H άτυπη πενταμερής στη Γενεύη στο τέλος Απριλίου είναι «ένα βήμα κρίσιμης σημασίας προς την κατεύθυνση επανέναρξης επίσημων διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό», δήλωσε η Αμερικάνα Πρέσβειρα, Τζούντιθ Γκάρμπερ καλώντας τα μέρη να εμπλακούν σοβαρά σε αυτή τη διάσκεψη και να βρουν κοινό έδαφος, αξιοποιώντας αυτή την ευκαιρία. Όπως μεταδίδεται από τα κατεχόμενα, σε συνέντευξή της στο τ/κ «πρακτορείο ειδήσεων», η κ. Γκάρμπερ είπε ότι οι ΗΠΑ συνεχίζουν να στηρίζουν την εξεύρεση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης, διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας στην Κύπρο, στο πλαίσιο των ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Δεν ήθελε να κάνει πρόβλεψη για την πιθανότητα συμβιβασμού των πλευρών στην άτυπη πενταμερή, σε ένα μοντέλο λύσης διαφορετικό από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Το σημαντικό για τις ΗΠΑ, πρόσθεσε, είναι η διαδικασία για το Κυπριακό να παραμείνει υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και στη βάση των ψηφισμάτων του ΣΑ και να είναι κυπριακής ιδιοκτησίας,

Η Πρέσβειρα ανέφερε ότι οι ΗΠΑ είναι μόνιμο μέλος του ΣΑ του ΟΗΕ, σύμμαχοι με όλες τις εγγυήτριες δυνάμεις και τα μέρη στην Κύπρο, ενδιαφέρονται πολύ για την λύση του Κυπριακού και εξέφρασε την ευχή στην άτυπη 5 + ΗΕ σύνοδο να εξευρεθεί ένα κοινό έδαφος.

Η Τζούντιθ Γκάρμπερ είπε ότι η λύση του Κυπριακού είναι σημαντική για την σταθερότητα και η ευημερία στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και πως οι ΗΠΑ πιστεύουν ότι το φυσικό αέριο της Κύπρου θα πρέπει να διαμοιραστεί με δίκαιο τρόπο μεταξύ των κοινοτήτων. Η ανατολική Μεσόγειος, πρόσθεσε, διέρχεται μιας πολύ ευαίσθητης περιόδου και απηύθυνε έκκληση να αποφεύγονται προκλητικές ενέργειες που μπορεί να κλιμακώσουν την ένταση.

Ερωτηθείσα εάν το Κυπριακό είναι μεταξύ των προτεραιοτήτων της διοίκησης Τζο Μπάιντεν, η  Αμερικάνα Πρέσβειρα είπε ότι η περιοχή της ανατολικής Μεσογείου συνεχίζει να είναι για τις ΗΠΑ μια περιοχή που έχει μεγάλη σημασία. «Σε αυτή την προσέγγιση για την ανατολική Μεσόγειο υπάρχει συνέχεια μεταξύ της παλιάς και της νέας διοίκησης. Εμείς προσπαθούμε πραγματικά να είμαστε βοηθητικοί για την σταθερότητα και την ευημερία της περιοχής στην ανατολική Μεσόγειο».

Στην ερώτηση τι στάση θα τηρήσουν οι ΗΠΑ σε περίπτωση που υπάρξει συμφωνία για διαπραγμάτευσης ενός νέου μοντέλου λύσης με την υπενθύμιση ότι έχει γίνει αναφορά σε «χαλαρή ομοσπονδία», «δύο κράτη» και την δήλωση Γκουτέρες ότι είναι ανοικτός σε νέες ιδέες, η Πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Κύπρο είπε ότι πιστεύει ότι η ιδέα για την άτυπη πενταμερή ήταν όπως αυτή συγκληθεί για να θέσουν οι πλευρές το όραμα, τις ανησυχίες και τις απόψεις τους, με τα ΗΕ να έχουν υποβοηθητικό ρόλο ώστε να δούμε αν μπορεί να εξευρεθεί ένα κοινό έδαφος. «Δεν θα κάνω πρόβλεψη για το κατά πόσο θα βρεθεί ένα κοινό έδαφος σε αυτή τη συνάντηση. Ωστόσο πιστεύω ότι εάν υπάρχουν διαφορές από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, αυτό θα μεταφερθεί στο ΣΑ του ΟΗΕ».

