευτικό χώρο SA XII ο οποίος ανασκάφηκε το 2019.

Η ανασκαφή του οικιστικού τμήματος αποκάλυψε τη μακρόχρονη του χρήση και έδωσε στοιχεία για την εξέλιξη της εγκατάστασης στον χώρο, με τον εντοπισμό μιας οικιστικής μονάδας (Τομέας 6) στην περιοχή Τ2. Ο τομέας 6 (5,70×4,50μ.), ο οποίος βρίσκεται στο βορειότερο άκρο του οικιστικού συγκροτήματος διερευνήθηκε πλήρως. Ο μεγάλος αυτός επιμήκης στεγασμένος χώρος περιβαλλόταν στις τέσσερις πλευρές από τοίχους μεγάλων διαστάσεων οι οποίοι διατηρήθηκαν σε ύψος πέντε σειρών, και οι οποίοι εδράζονταν σε βάση λαξευμένη στο φυσικό ασβεστολιθικό υπέδαφος. Η στρωματογραφική ανάλυση του δωματίου απεκάλυψε ότι ο τομέας είχε καταστραφεί από φωτιά. Τα υλικά που κατέρρευσαν από την οροφή και τους τοίχους σφράγισαν ένα εξαιρετικά πλούσιο σύνολο από κεραμικά δοχεία, ανάμεσά τους εννέα πίθοι και 40 μικρά και μεσαίου μεγέθους αγγεία, με αρκετά μαγειρικά σκεύη και λεπτή χρηστική κεραμική. Επίσης, εντοπίστηκαν πήλινα υφαντικά σφονδύλια και λίθινα εργαλεία επεξεργασίας σιτηρών.

Εάν ληφθεί υπόψη ο ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός αντικειμένων που εντοπίστηκαν στο πάτωμα, είναι πιθανόν αυτά να είχαν τοποθετηθεί σκόπιμα στο δωμάτιο πριν την καταστροφή του από φωτιά. Τέτοια πράξη μπορεί να συγκριθεί με την πράξη τελετουργικής καταστροφής που καταγράφηκε στο εργαστηριακό σύμπλεγμα πριν την τελική εγκατάλειψη του οικισμού στο τέλος της Μέσης Εποχής του Χαλκού.

Επιπρόσθετα, διερευνήθηκε στα νότια το σημείο επέκτασης του μεγάλου περιμετρικού τείχους που διαχωρίζει τον οικισμό από τις συστάδες των ταφών εκτός-των-τειχών (Area E, νότια νεκρόπολη).

Τέλος, για σκοπούς χαρτογράφησης και δημιουργίας ενός τρισδιάστατου μοντέλου του λόφου και του οικισμού, λήφθηκαν μια σειρά από μόνιμα φυσικά τοπογραφικά σημεία και πανοραμικές φωτογραφικές λήψεις από drone.

Η ερευνητική ομάδα της ανασκαφικής περιόδου του 2021 αποτελείτο από ομάδα Αρχαιολόγων από τα Πανεπιστήμια της Σιένα και Πίζα, υποστηριζόμενη από ένα Αρχαιοβοτανολόγο από το Ινστιτούτο Κύπρου, και δύο Συντηρητές Αρχαιοτήτων από τη Σχολή Συντήρησης του Πανεπιστημίου του Τορίνο.

Όλες οι εργασίες έγιναν με την άδεια και την επιστημονική συνεργασία του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου, στα πλαίσια της μακροχρόνιας και θετικής συνεργασίας τόσο με τη Διεύθυνση του Τμήματος όσο και το προσωπικό του Αρχαιολογικού Μουσείου Επαρχίας Λεμεσού και του Τοπικού Αρχαιολογικού Μουσείου Κουρίου στην Επισκοπή.