Σε αναζήτηση μόνιμων λύσεων για τη στέγαση ασυνόδευτων ανηλίκων βρίσκεται το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας, ανέφερε τη Δευτέρα στη Βουλή η Υφυπουργός, Μαριλένα Ευαγγέλου, προσθέτοντας ότι για τον λόγο αυτό γίνονται συναντήσεις με τις τοπικές αρχές. Η κ. Ευαγγέλου εξήγησε κατά τη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι η στέγαση ανηλίκων σε δομές με ηλικιωμένους ήταν προσωρινή λύση έκτακτης ανάγκης, αναφέροντας ότι οι λύσεις που επιδιώκονται είναι οικογενειοκεντρικές, με την παρουσία λίγων ατόμων.

Η Υφυπουργός συμμετείχε στη συνεδρίαση της Επιτροπής που εξέτασε αυτεπάγγελτα τα προβλήματα στη λειτουργία δομών φιλοξενίας παιδιών και εφήβων και την πιθανή παραβίαση των δικαιωμάτων τους, με αφορμή και τα τελευταία περιστατικά ποινικής δίωξης ανήλικων κοριτσιών στη Λεμεσό, αλλά και της διαμονής ασυνόδευτων ανηλίκων σε δομές με ηλικιωμένους στη Λάρνακα.

Μιλώντας ενώπιον της Επιτροπής, η κ. Ευαγγέλου ανέφερε σχετικά με τη στέγαση ασυνόδευτων ανήλικων ότι επιδίωξη του Υφυπουργείου είναι η εξεύρεση χώρων, σε συνεργασία με τις αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπου να μπορούν να δημιουργηθούν χώροι κατάλληλοι για τη φιλοξενία τους, με μικρό αριθμό σε κάθε δομή. Είπε ότι, λόγω του μεγάλου αριθμού ασυνόδευτων ανηλίκων και της δυσκολίας στην εξεύρεση χώρων φιλοξενίας, οι δομές φιλοξενίας αποτέλεσαν προσωρινή λύση.

Απαντώντας σε ερωτήσεις Βουλευτών, ανέφερε ότι σήμερα στην Κύπρο υπάρχουν περισσότεροι από 1000 ασυνόδευτοι ανήλικοι, που στην πλειοψηφία τους είναι από τη Συρία, η οποία θεωρείται εμπόλεμη ζώνη.

Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρίστος Σενέκης, ρώτησε την Υφυπουργό αν είναι επιβεβαιωμένο ότι πρόκειται για ανήλικους, λαμβάνοντας την απάντηση από την κ. Ευαγγέλου ότι αρμόδια για την εξακρίβωση της ηλικίας τους είναι η Υπηρεσία Ασύλου. Η ίδια υπογράμμισε, όμως, ότι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι είναι συχνά πολύ μικρών ηλικιών.

Η κ. Ευαγγέλου απέδωσε τις δυσκολίες που υπάρχουν στην εξεύρεση χώρων για τη φιλοξενία ασυνόδευτων ανηλίκων και στο ότι υπάρχουν αντιστάσεις στην αποδοχή αυτών των δομών, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να υπάρξει εποικοδομητική συνεργασία με τις τοπικές αρχές, ώστε να υποδειχθούν οι κατάλληλες περιοχές, ανάλογα με τις δυνατότητες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.

Μάλιστα, η εκπρόσωπος του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως ανέφερε κατά τη συνεδρίαση ότι χρειάζεται να αλλάξει και η ρητορική για τους ασυνόδευτους ανήλικους, που συνήθως είναι αρνητικά φορτισμένη, κάτι στο οποίο συνηγόρησε και η κ. Ευαγγέλου.

Εξάλλου, η Υφυπουργός ανέφερε ότι ήδη λειτουργούν κάποιες μικρές οικογενειοκεντρικού τύπου δομές και ότι σε αυτές δεν προκαλούνται προβλήματα. Είπε, ακόμα, ότι τα παιδιά με παραβατική συμπεριφορά δεν αποτελούν την πλειοψηφία και ότι μεγάλος αριθμός από αυτά προσαρμόζονται στα προγράμματα που λειτουργούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες και ανταπεξέρχονται ικανοποιητικά και στο σχολείο ως καλοί μαθητές.

Σε παρέμβασή του ο Βουλευτής Χρίστος Σενέκης επεσήμανε ότι στις αντιστάσεις που υπάρχουν για δημιουργία δομών φιλοξενίας, συμβάλλει το γεγονός ότι δεν αναδεικνύονται τα θετικά αποτελέσματα, παρά μόνο τα δυσάρεστα περιστατικά. Στο πλαίσιο αυτό και σε συνέχεια της αναφοράς της Υφυπουργού ότι τα παιδιά αυτά δημιουργούν ακόμα και έργα τέχνης, η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, πρότεινε και τη διοργάνωση έκθεσης έργων τέχνης από ασυνόδευτους ανήλικους στον χώρο της Βουλής των Αντιπροσώπων.

