του Δρ. Γεώργιου Χριστοδούλου*

Τον περασμένο Ιούνιο, ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα των ευρωπαϊκών προγραμμάτων για τη χρηματοδότηση νέων κέντρων αριστείας. Το Πανεπιστήμιο Κύπρου εξασφάλισε χρηματοδότηση 15 εκατομμυρίων ευρώ για το πρόγραμμα “Quantum Computing for Science and Technology (QSciTec)”. Αυτό το πρόγραμμα, το οποίο αξιολογήθηκε στην 4η θέση ανάμεσα σε 132 προτάσεις σε όλη την Ε.Ε., στοχεύει στην εισαγωγή καινοτόμων κβαντικών τεχνολογιών και στην ανάπτυξη της έρευνας στην κβαντική υπολογιστική στην Κύπρο, έναν τομέα που αναπτύσσεται ραγδαία στην Ευρώπη, την Αμερική και την Ασία.

Βασική προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση του έργου είναι η αντίστοιχη οικονομική συμβολή του κράτους για την οποία υπήρξε η προαπαιτούμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δέσμευση της κυβέρνησης κατά την υποβολή της πρότασης για αξιολόγηση. Το Υφυπουργείο Έρευνας, Τεχνολογίας και Ψηφιακής Πολιτικής στηρίζει το έργο και αναμένεται η έγκριση του Υπουργείου Οικονομικών για την συγχρηματοδότηση.

Αξίζει να εξεταστούν τα πιο σημαντικά οφέλη του έργου, πέρα από το γεγονός ότι η Κύπρος θα λάβει 15 εκατομμύρια ευρώ ευρωπαϊκής χρηματοδότησης για καινοτόμες τεχνολογίες:

· Το QSciTec προβλέπει τη δημιουργία πάνω από 100 καινούργιων θέσεων εργασίας σε ακαδημαϊκές, ερευνητικές και διοικητικές θέσεις. Θα συμβάλει έτσι στην οικονομική ανάπτυξη προάγοντας την καινοτομία, δημιουργώντας καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας και στηρίζοντας τις τοπικές βιομηχανίες. Επίσης το κράτος θα πάρει σημαντικά έσοδα από τους εργαζόμενους στο κέντρο αριστείας από εισφορές σε ΓεΣΥ, κοινωνικές ασφαλίσεις, φόρους εισοδήματος, καθώς και από τον ΦΠΑ για την αγορά εξοπλισμού. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος θα πάρει πίσω ένα σημαντικό μέρος της επένδυσής του μέσα από τις αυτές έμμεσες εισφορές. Επιπλέον θα ελκύσει την επιστροφή νέων επιστημόνων που διαπρέπουν στο εξωτερικό συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση του προβλήματος της δημογραφικής ανάκαμψης, το οποίο η κυβέρνηση έχει εντοπίσει σαν σημαντικό θέμα.

· Η κβαντική υπολογιστική είναι ένας τομέας στον οποίο πολλές χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα και μέλη της ΕΕ, κάνουν σημαντικές επενδύσεις τα τελευταία χρόνια. Η κβαντική υπολογιστική έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει νέες βιομηχανίες και υπηρεσίες, που θα μπορούν να τονώσουν την οικονομία. Η επένδυση στην κβαντική έρευνα θα οδηγήσει σε οικονομικά οφέλη και σε αύξηση της ανταγωνιστικότητας σε τομείς όπως η κρυπτογραφία, η επιστήμη των υλικών, η ανάπτυξη φαρμάκων και η άμυνα. Επιπλέον, θα ανοίξει πόρτες για ευκαιρίες διεθνής συνεργασίας μέσο άλλων Ευρωπαϊκών προγραμμάτων, ελκύοντας περισσότερους οικονομικούς πόρους δημιουργώντας επιπρόσθετες θέσεις εργασίας και ενισχύοντας την συνεργασία με την τοπική βιομηχανία.

· Το έργο θα ηγηθεί από την καθηγήτρια Κωνσταντία Αλεξάνδρου, μία από τις κορυφαίες επιστήμονες της Κύπρου. Για πρώτη φορά μια γυναίκα επιστήμονας θα αναλάβει ένα τέτοιο έργο στη χώρα στέλνοντας ένα ισχυρό μήνυμα για την ισότητα των φύλων στην ηγεσία ερευνητικών κέντρων στην Κύπρο και εφαρμογή πολιτικών βασισμένων στην διάκριση και την αριστεία όπως εφαρμόζονται σε χώρες της Ε.Ε για προώθηση της ισότητας.

