Το ισχυρό χαρτί της ομοφωνίας είναι αυτό που εκμεταλλεύεται στην παρούσα φάση ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο ΝΑΤΟ απειλώντας ευθέως με βέτο την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στον βορειοατλαντική συμμαχία.

Τι κι αν έχουν επισημάνει επανειλημμένως οι αναλυτές πως η στάση της Τουρκίας είναι τυχοδιωκτική, τι κι αν το Bloomberg ανέφερε σε άρθρο γνώμης το οποίο υπέγραφαν οι συντάκτες του ειδησεογραφικού πρακτορείου πως θα έπρεπε να εξεταστεί ακόμη και το ενδεχόμενο αποβολής της Τουρκίας η οποία απειλεί το γενικότερο καλό της Συμμαχίας με την στάση της για να αποκομίσει οφέλη; Το σίγουρο είναι στην παρούσα φάση πως λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι η ένταξη χωρών στο ΝΑΤΟ πρέπει να επέλθει μετά από ομόφωνη απόφαση όλων των μελών, δεν αφήνει πολλά περιθώρια στην Συμμαχία για να αγνοήσει το ανατολίτικο παζάρι που προσπαθεί να στήσει η Άγκυρα.

Η ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ θα ενίσχυε την άμυνα της συμμαχίας στα βορειοανατολικά και θα σηματοδοτούσε τη μεγαλύτερη αλλαγή στο τοπίο ασφάλειας της Ευρώπης που θα εμφανιστεί μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Στο πλαίσιο αυτό, το Bloomberg με ανάλυσή του επιχειρεί να ρίξει φως στα σημεία που χτυπούν «κόκκινο» για την Τουρκία και γιατί, όσο παράλογο κι αν ακούγεται, χαρακτηρίζει την Σουηδία και την Φινλανδία «καταφύγια τρομοκρατών».

1. Γιατί οι Κούρδοι έχουν σημασία για την Τουρκία;

Οι Κούρδοι είναι ένας λαός, με πληθυσμό περίπου 30 εκατομμυρίων, και μια από τις μεγαλύτερες εθνοτικές ομάδες στον κόσμο χωρίς δικό τους κράτος αυτή την στιγμή. Οι πατρογονικές τους εστίες είναι χωρισμένες μεταξύ Τουρκίας, Συρίας, Ιράκ και Ιράν. Το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν, ή αλλιώς PKK, έχει πολεμήσει τις τουρκικές δυνάμεις από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, καθώς έχει επιδιώξει μια αυτόνομη περιοχή για τους Κούρδους εντός της Τουρκίας. Η Τουρκία αυτή την στιγμή επικεντρώνεται ιδιαίτερα στις Μονάδες Προστασίας του Λαού, ή YPG, μια κουρδική πολιτοφυλακή στη Συρία που συνέβαλε στην ήττα του Ισλαμικού Κράτους εκεί. Έτσι η Τουρκία πολεμώντας τους εκεί Κούρδους ευελπιστεί ότι δε θα αποτελέσουν την σπίθα που θα ανάψει την «φωτιά» στην περιοχή ξεσηκώνοντας περαιτέρω τους Κούρδους που βρίσκονται εντός της Τουρκίας.

2. Ποια είναι η πολιτική της Σουηδίας για τους Κούρδους;

Η Σουηδία από καιρό έχει εφαρμόσει πολιτικές υπέρ του σεβασμού των μειονοτήτων τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό χρησιμοποιώντας την αντίστοιχη ρητορική. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η χώρα αυτή την στιγμή να φιλοξενεί έως και 100.000 Κούρδους. Μάλιστα στο ίδιο πλαίσιο, όπως κάνουν κι άλλα κράτη της ΕΕ έχει ανοιχτές επαφές με ορισμένες κουρδικές πολιτικές ομάδες. Ωστόσο, όσο κι αν ο Ερντογάν προσπαθεί να πείσει για το αντίθετο, η Σουηδία ήταν η πρώτη χώρα μετά την Τουρκία που χαρακτήρισε το PKK ως τρομοκρατική οργάνωση, το 1984!