Στην παρατήρηση ότι εδώ και 50 και πλέον χρόνια γίνονται διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, αλλά δεν υπήρξε αποτέλεσμα και στην ερώτηση τι βήματα πρέπει να γίνουν από δω και πέρα για να υπάρξει πρόοδος προς την κατεύθυνση της ομοσπονδίας, η κ. Γκάρμπερ απάντησε ότι «το σημαντικό είναι να επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις γιατί εάν δεν είσαστε σε μια πραγματική διαπραγματευτική διαδικασία, δεν μπορείτε να καταγράψετε καμία πρόοδο για την λύση. Την συνάντηση 5 + ΗΕ στο τέλος Απριλίου την βλέπουμε ως ένα βήμα κρίσιμης σημασίας προς αυτή την κατεύθυνση. Όλοι μας αναμένουμε αυτή τη συνάντηση με ελπίδα».

Κληθείσα να σχολιάσει την αλλαγή στην πολιτική της τ/κ πλευράς προς ένα μοντέλο λύσης «δύο κρατών» και πως οι Τ/κ απογοητεύτηκαν μετά το σχέδιο Ανάν, η Τζούντιθ Γκάρνερ είπε ότι «πιστεύω πως το σημαντικό είναι να κοιτάς μπροστά. Ως εκ τούτου, ελπίζουμε ότι και οι δύο πλευρές θα αξιοποιήσουν αυτή την ευκαιρία στα σοβαρά και θα παρουσιάσουν τα δικά τους οράματα για το τι πιστεύουν ότι θα μπορούσε να είναι πρόοδος και θα προκύψει καλή θέληση».

Σε ερώτηση για την μερική άρση του αμερικανικού εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κύπρο μετά από 33 χρόνια και αν αυτό ήταν μια σωστή ή όχι απόφαση, η Πρέσβειρα των ΗΠΑ είπε ότι «δεν υπήρξε εμπάργκο όπλων. Υπήρχαν ορισμένοι εμπορικοί αμυντικοί περιορισμοί στο νησί». Εξήγησε πως πρόκειται για νομοθεσία που πέρασε τον Δεκέμβριο από το αμερικανικό Κογκρέσο

Αυτή η νομοθεσία άρει τους περιορισμούς στο αμυντικό εμπόριο και εξουσιοδότησε τον ΥΠΕΞ να εγκρίνει την πρόοδο που έχει σημειώσει η Κυπριακή Δημοκρατία, όπως είπε, στον αγώνα κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και των μέτρων που έχει λάβει για να αρνηθεί τον ελλιμενισμό ρωσικών πλοίων σε κυπριακά λιμάνια. Αυτό, πρόσθεσε, έκανε ο τότε ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο και προχώρησε σε μερική άρση των περιορισμών που αφορά την δυνατότητα απευθείας πώλησης «μη θανατηφόρων όπλων». «Τι εννοούμε με αυτό; Μιλούμε για αλεξίσφαιρα γιλέκα, εξοπλισμό ευαισθητοποίησης στη θάλασσα, ίσως και στολές. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε τι αφορούν οι αποφάσεις που λήφθηκαν γιατί όταν μιλάμε για εξοπλισμό, αυτό δεν μπορούμε να πούμε ότι προτρέπει σε στρατιωτικοποίηση του νησιού».

Διευκρινίζεται ότι η συνέντευξη δόθηκε στα γραφεία που η Πρεσβεία των ΗΠΑ διατηρεί στην κατεχόμενη Λευκωσία.