Σε σχέση με όσα είδαν το φως της δημοσιότητας στη στέγη ηλικιωμένων Άγιος Γεώργιος στη Λάρνακα, όπου στεγάστηκαν ασυνόδευτοι ανήλικοι ως «προσωρινή λύση έκτακτης ανάγκης», η Υφυπουργός ανέφερε ενώπιον της Επιτροπής ότι υπήρχε σχεδιασμός για μετακίνηση όλων των ανήλικων, ακόμα πριν τη δημοσιοποίηση του θέματος, η οποία θα ολοκληρωνόταν σταδιακά κατά την τρέχουσα εβδομάδα.

Είπε, ακόμα, ότι έχει σκοπό να επισκεφθεί σύντομα τους ανήλικους, ενώ έχει ζητήσει εξηγήσεις για ποιο λόγο δεν έγινε νωρίτερα κατορθωτή η μετακίνηση των ανήλικων από την στέγη. Σε ερώτηση δημοσιογράφου, μετά τη συνεδρίαση της Επιτροπής, αν η Υφυπουργός ζήτησε εξηγήσεις επειδή υπάρχει υπόνοια για ευθύνες, η κ. Ευαγγέλου απάντησε «το αν θα ζητήσω εξηγήσεις είναι ένα, το αν υπάρχουν ευθύνες είναι άλλο».

«Δε μας ευχαριστούν οι λύσεις ανάγκης», ανέφερε στις δηλώσεις της στους δημοσιογράφους, η κ. Ευαγγέλου, προσθέτοντας ότι το Υφυπουργείο και οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας προσπαθούν ώστε οι λύσεις ανάγκης να μη δημιουργούν προβλήματα. Σε ερώτηση αν υπήρχαν οι απαραίτητοι λειτουργοί για τη διασφάλιση των συνθηκών διαβίωσης τόσο των ηλικιωμένων, όσο και των ανήλικων, απάντησε ότι για κάθε δομή είναι διαφορετικοί οι λειτουργοί.

Ανέφερε, εξάλλου, ότι σε άλλες περιπτώσεις που είχε επιλεγεί ως λύση ανάγκης η συμβίωση ηλικιωμένων με ανήλικους, το αποτέλεσμα είχε θετικό πρόσημο, με τους ηλικιωμένους να δηλώνουν ικανοποιημένοι. Σημείωσε, όμως, ότι ακόμα και εκεί που είναι ομαλή η συνύπαρξη, πρόθεση του Υφυπουργείου δεν είναι να γίνεται μόνιμη λύση η συστέγαση ηλικιωμένων και ανηλίκων.

Πάντως, η Υφυπουργός είπε ότι γίνονται διάφορες ενέργειες για τη διευθέτηση της φιλοξενίας των ασυνόδευτων ανηλίκων, μεταξύ των οποίων οι προσπάθειες για αναδοχή τους σε οικογένειες ομοεθνών τους, καθώς και οι επιχειρήσεις εθελούσιας μετεγκατάστασής τους σε χώρες της ΕΕ.

Συγκεκριμένα, μετά από ερώτηση της Προέδρου της Επιτροπής για τη συμβολή της ΕΕ στη διαχείριση του θέματος αυτού, η κ. Ευαγγέλου ανέφερε ότι ολοκληρώθηκε η εθελούσια μετεγκατάσταση 25 ασυνόδευτων ανηλίκων στη Γερμανία, στο πλαίσιο πιλοτικού προγράμματος και ότι υπήρξε δέσμευση και από άλλα κράτη για υποδοχή ασυνόδευτων ανηλίκων, εφόσον ολοκληρωθεί με επιτυχία το πρόγραμμα στη Γερμανία.

Aνάγκη πολυθεματικής προσέγγισης σε δομές φιλοξενίας ανηλίκων

Όλοι ανεξαιρέτως οι φιλοξενούμενοι στη συνεδρίαση της Επιτροπής, υπογράμμισαν την ανάγκη της πολυθεματικής προσέγγισης στη φροντίδα και φιλοξενία παιδιών και εφήβων που βρίσκονται κάτω από τη νομική φροντίδα του κράτους. Διατυπώθηκαν διαφορετικές απόψεις, όμως, αναφορικά με την πρόταση του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας για κλειστές δομές.

Ο Άριστος Τσιάρτας, επικεφαλής του τομέα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, ανέφερε ότι αυτό που συστήνεται δεν είναι εγκλεισμός, αλλά στενή επιτήρηση των ανηλίκων, κάτι με το οποίο συμφώνησε η Πρόεδρος της Επιτροπής.

Η κ. Ευαγγέλου ανέφερε ότι οι κλειστές δομές είναι εισήγηση του Υφυπουργείου εδώ και χρόνια και διευκρίνισε ότι δεν είναι μία πρόταση που παραπέμπει σε σωφρονιστικό ίδρυμα, αλλά σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο με εξειδικευμένο προσωπικό, για εξειδικευμένες περιπτώσεις παιδιών, που θα έχει βραχεία λειτουργία.