3. Ποιο είναι λοιπόν το πρόβλημα του Ερντογάν με τη Σουηδία;

Η Τουρκία επέκρινε Σουηδούς αξιωματούχους για συναντήσεις με Κούρδους πολιτικούς, επικαλούμενη μια συνάντηση μεταξύ της υπουργού Εξωτερικών Αν Λίντε και του Ελχάμ Αχμάντ, ο οποίος εκπροσωπεί το PYD, την πολιτική πτέρυγα του YPG (στην Συρία). Όταν η πρωθυπουργός Magdalena Andersson εξελέγη το 2021, ήταν εν μέρει χάρη στην υποστήριξη ενός Κούρδου βουλευτή, της Amineh Kakabaveh, αναφέρει το Bloomberg. Η υποστήριξή της εξασφαλίστηκε με αντάλλαγμα μια δέσμευση για αύξηση της συνεργασίας μεταξύ των Σοσιαλδημοκρατών της Άντερσον και του PYD. Ένα άλλο επίκεντρο της έντασης από πλευράς της Τουρκίας είναι το Συριακό Δημοκρατικό Συμβούλιο, το πολιτικό σκέλος μιας ομάδας δυνάμεων που κυριαρχούνται από Κούρδους στη βόρεια Συρία. Η Τουρκία λέει ότι η συγκεκριμένη ομάδα κυριαρχείται από τρομοκράτες. Η Σουηδία από την άλλη λέει ότι συνεργάζεται με το SDC, αλλά όχι με το YPG ή το PKK.

4. Τι απαιτεί ο Ερντογάν;

Η Άγκυρα έχει καλέσει την Σουηδία να εκδώσει υπόπτους που καταζητούνται από την Τουρκία με κατηγορίες για τρομοκρατία, κάτι που σύμφωνα με τους Τούρκους η Σουηδία αρνείται μέχρι στιγμής να κάνει. Στο πλαίσιο αυτό η Τουρκία θέλει Σουηδία και Φινλανδία να καταγγείλουν δημόσια το PKK και τις θυγατρικές του. Σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους που μίλησαν στο Bloomberg υπό τον όρο της ανωνυμίας, η Τουρκία απαιτεί επίσης τον τερματισμό των περιορισμών στις εξαγωγές όπλων που η Σουηδία και η Φινλανδία επέβαλαν στην Τουρκία στα τέλη του 2019 σε συνδυασμό με πολλές άλλες χώρες της ΕΕ μετά την αποστολή του στρατού της στη Συρία.

5. Θα «συμμορφωθεί» η Σουηδία;

Η Σουηδία διεξάγει γενικές εκλογές τον Σεπτέμβριο και οποιαδήποτε κίνηση που θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως υποταγή στον Ερντογάν μπορεί να μην είναι δημοφιλής στους ψηφοφόρους. Η κυβέρνηση του Άντερσον είναι πιθανό να αντισταθεί στο να παρασυρθεί σε διαπραγματεύσεις σχετικά με την πολιτική έκδοσης, για παράδειγμα, ή τις εξαγωγές όπλων της. Αντίθετα, οι διπλωμάτες της Σουηδίας πιθανότατα θα προσπαθήσουν να στρατολογήσουν συμμάχους για να πιέσουν την Τουρκία να μην εμποδίσει την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

6. Πώς ταιριάζει εδώ η Φινλανδία;

