«Η φετινή ειδικά καταδίκη του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής ισοδυναμεί με μια ισχυρή πράξη αφύπνισης της συλλογικής μας μνήμης, αλλά και μια χειρονομία τιμής για όλους όσοι έπεσαν μαχόμενοι υπερασπιζόμενοι τη νομιμότητα και την εδαφική ακεραιότητα της πατρίδας μας. Αυτό σημαίνει για εμάς «Κύπρος 1974, η μνήμη είναι η μόνη πατρίδα των ανθρώπων»», ανέφερε η Πρόεδρος της Βουλής στην εκδήλωση-παρουσίαση για τη συμπλήρωση 50 χρόνων από το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή.

Στην ομιλία της στην Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης – ΣΠΕΛ η Αννίτα Δημητρίου ανέφερε ότι « γι’ αυτήν ακριβώς τη βαριά κληρονομιά της ιστορικής μας μνήμης και το χρέος της διεκδίκησης ενός ασφαλούς μέλλοντος» η Βουλή προγραμματίζει έκθεση τον προσεχή Σεπτέμβριο, ένα μικρό μέρος της οποίας παρουσιάστηκε σήμερα, ενώ παρουσίασε και έκδοση που εμπνέεται από τον Κυριάκο Χαραλαμπίδη, ο οποίος ήταν παρών στην εκδήλωση. Η κ. Δημητρίου διάβασε ένα απόσπασμα της σύνθεσής του Αιγιαλούσης επίσκεψις. 

«Και επειδή δεν επιτρέπεται να ξεχάσουμε, γιατί αλλιώς δεν θα υπάρχουμε, οφείλω και θέλω και σήμερα να το επαναλάβω. Κλείνουν φέτος 50 χρόνια από τις δύο ανοιχτές πληγές της χρονολογίας που στοιχειώνει την ιστορία μας. Με λαβωμένο το σώμα της από το προδοτικό πραξικόπημα της χούντας των συνταγματαρχών και των συνεργατών της, η Κύπρος υπέστη τη βάρβαρη τουρκική εισβολή», είπε.

Η Τουρκία, ανέφερε, «περίμενε χρόνια την αφορμή, ώστε να θέσει σε εφαρμογή τα διχοτομικά σχέδιά της και υπό το πρόσχημα της ‘ειρηνευτικής επιχείρησης’ για αποκατάσταση δήθεν της συνταγματικής τάξης, παραβίασε και συνεχίζει να παραβιάζει έκτοτε κάθε κανόνα της διεθνούς νομιμότητας, περιλαμβανομένου του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, θέτοντας και διατηρώντας υπό παράνομη στρατιωτική κατοχή πέραν του 36% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας, μια χώρας που είναι εδώ και είκοσι χρόνια μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Πενήντα χρόνια μετά, πρόσθεσε η κ. Δημητρίου, κανένας δεν ξεχνά και τίποτα δεν ξεχνιέται, αλλά η ειρηνική επίλυση μέσα από έναν ειλικρινή διάλογο με αμοιβαία κατανόηση και εμπιστοσύνη αποτελεί το μοναδικό εργαλείο για την εξασφάλιση μιας βιώσιμης και λειτουργικής λύσης στο Κυπριακό. «Η συμφωνημένη βάση λύσης της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας στηριγμένη στα σχετικά ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών αποτελεί το συνταγματικό πλαίσιο, για να οικοδομήσουμε ένα υγιές κοινό μέλλον για τις επόμενες γενιές Κυπρίωνˑ Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων, Μαρωνιτών, Αρμενίων και Λατίνων».

Δεν είναι εύκολο, συνέχισε, γιατί για 50 συνεχή παρακολουθούμε την Τουρκία να εφαρμόζει συστηματική πολιτική εποικισμού και δημογραφικής αλλοίωσης του κατεχόμενου τμήματος της Κύπρου, αλλάζοντας τοπωνύμια και καταστρέφοντας μνημεία που μαρτυρούν τη μακραίωνη ιστορία της πατρίδας μας. Δεν είναι εύκολο, ανέφερε, γιατί καθημερινά η Άγκυρα δημιουργεί νέα τετελεσμένα, επιχειρώντας την ανατροπή του status quo στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου και στη Νεκρή Ζώνη, αμφισβητώντας παράλληλα τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΑΟΖ. «Η εμμονή του κατοχικού ηγέτη στη ρητορική των δύο κρατών αποτελεί την κορύφωση της τουρκικής αδιαλλαξίας, ενώ η πρόταξη της κυριαρχικής ισότητας δυναμιτίζει την επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων».

