Του Ευάγγελου Αγαπίου

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής εξωτερικών σχέσεων της Γερουσίας, Ρόμπερτ Μενέντεζ, ανοίγει τα χαρτιά του στον Alpha και στον δημοσιογράφο Ευάγγελο Αγαπίου.

Εξηγεί γιατί αδρανεί η Διεθνής κοινότητα σε σχέση με το Κυπριακό, αναγνωρίζει τα λάθη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την οποία καλεί να σταθεί πραγματικά στο πλευρό της Κύπρου και επικεντρώνεται παράλληλα στο ρόλο που καλούνται να διαδραματίσουν οι Ηνωμένες πολιτείες.

Ο Αμερικανός Γερουσιαστή μιλά επίσης για τις κινήσεις του Ερντογάν. Συνδέει την Κύπρο με την Ουκρανία και ασκεί κριτική στη Ρωσία για… τις πλάτες που κάνει στον Τούρκο Πρόεδρο.

Την επόμενη χρονιά συμπληρώνεται μισός αιώνας από την τουρκική εισβολή και κατοχή της Κύπρου. Πως ο πολιτισμένος και ελεύθερος κόσμος ανέχτηκε για τόσο μεγάλο διάστημα μια τέτοια παρανομία;

Λοιπόν, είναι απαράδεκτο να έχουμε 1/2 αιώνα εισβολής και κατοχής. Παρόλο που η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Ηνωμένα Έθνη, οι Ηνωμένες Πολιτείες, το έχουν καταδικάσει, εμείς δεν κάναμε αρκετά για να μπει ένα τέλος. Και έτσι νομίζω ότι η απάντηση είναι, πώς επιβεβαιώσουμε ως ηγεσία ότι θα σταματήσει η εισβολή και κατοχή στην Κύπρο.

Βλέπουμε τις διεθνείς κινητοποιήσεις για την εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία. Ωστόσο, δεν είδαμε κάτι αντίστοιχο για την Κύπρο. Γιατί;

Ο κόσμος ήταν διαφορετικός εκείνη την εποχή. Τότε είχαμε ένα σύνολο περιστάσεων που όλοι έβλεπαν την Τουρκία με διαφορετικό πρίσμα εκείνη την εποχή. Ως μια πιθανή γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης, ως μια πιο κοσμική κυβέρνηση, ως μια κυβέρνηση που θα ήταν σύμμαχος του ΝΑΤΟ. Αυτό συνέβηκε, αυτό έφταιγε και ευτυχώς υπό τον Ερντογάν, αυτό αποδείχθηκε ότι δεν είναι αλήθεια. Και η πραγματικότητα είναι ότι ήταν λάθος που δεν κινητοποιηθήκαμε για να τερματίσουμε την Τουρκική εισβολή και μετά την κατοχή που ακολούθησε.

Πιστεύετε ότι η αμερικανική πολιτική στο Κυπριακό σήμερα είναι διαφορετική από το 1974 και τα χρόνια που ακολούθησαν;

Πιστεύω ότι η πολιτική είναι διαφορετική. Πολλά έχουν αλλάξει ως αποτέλεσμα της παρουσίας των Κυπρίων της διασποράς στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες οι οποίοι έχουν υποστηρίξει μια ισχυρότερη σχέση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κύπρου, των δύο χωρών. Το ερώτημα είναι, μπορούμε τώρα να περάσουμε από μια ισχυρή σχέση, σε μια σχέση που επιδιώκει την επίλυση της εισβολής και της κατοχής; Αυτό είναι που ελπίζω να είμαι σε θέση να υποστηρίξω και στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Τώρα θέλω ένα σχόλιο από εσάς σχετικά με τις παράνομες ενέργειες που έγιναν την περασμένη βδομάδα στη νεκρή ζώνη. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία παραβιάζει ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Όχι, δεν είναι κάτι καινούργιο. (Η Τουρκία) Παραβίασε τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας όταν μίλησε για εποικισμό των Βαρωσίων. Αυτό παραβιάζει τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας και αυτό που συνέβη στην Πύλα είναι πολύ σαφές, έγινε μια επίθεση σε ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ.

