Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει την πολυτέλεια να περιμένει μέχρι οι μεταναστευτικές ροές να φτάσουν στα εξωτερικά της σύνορα, δηλώνουν οι Υπουργοί των χωρών MED5, οι οποίοι σημειώνουν πως η ΕΕ πρέπει να παραμείνει προσηλωμένη στη στήριξη των χωρών υποδοχής στην περιοχή τους, στην αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης στην πηγή της, στην ενίσχυση των χωρών καταγωγής και διέλευσης, καθώς και στη δημιουργία των απαραίτητων δομών φιλοξενίας στις περιοχές αυτές και γύρω από αυτές, όπως στην παρούσα ασταθή κατάσταση που επικρατεί στο Αφγανιστάν.

Σε κοινή δήλωσή τους, επ’ ευκαιρία της δεύτερης Υπουργικής συνάντησης τους στη Μάλαγα, στις 24-25 Σεπτεμβρίου που εξέτασε την εσωτερική και εξωτερική διάσταση της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής, οι Υπουργοί της Κύπρου, της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Μάλτας και της Ισπανίας αναφέρουν ότι «για να είναι αποτελεσματική η πρόληψη της παράτυπης μετανάστευσης, η μεταναστευτική πολιτική της Ένωσης πρέπει να χρηματοδοτείται επαρκώς, αντιμετωπίζοντας αναλογικά όλες τις μεταναστευτικές οδούς προς την ΕΕ, ούτως ώστε να μπορούν να αναπτυχθούν έργα για την ενίσχυση των επιχειρησιακών και θεσμικών ικανοτήτων τόσο των κρατών μελών όσο και των χωρών καταγωγής και διέλευσης για την καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης και της εμπορίας προσώπων».

Όπως σημειώνουν οι διαδικασίες της Ένωσης πρέπει να προσαρμοστούν, προκειμένου να μπορούν να αντιμετωπίσουν καλύτερα ζητήματα της μετανάστευσης τα οποία είναι ευαίσθητα στον χρόνο και προσθέτουν πως «οι 5 χώρες της Μεσογείου θεωρούν απαραίτητο να καθορίσουν το συντομότερο δυνατόν έναν ακριβή, προτεραιοποιημένο και σαφώς καθορισμένο χάρτη πορείας των σχεδίων δράσης της ΕΕ για τους βασικούς εταίρους μας σε κάθε διαδρομή, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή σε αυτούς που περνούν δύσκολες πολιτικές και κοινωνικές καταστάσεις».

«Υπό αυτή την έννοια, o Μηχανισμός Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας (NDICI), ο οποίος θα πρέπει να αποτελεί το βασικό χρηματοδοτικό μέσο στις προσπάθειες μας για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης στη ρίζα της, πρέπει να τεθεί σε λειτουργία κατά προτεραιότητα. Η πέραν του ενός έτους αναντιστοιχία μεταξύ του NDICI και του Καταπιστευματικού Ταμείου (Trust Fund) έχει αποδυναμώσει την ικανότητα της Ένωσης να συνεργάζεται με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης που θεωρεί ως εταίρους, σε μια περίοδο έντονων παράτυπων μεταναστευτικών ροών, υποκινούμενων από τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της πανδημίας, οι οποίες έχουν προστεθεί στις προϋπάρχουσες αιτίες της παράτυπης μετανάστευσης, συμπληρώνουν.

Επιπλέον, οι MED5 αναφέρουν πως το επίπεδο δέσμευσής τους δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο από αυτό του προηγούμενου δημοσιονομικού πλαισίου, ακόμη περισσότερο εάν οι φιλοδοξίες και οι προσδοκίες τους έχουν αυξηθεί, ενώ τονίζουν ότι η δράση πρόληψης της ΕΕ πρέπει να βελτιωθεί, όπως αποδεικνύεται από τον αυξημένο αριθμό παράτυπων αφίξεων στην Ένωση μέσω των συνόρων των MED5, ιδίως διά θαλάσσης.

«Οι αφίξεις αυτές, είτε περιλαμβάνουν πραγματικούς δικαιούχους διεθνούς προστασίας είτε όχι, δημιουργούν αυξανόμενες δευτερογενείς μετακινήσεις, υπερφόρτωση των συστημάτων ασύλου, υποδοχής και επιστροφής και, πάνω απ’ όλα, δραματική απώλεια ανθρώπινων ζωών. Παραμένουμε προσηλωμένοι στην ανάγκη αποτελεσματικού ελέγχου των εξωτερικών συνόρων, σύμφωνα με τις διεθνείς μας υποχρεώσεις. Επαναλαμβάνουμε την ανάγκη κοινής ευρωπαϊκής συμμετοχής στις επιστροφές και ενεργού ρόλου των Οργανισμών της ΕΕ στην εξωτερική διάσταση», υπογραμμίζουν.

