Την ελπίδα να έρθει εκείνη η ευλογημένη στιγμή που θα μπορούμε να ζούμε και να δημιουργούμε σε μια ελεύθερη πατρίδα χωρίς συρματοπλέγματα, κατοχικά στρατεύματα και αναχρονιστικές εγγυήσεις, σε μια επανενωμένη πατρίδα όπου θα έχουμε εμπεδώσει το αίσθημα της ειρήνης, της ασφάλειας και της σταθερότητας και όπου το προσφυγόσημο θα αποτελεί μόνο ιστορική μνήμη και όχι καθημερινότητα και ορθάνοιχτη πληγή, εξέφρασε η Πρόεδρος της Βουλής Αννίτα Δημητρίου.

Η κ. Δημητρίου εγκαινίασε το απόγευμα της Δευτέρας την έκθεση «Προσφυγόσημο: Ένα γραμματόσημο για τους πρόσφυγες της Κύπρου, η ιστορία ενός συμβόλου», που φιλοξενείται σε έναν ιστορικό χώρο, στο Σπίτι του Πολίτη στη Λευκωσία, κοντά στο Μουσείο και την Βουλή.

Το κύριο έκθεμα είναι το χαρακτικό έργο του Α. Τάσσου Κύπρος 1974, που κοσμεί το γνωστό σε όλους μας προσφυγόσημο, δηλαδή η μαυρόασπρη εικόνα με το δακρυσμένο παιδί-σύμβολο μπροστά απ’ το συρματόπλεγμα.

Η κ. Δημητρίου ανέφερε ότι αυτή η εικόνα μας ακολουθεί εδώ και σαράντα εννέα ολόκληρα χρόνια, «ως βουβή αλλά συνάμα και τόσο εύγλωττη υπόμνηση του εφιάλτη που ξύπνησε για την Κύπρο μας τον ματωμένο Ιούλιο του 1974, τότε που οι δυνάμεις του Αττίλα εισέβαλαν παράνομα στην πατρίδα μας προκαλώντας αληθινές ιστορίες τρόμου και πόνου, κάποιες από τις οποίες δεν ειπώθηκαν ποτέ, παραμένουν ωστόσο χαραγμένες στην ψυχή μας και μεταδίδονται από γενιά σε γενιά».

Η Πρόεδρος της Βουλής είπε ότι ο ζωγράφος-χαράκτης Αναστάσιος Αλεβίζος, γνωστός ως Α. Τάσσος,  φιλοτέχνησε το έργο-σύμβολο το 1974, «που λέει όσα δε λένε οι λέξεις».

Πρόσθεσε ότι το έργο κοσμεί από το 1977, με ευγενική δωρεά του καλλιτέχνη, το Προσφυγόσημο, το ειδικό δηλαδή γραμματόσημο που με την κυκλοφορία του, πέρα από την ενίσχυση του Ταμείου Προσφύγων, αποτελεί μέσο καταγγελίας και ενημέρωσης διεθνώς για τη συνεχιζόμενη παράνομη εισβολή και κατοχή της πατρίδας μας.

Ανέφερε επίσης ότι με την απλότητα της αντίθεσης μαύρου-άσπρου, τις πτυχώσεις που θυμίζουν γραμμές βυζαντινής αγιογραφίας και την απουσία φόντου, απεικονίζεται εύστοχα η επόμενη μέρα της εισβολής δηλαδή ένα παιδί που, ενώ στα περισσότερα έργα τέχνης αποτελεί σύμβολο της ελπίδας για το μέλλον, εδώ μας κοιτάζει με βλέμμα ευθύ και πρόσωπο πετρωμένο σε μια στιγμή που απλώς υπάρχει, απλώς ανασαίνει, διότι, πολύ απλά, υπάρχει πλέον πίσω του το συρματόπλεγμα.

Η πλέον εμβληματική μορφή της τραγωδίας της Κύπρου, είπε ο Πρέσβης Κορνηλίου

Ο Γενικός Διευθυντής του ΥΠΕΞ, Πρέσβης Κορνήλιος Κορνηλίου, στο δικό του χαιρετισμό είπε ότι τα τραγικά γεγονότα του 1974 επηρέασαν τον χαράκτη Τάσσο το έργο του οποίου έγινε η πλέον εμβληματική μορφή της κυπριακής τραγωδίας και συνέβαλε τα μέγιστα στην ενίσχυση του ταμείου Προσφύγων προς αρωγή στα θύματα της εισβολής.

Αναφέρθηκε στην επιμελήτρια της έκθεσης, ιστορικό τέχνης Μαρία Παφίτη και στην επιλογή των έργων που συνοδεύουν το κύριο έκθεμα και που στέλνουν μηνύματα για τις τραγικές συνέπειες της εισβολής και κατοχής.

Τα έργα, είπε, από γνωστούς Κύπριους καλλιτέχνες, συμβολίζουν και αναδεικνύουν και την σύνδεση των Κυπρίων προσφύγων με άλλους πρόσφυγες σε Συρία, Αφρική, Ασία και αλλού που βιώνουν τις ίδιες τραυματικές εμπειρίες.

Την έκθεση διανθίζουν και φωτογραφίες του Βαρωσιώτη Γιώργου Πανταζή.