Η βίαιη μετακίνηση οχημάτων του ΟΗΕ, η προσπάθεια να γίνει δρόμος σε ένα τμήμα της διεθνώς αναγνωρισμένης νεκρής ζώνης δεν είναι τίποτα λιγότερο από παραβίαση του διεθνούς δικαίου και έτσι θα έπρεπε να λέγεται. Θα πρέπει να καταδικαστεί από τα Ηνωμένα Έθνη και ελπίζω ότι ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών θα διορίσει έναν ειδικό απεσταλμένο για να προσπαθήσει να ανακτήσει τη δυναμική για μια τελική επίλυση του διχασμού της Κύπρου.

Και τι μήνυμα μεταφέρετε μετά από αυτές τις προκλητικές και απαίσιες ενέργειες;

Καταρχάς, να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Πρόκειται για παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Να το καταδικάσουμε ως τέτοιο, και δεύτερον, να καταστήσουμε πολύ σαφές ότι τέτοιες παραβιάσεις δεν μπορούν να γίνονται χωρίς συνέπειες.

Και παρά την καταδικαστική ανακοίνωση κατά της Τουρκίας, παρατηρήσαμε ότι η διεθνής κοινότητα διστάζει να κάνει το επόμενο βήμα για την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία για αυτές τις παραβιάσεις. Γιατί συμβαίνει αυτό και πώς μπορεί να προειδοποιηθεί αυτή η στάση;

Φυσικά, έχουμε προκλήσεις στα Ηνωμένα Έθνη γιατί στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ οι σύμμαχοι της Τουρκίας, όπως η Ρωσία, έχουν δικαίωμα βέτο. Και έχουμε δει τον Ερντογάν να πλησιάζει όλο και περισσότερο τον Πούτιν και να έχει συχνά συναντήσεις μαζί του.

Το χρησιμοποιεί αυτό προς εξυπηρέτηση των συμφερόντων και των ενεργειών του.

Αν και αυτό μπορεί να σταματήσει λόγω του βέτο της Ρωσίας στα Ηνωμένα Έθνη, δεν θα πρέπει να εμποδίσει τον υπόλοιπο κόσμο να σκεφτεί πώς αντιδρά στις παραβιάσεις της Τουρκίας. Και θα πω απλά Ναι, η Τουρκία είναι σύμμαχος του ΝΑΤΟ και νομίζω ότι γι’ αυτό ορισμένες χώρες δεν θέλουν να επιβάλουν κυρώσεις στην Τουρκία. Αλλά αν η Τουρκία, υπό τον Ερντογάν.

Και τι πρέπει να γίνει για να προχωρήσει η διεθνής κοινότητα πέρα από τα λόγια και να λάβει συγκεκριμένες ενέργειες;

Στο Συμβούλιο Ασφαλείας, ήλπιζα ότι θα ζητούσαν καταδίκη. Όχι μόνο για ότι συνέβη στη Πύλα, αλλά και για τη συνεχιζόμενη κατοχή. Θα έχουμε μια πρόκληση στο Συμβούλιο Ασφαλείας λόγω του ΒΕΤΟ της Ρωσίας.

Νομίζω ότι πρέπει να αρχίσουμε να αναγνωρίζουμε ότι πρέπει να δοθεί τέλος στις ενέργειες που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο. Και έτσι έχω υποστηρίξει μια ισχυρότερη, πιο σθεναρή απάντηση στον Ερντογάν. Προφανώς επειδή αγόρασε τα εκατοντάδες S400 που καταλήξαμε να σταματήσουμε το πρόγραμμα F35 στην Τουρκία. Κρατώ το ενδεχόμενο πώλησης του F16 στην Τουρκία λόγω ποικίλων συνθηκών, συμπεριλαμβανομένου του να μην επιτραπεί στη Σουηδία να γίνει μέρος του ΝΑΤΟ.