· Η κβαντική υπολογιστική έχει εφαρμογές σε διάφορες βιομηχανίες, από την εφοδιαστική αλυσίδα, τα χρηματοοικονομικά έως την ανακάλυψη φαρμάκων και την νέων υλικών. Με την ευρωπαϊκή και κρατική υποστήριξη για έρευνα, ο ιδιωτικός τομέας θα έχει την ευκαιρία να συμβάλει στην βασική έρευνα που απαιτείται για την εμπορική αξιοποίηση αυτών των εφαρμογών, αυξάνοντας έτσι την ανταγωνιστικότητα της χώρας.

· Επιπλέον, η χρηματοδότηση τέτοιων έργων ευθυγραμμίζεται με τη στρατηγική της Κύπρου για την προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας, η οποία, όπως δηλώνει το Υφυπουργείο Έρευνας και Καινοτομίας, περιλαμβάνει τις ψηφιακές τεχνολογίες, την κυβερνοασφάλεια και τις κβαντικές τεχνολογίες ως βασικούς τομείς προτεραιότητας.

· Ένα ακόμη κρίσιμο σημείο αφορά την ασφάλεια αφού η κβαντική υπολογιστική μπορεί να καταστήσει τα επόμενα χρόνια ξεπερασμένα τα σημερινά κρυπτογραφικά συστήματα. Η χώρα με το έργο αυτό θα είναι σε βέλτιστη θέση να αναπτύξει εγκαίρως κβαντικά ασφαλείς λύσεις, και να μη βρεθεί αντιμέτωπη με το υψηλότερο κόστος στο μέλλον για την αναβάθμιση των υποδομών ασφαλείας της.

· Τέλος, θα δοθεί η ευκαιρία σε ταλαντούχους ερευνητές, ειδικά σε τομείς υψηλής τεχνολογίας και ζήτησης να παραμείνουν στην Κύπρο και να μην μετακινηθούν σε άλλες χώρες. Τα κέντρα αριστείας εμπνέουν τους νέους να ακολουθήσουν καριέρες σε τεχνολογικούς τομείς. Η κυβερνητική υποστήριξη για την κβαντική υπολογιστική θα αυξήσει την ελκυστικότητα αυτού του τομέα και άλλων συναφών τεχνολογιών κατευθύνσεων, ελκύονταν περισσότερους νέους επηρεάζοντας στον τομέα των επιστημών και της τεχνολογίας όπου η Κύπρος υστερεί των Ευρωπαίων εταίρων της.

Συμπερασματικά, η χρηματοδότηση αυτού του έργου θα εξασφαλίσει χρηματοδότηση 15 εκατομμυρίων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δημιουργία πέραν των 100 νέων θέσεων εργασίας, και πολλά τεχνολογικά οφέλη που θα αναπτυχθούν μέσω της έρευνας στο κέντρο αριστείας και που θα αποτρέψουν την ανάγκη υψηλότερων κόστων μακροπρόθεσμα, για να αντιμετωπιστούν ζητήματα όπως η ανταγωνιστικότητα, εθνική ασφάλεια και κυβερνοασφάλεια. Η κβαντική υπολογιστική αναμένεται να επηρεάσει παγκοσμίως καθοριστικά πολλούς τομείς τα επόμενα χρόνια, και η κρατική υποστήριξη της θα φέρει την Κύπρο σε πλεονεκτική θέση, αυξάνοντας την ικανότητά της να ανταποκρίνεται σε μελλοντικές προκλήσεις σε ίσους όρους με του Ευρωπαίους εταίρους.

*Ο Δρ. Γεώργιος Χριστοδούλου εργάζεται σαν ειδικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Στο παρελθόν, εργάστηκε ως επιστημονικός συντονιστής στο Ινστιτούτο Κύπρου και νωρίτερα συμμετείχε σε διάφορα ερευνητικά προγράμματα στον τομέα της πειραματικής φυσικής, όπως στο CERN στην Ελβετία, στο Fermilab στις ΗΠΑ και στο J-PARC στην Ιαπωνία. Επιπλέον, έχει εργαστεί ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στο πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ στο Ηνωμένο Βασίλειο.