Ο κ. Κορνηλίου ανέφερε ότι έχουμε ευθύνη απέναντι στους πρόσφυγές μας και η έκθεση λειτουργεί και ως εφαλτήριο για να αναζητήσουμε την ειρήνη στο νησί και στον υπόλοιπο κόσμο.

Ο πιο πιστός και αταλάντευτος μάρτυρας των προσφύγων, το Κυπριωτάκι του Τάσσου, είπε  η επιμελήτρια Μαρία Παφίτη

Η επιμελήτρια της έκθεσης, ιστορικός τέχνης Μαρία Παφίτη ανέφερε στη δική της ομιλία ότι η κομβική στιγμή που λειτούργησε ως καταλύτης και αφετηρία για την έκθεση ήταν όταν αντίκρισε πριν από ένα χρόνο τυχαία το μνημειώδες γκραφίτι που απεικονίζει το προσφυγόσημο στον χώρο στάθμευσης του Γυμνασίου Διανέλλου και Θεοδότου στη Λευκωσία που φτιάχτηκε από αθλητές του τμήματος πυγμαχίας του σωματείου ΑΠΟΕΛ.

Ανέφερε ότι αναζήτησε να μάθει τι γίνεται σήμερα με το προσφυγόσημο, αν οι άνθρωποι εξακολουθούν να ταχυδρομούν γράμματα με το προσφυγόσημο σε αυτά και τι γνωρίζει η νέα γενιά για αυτό.

Η κ. Παφίτη είπε ότι στη συνέχεια μίλησε στην Πρόεδρο της Βουλής η οποία με θέρμη αγκάλιασε την ιδέα για να γίνει η έκθεση τα εγκαίνια της οποίας πραγματοποιούνται σήμερα. Κάλεσε όλους να θυμούνται πως το φαινομενικά άσημο προσφυγόπουλο, το «Κυπριωτάκι» του Τάσσου, παραμένει ο πιο πιστός και αταλάντευτος μάρτυρας των προσφύγων της Κύπρου και του προβλήματός της.

Η έκθεση αποτελείται από 4 ενότητες που αναδεικνύουν την ιστορία της δημιουργίας και τη σημασία του προσφυγόσημου. Αποτυπώνει την καλλιτεχνική διεργασία μέσα από την οποία δημιουργήθηκε το Προσφυγόσημο, παρουσιάζει στοιχεία για το έργο καθαυτό, αναδεικνύει την επίδρασή του στην καλλιτεχνική παραγωγή της Κύπρου, καταδεικνύει τις συνέπειες της προσφυγοποίησης, ανεξαρτήτως χρόνου και τόπου, και, τέλος, εστιάζει στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου.

Η κ. Παφίτη ανέφερε ότι η ξυλογραφία του Τάσσου επηρέασε την καλλιτεχνική παραγωγή του τόπου μας και έτσι η έκθεση περιλαμβάνει έργα για τις συνέπειες της προσφυγοποίησης.

Στην έκθεση παρουσιάζεται η ξύλινη εγχάρακτη πλάκα του Τάσσου την οποία δώρισε στην Κύπρο, μετά το θάνατό του η σύζυγός του Λουκία Μαγγιώρου, το χαρακτικό του Τάσσου, Κύπρος 1974 το οποίο παραχωρήθηκε από το ΑΚΕΛ, εμβληματικά χαρακτικά του Τηλέμαχου Κάνθου, χαρακτικά και πίνακας του Λευτέρη Οικονόμου, έργο του Γιώργου Σκοτεινού και άλλα έργα από την Βουλή και ιδιωτικές συλλογές. Συμμετέχουν επίσης με έργα τους άλλοι 12 καλλιτέχνες.

Βίαιο αποτύπωμα για τον Τάσσο το καλοκαίρι του ’74 είπε η Πρόεδρος της Εταιρείας Α. Τάσσος

Η Πρόεδρος της εταιρείας Εικαστικών Τεχνών Α. Τάσσος Ειρήνη Οράτη είπε πως το πραξικόπημα του Ιουλίου του ’74 προκάλεσε ένα βίαιο αποτύπωμα στον Α. Τάσσο και το ίδιο καλοκαίρι χάραξε την ξυλογραφία Κύπρος 1974 την οποία προσαρμόζει σε σχήμα γραμματόσημου που κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 1977.

Η ξύλινη πλάκα του έργου δωρίσθηκε από την σύζυγό του στην Κύπρο το 1989. Η κ. Οράτη ανέφερε ότι η σημερινή έκθεση εξετάζει από νέα σκοπιά το έργο του Α. Τάσσου και δίνει την ευκαιρία να εκτεθούν και άλλα έργα, κάποια άγνωστα.

Τα εγκαίνια ολοκληρώθηκαν με μουσικό πρόγραμμα από μαθητές του Γυμνασίου Διανέλλου και Θεοδότου, υπό την διεύθυνση του Πέτρου Σολωμού.

Ημερομηνίες και ώρες λειτουργίας της έκθεσης

Η έκθεση θα ειναι ανοικτή στις 28 και 29 Μαρτίου από τις 10.00 ως τις 14.00, και μεταξύ 4-07.04, 19-22.04 και 24-28.04.

Τις Πέμπτες 20.04 και 27.04 η έκθεση θα παραμείνει ανοικτή μέχρι τις 18.30.