Τι πρέπει να κάνει το Κογκρέσο για την Κύπρο για την Κύπρο;

Κτίζουμε τη σχέση μας με πιο δυνατό τρόπο. Μόλις είχαμε μια από τις πιο εκτεταμένες στρατιωτικές ασκήσεις εδώ στην Κύπρο με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Κτίζουμε έναν Συνασπισμό της Ανατολικής Μεσογείου μεταξύ της Ελλάδας, της Κύπρου, της χώρας του Ισραήλ και των Ηνωμένων Πολιτειών. 3 + 1.

Ελπίζω ότι η Κύπρος θα είναι μέρος του προγράμματος απαλλαγής από την Βίζα, κάτι που πιστεύω ότι θα ήταν μια περαιτέρω προσέγγιση των δύο χωρών. Θα ήθελα να μην υπάρχει απλώς μια ετήσια παράταση της απαλλαγής από το εμπάργκο όπλων. Θα ήθελα να είναι μόνιμο. Και αυτό θα δώσει στην Κύπρο την ευκαιρία να αποφασίσει με το δικό της κυρίαρχο δικαίωμα πώς θα αμυνθεί καλύτερα σε οποιαδήποτε πιθανή επίθεση.

Πιστεύετε ότι είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε πιο ενεργή συμμετοχή από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες στην Κύπρο;

Σίγουρα το ελπίζω. Θα καλούσα τον Πρόεδρο Μπάιντεν, ο οποίος έχει μακρά ιστορία με την Κύπρο από τις ημέρες του ως γερουσιαστής (των Ηνωμένων Πολιτειών) και ως πρώην πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, θέση που κατέχω επί του παρόντος εγώ, να το πράξει. Ήταν πολύ κοντά στο Κυπριακό. Είχε μεγάλη εκτίμηση και θαυμασμό στον κυπριακό λαό. Κατάλαβε την παρανομία της εισβολής και της κατοχής. Και έτσι, ενώ ο κόσμος έχει εμπλακεί στις προκλήσεις της Ουκρανίας και της Ρωσίας, η οποία αφορά επίσης μια διεθνή πρόκληση, όχι απλώς να βοηθήσουμε τους Ουκρανούς για την ελευθερία τους, αλλά να θέσουμε ένα πολύ καλά καθορισμένο διεθνές πλαίσιο: Ότι δεν μπορείτε με το ζόρι να καταλάβετε επικράτεια άλλης χώρας. Κάτι που θα ήταν πολύ κατάλληλο στην περίπτωση της Κύπρου.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η συμπεριφορά Τουρκίας και Ερτογάν προκειμένου να αναγκαστούν να σταματήσουν αυτές τις παράνομες δραστηριότητες;

Ο μόνος τρόπος που θα αναγκάσει τον Έρνογάν να κάνει κάτι είναι είτε με κίνητρα είτε με συνέπειες. Δεν ξέρω τι κίνητρα θα μπορούσαμε να προσφέρουμε στην Τουρκία για να αλλάξει στάση. Μου φαίνεται ότι οι συνέπειες είναι πιο κατάλληλες. Ποιες μπορεί να έχουν αυτές οι συνέπειες; Μπορεί να είναι οικονομικές κυρώσεις, μπορεί να είναι ένα συνεχές μπαράζ διεθνών καταδικών ή επαναξιολόγηση του ρόλου της Τουρκίας όσον αφορά το παράδειγμα ασφάλειας της περιοχής.

Αυτά είναι μερικά από τα πράγματα που μπορούν να γίνουν. Αλλά θα χρειαστούν, ναι, οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση από αυτή την άποψη. Δεν έχω δει την Ευρωπαϊκή Ένωση να είναι όσο θα έπρεπε στο πλευρό μιας συμμάχου, ενός κράτους-μέλους όπως η Κύπρος.