Πάντως, σε παρέμβασή του κατά τη συνεδρίαση, ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Μάριος Μαυρίδης, εξέφρασε επιφυλάξεις για τις κλειστές δομές, και σημείωσε ότι θα πρέπει να αποσαφηνιστεί αν επιτρέπεται στο κράτος να διατηρεί κλειστές δομές για ανήλικους.

Η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, Δέσπω Μιχαηλίδου – Λιβανίου, σημείωσε ότι το θέμα των κλειστών δομών πρέπει να εξεταστεί σοβαρά και σε επιστημονική βάση, δηλώνοντας ότι δεν θα ήταν δυνατό να τοποθετηθεί τελεσίδικα ενώπιον της Επιτροπής. Σημείωσε, όμως, ότι σε περίπτωση που υπάρξουν τέτοιες δομές, θα πρέπει ο στόχος να είναι θεραπευτικός και να μην είναι μακροχρόνιος ο εγκλεισμός, ενώ θα πρέπει να υπάρχει κι ένα μακροπρόθεσμο πλάνο για το πως θα γίνει η επανένταξη των ανηλίκων.

Η Επίτροπος υπογράμμισε, πάντως, ότι είναι σημαντική παράμετρος η πολυθεματικότητα στην προσέγγιση που εφαρμόζεται, με τη συνεργασία επαγγελματιών από όλες τις υπηρεσίες. Έκανε ιδιαίτερη αναφορά στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, αναφέροντας ότι αυτή τη στιγμή παρέχονται υπηρεσίες που δεν είναι εξειδικευμένες για παιδιά.

Ως παράδειγμα της αποτελεσματικότητας της πολυθεματικής προσέγγισης, η Υφυπουργός παρουσίασε το έργο του Κέντρου Ημέρας που λειτούργησε πιλοτικά στη Λευκωσία πέρσι, στο οποίο, όπως εξήγησε, προσφέρθηκε στήριξη σε παιδιά μέχρι 18 ετών, που παρουσιάζουν σοβαρές παραβατικές συμπεριφορές και ψυχοκοινωνικές δυσκολίες, με διεπιστημονικά προγράμματα, με συμμετοχή παιδοψυχιάτρου, κλινικών και σχολικών ψυχολόγων, καθώς και εξειδικευμένων επαγγελματιών που πρόσφεραν απασχόληση στα παιδιά.

Η κ. Ευαγγέλου ανέφερε ότι τα παιδιά παρουσιάζουν καλή ανταπόκριση στο πρόγραμμα του Κέντρου Ημέρας, βελτίωση στις σχολικές επιδόσεις τους και μείωση στις παραβατικές συμπεριφορές και γι’ αυτό λήφθηκε απόφαση για συνέχιση της λειτουργίας του Κέντρου στη Λευκωσία, καθώς και για επέκταση σε όλες τις πόλεις.

Σύμφωνα με την Υφυπουργό, πέρα από τους 1000 περίπου ασυνόδευτους ανήλικους, στη νομική φροντίδα του κράτους βρίσκονται σήμερα 237 παιδιά που έχουν τοποθετηθεί σε ανάδοχες οικογένειες, 32 που διαμένουν σε ημιανεξάρτητες δομές και 92 παιδιά που είναι σε στέγες.

Εξήγησε ότι και στις δομές ανοιχτού τύπου υπάρχουν κανονισμοί και περιορισμοί και παρόλο που τα παιδιά έχουν δικαίωμα να βγαίνουν εκτός για σκοπούς ψυχαγωγίας, δραστηριοποίησης και κοινωνικοποίησης, υπάρχει έλεγχος από τους λειτουργούς. Σημείωσε, δε, ότι στην πλειοψηφία τους τα παιδιά ανταποκρίνονται στα προγράμματα.

Για τις περιπτώσεις που εκδηλώνεται παραβατική συμπεριφορά, ο Αρχηγός της Αστυνομίας, Στέλιος Παπαθεοδώρου, ανέφερε ότι υπάρχει καθημερινή η συνεργασία με το Υφυπουργείο και εφαρμογή πρωτοκόλλων για σειρά ζητημάτων. Απαντώντας σε ερώτηση Βουλευτών για την υπόθεση δύο ανήλικων κοριτσιών που συνελήφθησαν στην Λεμεσό για αδικήματα εις βάρος 64χρονου, ανέφερε ότι δόθηκαν οδηγίες να επιληφθεί η υπηρεσία για ευάλωτα πρόσωπα και να διερευνήσει την υπόθεση. Σημείωσε, επίσης, ότι υπάρχουν σήμερα δύο υποθέσεις ενώπιον δικαστηρίου, η μία εναντίον των κοριτσιών και η άλλη εναντίον του 64χρονου.