Αναφέρουν ακόμα πως οι χώρες της Μεσογείου τονίζουν ότι αποβιβάσεις που προκύπτουν από επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης δεν συνεπάγονται ελλιπή έλεγχο των εξωτερικών συνόρων, αλλά μάλλον εκπλήρωση των διεθνών υποχρεώσεων και συμπληρώνουν πως θα πρέπει να θεωρηθούν ως πραγματική ευθύνη της ΕΕ, προβλέποντας ειδικούς κανόνες για τα άτομα που αποβιβάζονται – εκτός αυτών που αφορούν παράνομες διελεύσεις συνόρων – στο   Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο.

Επίσης, οι χώρες MED 5 υπενθυμίζουν την ανάγκη μεταξύ άλλων μορφών ανάπτυξης της αρχής της δίκαιης κατανομής ευθύνης και αλληλεγγύης, για έναν προβλέψιμο και υποχρεωτικό μηχανισμό μετεγκατάστασης, για τα κράτη μέλη, που αντιμετωπίζουν αποβίβαση που σχετίζεται με την έρευνα και διάσωση ή άλλες μορφές δυσανάλογης μεταναστευτικής πίεσης, ως αποτέλεσμα της γεωγραφικής τους θέσης.

Επιπροσθέτως, αναφέρουν ότι οι πραγματικότητες που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης έχουν κοινά στοιχεία, αλλά ταυτόχρονα, παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες και σημειώνουν πως τα πρόσφατα γεγονότα στα σύνορα με τη Λευκορωσία ενίσχυσαν την ανάγκη για μία κοινή ευρωπαϊκή πολιτική, αρκετά ευέλικτη ώστε να προσαρμόζει τις διαδικασίες στα σύνορα, τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα, στις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες κάθε κράτους μέλους που βρίσκεται υπό πίεση, καθώς και στον πολύ δυναμικό χαρακτήρα των παράτυπων μεταναστευτικών ροών.

Ως εκ τούτου, σημειώνουν, «οι επανειλημμένες εκκλήσεις μας ότι οι διαδικασίες στα σύνορα παραμένουν προαιρετικές και ταυτόχρονα τα γεγονότα αυτά υπογράμμισαν τη σημασία της αποτελεσματικής αλληλεγγύης για την αντιμετώπιση των αναγκών του εκάστοτε κράτους μέλους».

Οι Μεσογειακές χώρες τόνισαν, επίσης, ότι η ευθύνη πρέπει να καταμερίζεται δίκαια, αποφεύγοντας την επιβολή πρόσθετης επιβάρυνσης στα ΚΜ που ήδη υφίστανται υπέρμετρες μεταναστευτικές πιέσεις, αναλαμβάνοντας παράλληλα το καθήκον προστασίας των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.

Συνεχίζουν αναφέροντας πως «η ΕΕ πρέπει να σταθεί ενωμένη και να μιλήσει με μια φωνή κατά της χρήσης της παράτυπης μετανάστευσης για πολιτικούς σκοπούς», συμπληρώνοντας ότι «οι MED5 που παραδοσιακά επηρεάζονται από μεταναστευτικές πιέσεις, δείχνουν την αλληλεγγύη και τη στήριξη τους σε άλλα κράτη μέλη, όπως η Λιθουανία, η Πολωνία και η Λετονία».

Οι Υπουργοί των MED5 υπενθυμίζουν τις σχετικές αναφορές που περιέχονται στη δήλωση των Υπουργών Εσωτερικών Υποθέσεων στη συνάντηση της 31ης Αυγούστου σχετικά με την κατάσταση στο Αφγανιστάν και επιβεβαιώνουν εκ νέου την προθυμία τους να συνεχίσουν να υπερασπίζονται από κοινού το κοινό τους όραμα για την κοινή πολιτική μετανάστευσης και ασύλου, κυρίως στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, όπου είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί η συνοχή και η σκοπιμότητα όλων των προτάσεων πολιτικής.

Υπό αυτήν την προοπτική, οι χώρες MED5 λένε ότι προσβλέπουν στη συνάντηση του Συμβουλίου Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ στις 8 Οκτωβρίου, όσον αφορά επίσης στην έγκαιρη εκτίμηση- ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 21-22 Οκτωβρίου- της υλοποίησης των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 24-25 Ιουνίου.