Μα αυτό δεν είναι δύσκολο και ουτοπικό αφού δεν διαφαίνεται τέτοια πρόθεση;

Είναι δύσκολο. Πρώτα απ’ όλα, δεν είναι δουλειά των Ηνωμένων Πολιτειών να λένε στην Ευρωπαϊκή Ένωση τι να κάνει.

Αυτή τη στιγμή υπάρχει ένας παγκόσμιος αγώνας στην Ουκρανία για να διατηρηθεί η διεθνής τάξη, ότι δεν μπορείς με τη βία να καταλάβεις το έδαφος μιας άλλης χώρας. Λοιπόν, γιατί να επιτρέψεις να συνεχίσει να συμβαίνει στην Κύπρο σε ένα άλλο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Συμπερασματικά, είναι ρεαλιστικό οι πολίτες της Κύπρου να ελπίζουν σε επίλυση του Κυπριακού βάσει του πλαισίου-στόχου των Ηνωμένων Εθνών;

Τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών μας δίνουν ένα διεθνές πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να επιλυθεί το κυπριακό ζήτημα, στη βάση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Αυτό επιτρέπει στους Τουρκοκύπριους όχι αυτούς που έχουν φέρει από την Ανατολία, αλλά τους Τουρκοκύπριους, αυτούς που έχουν μακρά ιστορία στη χώρα, και τους Ελληνοκύπριους να έρθουν μαζί για μια λύση με την οποία θα ζήσουν ειρηνικά, με ασφάλεια και ευημερία.

Πάντα πίστευα ότι αν δινόταν η ευκαιρία στους Τουρκοκύπριους και τους Ελληνοκύπριους να είναι πρωταγωνιστές της διαπραγμάτευσης, να αποφασίζουν οι ίδιοι μεταξύ τους, θα είχαμε μια λύση του προβλήματος. Φυσικά, η επιρροή της Τουρκίας υπό τον Ερντογάν δεν επιτρέπει να συμβεί αυτό. Πρέπει να σπάσουμε αυτή τη δύναμη του.

Πιστεύετε ότι η βελτίωση των Ελληνοτουρκικών σχέσεων στο Βίλνιους θα μπορούσε να δώσει ελπίδα για επίλυση του κυπριακού ή όχι; 

Η πρόσφατη ηρεμία στο Αιγαίο με την Τουρκία οδήγησε στο να μην γίνονται (παράνομες) τις υπερπτήσεις στον ελληνικό εναέριο χώρου και να μην έχει πλοία να πάνε στα ελληνικά χωρικά ύδατα. Το ερώτημα είναι: Είναι προσωρινό ή μόνιμο; Εάν είναι μόνιμο, μπορεί να είναι κάτι που μπορεί να οικοδομήσει μια καλύτερη σχέση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Τέλος τι σημαίνει για σας η Κύπρος και γιατί την αγαπάτε τόσο πολύ ;

Έχω δει την ομορφιά της χώρας και των ανθρώπων της. Έχω πάει από την πρωτεύουσα της Λευκωσίας στο βουνό του Τρόοδους και το Μοναστήρι του Κύκκου, στο χωριό Κούκλια , όπου ήρθαν για πρώτη φορά πρόσφυγες και άλλα τόσα. Αλλά ως κάποιος του οποίου η οικογένεια διέφυγε από την καταπίεση για να έρθει στις Ηνωμένες Πολιτείες,  καταλαβαίνω τι καταπίεση όταν κάποιος πρέπει να ξεριζώσει τον εαυτό του και να αφήσει το σπίτι του για να έρθει σε ένα μέρος για να είναι ελεύθερος. Και έτσι έχω αυτή την αίσθηση της σχέσης με τον κυπριακό λαό και θα συνεχίσω να υποστηρίζω ένα μέλλον που μας φέρνει ειρήνη, ευημερία και επανένωση.