Ωστόσο, σημείωσε, παρ’ ό,τι δύσκολο, δεν είναι αδύνατο. «Έχουμε το συμφωνημένο πλαίσιο και τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ». Η Πρόεδρος της Βουλής αναφέρθηκε στον διορισμό τον περασμένο Ιανουάριο της κ. Ολγκίν και την ασπίδα της ΕΕ, «η οποία μας δίδει και την ευκαιρία, παρά τη διαχρονικά ταραγμένη Ανατολική Μεσόγειο, να γίνει η χώρα μας πρότυπο ασφάλειας και σταθερότητας για την ευρύτερη περιοχή».

Αναφερόμενη στην έκδοση, η κ. Δημητρίου είπε ότι είναι προϊόν έρευνας από την αρμόδια Υπηρεσία Ερευνών, Μελετών και Εκδόσεων της Βουλής, σε συνεργασία με το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, μαζί και με το Γραφείο της Προέδρου της Βουλής και την Επιστημονική Επιτροπή της έκθεσης.

Με θεματική αφετηρία την ανθρωπογεωγραφία της Κύπρου πριν από το 1974, εξήγησε, η έκδοση προβάλλει πρώτα την ειρηνική ζωή στο νησί, αλλά και τη σκοτεινή όψη της προπραξικοπηματικής περιόδου μέχρι και το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974, με τη συνακόλουθη τουρκική εισβολή και τις επιπτώσεις της: πεσόντες, αιχμάλωτοι, εγκλωβισμένοι, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι αγνοούμενοι, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι πρόσφυγες, καταυλισμοί προσφύγων και εκτοπισμένων, φιλοξενία προσφυγόπουλων στην Ελλάδα από την Ιερά Μητρόπολη του νομού Ηλείας, ιδρύματα και οικογένειες.

«Με το 1974 να αποτελεί τομή στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου, το ατομικό και συλλογικό τραύμα φανερώνεται έκτοτε στην πολιτιστική δραστηριότητα της χώρας, ενδεικτικό μέρος της οποίας προβάλλεται μέσα από τη λογοτεχνική, θεατρική και εικαστική δημιουργία στην Κύπρο».

Η Πρόεδρος της Βουλής ανέφερε επίσης ότι το άνοιγμα των οδοφραγμάτων το 2003 και η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004 ορίζουν για την Κύπρο μια νέα εποχή.

«Δυστυχώς, ακόμη και μια τρίγλωσση έκδοση 200 σελίδων, ακόμη και μια έκθεση σε τετραώροφο κτίριο δεν μπορεί να χωρέσει το άκρως συγκλονιστικό υλικό ενώπιον του οποίου βρέθηκαν οι λειτουργοί μας». Τα εγκαίνια, είπε, θα γίνουν στις 20 Σεπτεμβρίου και η έκθεση θα περιλαμβάνει φωτογραφικά ντοκουμέντα, δημοσιεύματα, δημόσια και ιδιωτικά έγγραφα, μαρτυρίες, επαναπατρισθέντα εκκλησιαστικά κειμήλια και αρχαιολογικά εκθέματα, εικαστικά έργα, επετειακά γραμματόσημα, αφίσες και άλλα ενθυμήματα, τα οποία αποτυπώνουν τις ποικίλες πτυχές του πιο βαθιού τραύματος του νησιού μας.

Η Πρόεδρος της Βουλής αναφέρθηκε εκτενώς στις πηγές άντλησης υλικού και πληροφοριών μεταξύ των οποίων ήταν και το ΚΥΠΕ «που μαζί με το ΡΙΚ και τον Ψηφιακό Ηρόδοτο αποτελούν τους χορηγούς επικοινωνίας μας».