Φαίνεται να έχει πιαστεί στα διασταυρούμενα πυρά. Η χώρα δεν έχει σημαντική κουρδική μειονότητα, με μόνο περίπου 15.000 κουρδόφωνους να κατοικούν στη χώρα. Οι Φινλανδοί φορείς χάραξης πολιτικής λένε ότι η χώρα συμμορφώνεται με τους χαρακτηρισμούς τρομοκρατίας της ΕΕ, πράγμα που σημαίνει ότι έχει επίσης απαγορεύσει το PKK. Η Φινλανδία, όπως και η Σουηδία, τερμάτισε τις εξαγωγές όπλων στην Τουρκία το 2019, αλλά το εμπόριο ήταν μικρό. Ο Φινλανδός υπουργός Εξωτερικών Πέκα Χααβίστο χαρακτήρισε τη στάση της Τουρκίας δοκιμασία «αν υπάρχει πολιτική ανοιχτών θυρών του ΝΑΤΟ» και σημείωσε ότι «αντδημοκρατικές πρακτικές, όπως η καταπίεση, ο εκβιασμός» δεν ταιριάζουν σε «μια συμμαχία δημοκρατικών χωρών».

Ο δρόμος για την ένταξη

Όλα αυτά ωστόσο αποτελούν ασκήσεις επί χάρτου καθώς μπορεί η Άγκυρα να επιμένει, αντίστοιχα, ωστόσο αναμένεται να επιμείνουν και τα μέλη του ΝΑΤΟ όσο περνούν οι μέρες συνθέτοντας έτσι ένα τοπίο που το Bloomberg χαρακτηρίζει ως «προαύλιο της κολάσεως» στο οποίο βαδίζει η Άγκυρα.

Άλλωστε οι Τούρκοι αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι ο χαρακτηρισμός του PKK ως τρομοκρατική οργάνωση δεν αρκεί: οι Σκανδιναβοί αιτούντες πρέπει να κάνουν περισσότερα για να καταστείλουν τους υποστηρικτές του PKK που λέει η Άγκυρα ότι δραστηριοποιούνται στις χώρες τους.

Η Τουρκία θέλει επίσης η Σουηδία και η Φινλανδία να θέσουν τέλος στους περιορισμούς στις εξαγωγές όπλων που επέβαλαν στην Τουρκία, μαζί με πολλά άλλα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά την εισβολή της στη Συρία το 2019 για να απωθήσουν το YPG από τα σύνορα, ανέφεραν οι αξιωματούχοι.

Μάλιστα και ενώ το εμπόριο όπλων της Τουρκίας με τις δύο χώρες είναι αμελητέο και δεν επιδιώκει σημαντικές αμυντικές αγοραπωλησίες μαζί τους, οι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ επισημαίνουν ότι κατ’ αρχήν η Άγκυρα δεν θα δεχτεί την επέκταση μιας στρατιωτικής συμμαχίας σε χώρες που εμποδίζουν τις συμφωνίες όπλων.

Αυτό όπως επισημαίνουν διεθνείς αναλυτές θα γίνει γιατί είναι κοινή παραδοχή πως όσο περνά ο χρόνος είναι εις βάρος τόσο της Συμμαχίας όσο και ιδίως της Σουηδίας και της Φινλανδίας να μην αποτελούν ΝΑΤΟϊκά εδάφη. Άλλωστε ο Βλαντιμίρ Πούτιν και οι Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν εκφράσει δημοσίως την αντίρρησή τους με το ενδεχόμενο οι δύο αυτές χώρες να μπουν στο ΝΑΤΟ και λαμβάνοντας υπόψιν την εκτράχυνση των σχέσεων της Ρωσίας με τη Δύση, ένα σενάριο πρόκλησης στα βορειοδυτικά σύνορα δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Έτσι, η Άγκυρα παίζει για ακόμη μία φορά ένα επικίνδυνο χαρτί, καθώς όπως έχει επισημάνει το Bloomberg τις προηγούμενες ημέρες η Τουρκία προσπαθεί να κατά βάσιν να αποκομίσει την άρση των κυρώσεων εις βάρος της τις οποίες η ίδια προκάλεσε κάνοντας την συμφωνία με την Μόσχα για τους ρωσικούς S-400.